2026 jylǵy 1 qańtardan bastap Almaty qalasynda jańartylmaǵan bazarlar qyzmeti ýaqytsha toqtatylady. Megapolıste qaz-qatar qonǵan konteıner bazarlar kezeńi aıaqtalyp keledi.
Bazarlardy jóndeý naýqany
Keıingi jyldary Qazaqstannyń eń iri qalasyndaǵy bazar sany 59-dan 51-ge deıin qysqardy. Bolashaqta Almatyda zamanýı saýda oryndary ǵana qalyp, zaman talabyna ilese almaǵan eski bazarlar jabylady. Megapolıs bıznes pen turǵyndar úshin órkenıetti, qaýipsiz jáne jaıly nysandarda saýda jasaýǵa jaǵdaı jasamaq.
«Qazirgi tańda 29 bazar tolyq jańǵyrtyldy, taǵy 21 nysanda jumys júrip jatyr. Olardyń qurylysy 2026 jyldyń sońyna deıin aıaqtalady. Eskirgen «Jibek joly» bazarynyń ornyna zamanaýı turǵyn úı kesheni men saýda ortalyǵy boı kóteredi», – deıdi Almaty qalasy ákiminiń orynbasary Oljas Smaǵulov.
Ákimdik saýdagerlerdiń alańdaýshylyǵyn túsinip otyr. Qaıta jańartý kezinde shyǵyn kóbeıip, oryn jaldaý aqysy da ósedi. Soǵan baılanysty qaıta jańǵyrtý kezeńinde kásipkerlerge jeńildetilgen sharttarmen ýaqytsha saýda oryndary usynylady.
İri saýda ortalyǵy
Almaty – saýda men mádenıettiń toǵysatyn ortalyǵy. Munda bazarlar da qalanyń júregindeı. Ótken ǵasyrdyń 90-ynshy jyldary konteınerlik saýda núkteleriniń kóbeıýi bazarlardyń dástúrli sulýlyǵyn búldirdi.
Qalada 50-den astam bazar bar. Olardyń kóbi ashyq alańda nemese jartylaı ashyq formatta jumys isteıdi. Keıingi jyldary ákimdik konteınerlik saýdany shektep, zamanaýı, jaıly bazarlarǵa kóshý josparyn júzege asyrýda.
2025 jyly 30-ǵa jýyq bazar jańǵyrtyldy. Olardyń ınjenerlik ınfraqurylymy jaqsaryp, tazalyq talaptary kúsheıdi. Mundaı ózgeris bazarlardy konteınerlerden aryltyp, ashyq keńistikterge aınaldyrdy.
Kók bazar – 1875 jyldan beri jumys isteıtin eń tanymal saýda orny. Munda da jańa pavılondar salyndy, al konteınerler joıyldy. Ol týrıser úshin tartymdy orynǵa aınaldy. Munda kúnine 100 myńnan astam adam keledi.
«Orbıta» bazary da – konteınerlerden arylǵan ashyq bazar. Qala ortalyǵynyń ońtústiginde ornalasqan saýda núktesinde kıim-keshek, elektronıka satylady.
«Tastaq» bazarynda da konteıner qalmady. Ol – jergilikti turǵyndardyń kúndelikti saýda orny. Ashyq keńistik, tómen baǵalar, arnaıy dúkender. Munda konteınerlerdiń ornyna ashyq sóreler men pavılondar qoldanylady.
Degenmen, keıbir bazarda (mysaly, baraholkada) konteınerler áli de kezdesedi. Biraq ámbebap bazarda jańartý jumystary qyzý júrip jatyr. Bazarlar – qala ekonomıkasyna eleýli úles qosyp otyrǵan saýda ortalyqtary.
Halyqaralyq tájirıbe
Álemde konteınersiz bazarlar dástúrli saýda men mádenıet oshaǵy sanalady. Olar ashyq jerlerde ornalasqan. Mundaı bazarlar jergilikti ekonomıkany qoldaıdy, týrızmdi damytady jáne turaqty damýǵa úles qosady. Mysaly, Qytaıda aýa sapasyn jaqsartý úshin bazarlardy jańartý – mańyzdy trend.
|
El/qala |
Bazar ataýy |
Sıpattama |
Qanshalyqty jaıly |
|
Ispanıa, Barselona |
La Bokerıa |
XIII ǵasyrdan beri jumys isteıtin azyq-túlik bazary. Teńiz ónimderinen bastap, jemis-jıdekke deıin satylady. |
Ashyq aýa men shatyr astyndaǵy sóreler. Ornamentaldy bolat konstrýksıalar, jańa jeldetý, asqanalar. Kúnine myńdaǵan kelýshiler men týrıser úshin tartymdy. |
|
Taıland, Bangkok |
Chatýchak |
Álemdegi eń úlken ashyq bazar (15 000 sóre). Kıim, qolóner, azyq-túlik saýdalanady. |
Konteınersiz, ashyq keńistik. 35 akr aýmaq, aqparattyq stendter, kóleńke. Apta saıyn 200 000 adam keledi. |
|
Fransıa, Parıj |
Marshe dez Enfan Rýj |
XVII ǵasyrdaǵy eń ejelgi bazar. Jańa pisken ónimder, halyqaralyq asqanalar. |
Ashyq aýa, jaryq, otyratyn oryndar. Asqanalar bar. |
|
Marokko, Marrakesh |
Sýq bazarlary |
«Jibek joly» dástúrin jalǵastyrǵan bazarlar. Dámdeýishter, qolóner buıymdary. |
Ashyq kóshelerde ornalasqan. Kóp qabatty labırınt, kóleńke, sýaǵarlar. Keshke qaraı túrli oıyndar men asqanalar iske qosylady. |
|
Avstralıa, Melbýrn |
Vıktorıa bazary |
Ońtústik jarty shardaǵy eń úlken ashyq bazar (7 ga). Azyq-túlik, qolóner buıymdary. |
Mádenı festıválder, turaq, jaıaý júrginshiler joldary. Jyl saıyn festıválder uıymdastyrylady. |
|
Ońtústik Koreıa, Seýl |
Gýmým bazary |
Azyq-túlik bazary, teńiz ónimderi. |
Ashyq aýa. Zamanaýı jeldetkishter, taza sóreler. Qytaıdaǵydaı «aqyldy bazarlar» úlgisi. |
Osy bazarlardyń bárine ortaq dúnıe – konteınersiz dızaın: ashyq sóreler, tabıǵı jaryq jáne jergilikti ónimder. Mysaly, Barselonadaǵy La Bokerıa aýa sapasyn jaqsartý úshin jańa jeldetý júıesin engizdi. Bul da bolsa Almaty úshin úlgi bola alady. Qytaı men Japonıada bazarlar onlaın saýdamen básekelesip, «aqyldy» tólem júıelerin iske qosty.
Almaty bazarlaryn álemdik úlgilerge súıenip jańǵyrtýǵa bolady. Týrıser úshin aqparattyq stendter qajet-aq. Festıválder uıymdastyrý da kópshilikti tartady.
Bazarlar – saýda jasaıtyn oryn ǵana emes, qoǵamdyq keńistik: munda adamdar áńgimelesip, aralasady, mádenıet almasady. Almaty turǵyndaryn bazarlarǵa barýǵa, al bılik qurylymdaryn olardy saqtaýǵa shaqyramyz. Jaıly bazar – baqytty qala kepili.