Qolóner
Sálıma búginde jary ekeýi tórt ul tárbıelep otyr. Almatydaı alyp megapolıs jas otbasyn jatyrqaǵan joq, birden qushaǵyna aldy. Sebebi, ekeýi de «maǵan úkimet birdeńe berse» dep emes, «óz kúnimizdi ózimiz kóreıik, jaqsylyqqa qaraı qol sozaıyq, sóıtip baqytty bolaıyq» dep kelgen bolatyn aýyldan. «Janamyn degen júrekterge ot bergen» Almatynyń senimin aqtap júrgen sekildi qazir.
Bárin basynan aıtaıyqshy.
Ańyz-áńgime
Sálıma Serikqyzy qarapaıym, qazaqy dástúrdi ustanǵan otbasynda, qazaqy aýylda dúnıege kelgen. Anasy Naǵımanyń tiginge jaqyndyǵy bar. İs tikkennen qalǵan matalardyń qıyndylarynan Sálımanyń qýyrshaqtaryna ádemi kóılekter, súp-súıkimdi shalbarlar tigip beretin. Bir qyzyǵy, anasy dúkennen alyp kelgen kóılegin sol kúıinde kıe salmaıtyn, áıteýir bir jerin qıyp, qysqartyp, qaıta tigip, basqa birdeńeler japsyryp júretini esinde. Balabaqshada, mektepte ótetin merekelik is-sharalarda kishkentaı Sálıma ózgeshe kıinip shyǵatyn. Birde chebýrashka bolyp shyqsa, keleside jarqyrap kún bolyp turatyn. Ana qanymen daryǵan qolóner Sálımany aqyry osy kásipke alyp keldi.
– Áli esimde. Bala kúnimde ájeme kitaptardan ańyz-áńgimeler oqyp beretinmin. Sondaǵy bir oqıǵa da áli jadymda. Shaǵyn ǵana áńgime keıipkeri Sálıma degen qyz kúnderdiń kúninde alysqa uzatylady. Anasy «Barǵan jerińe tastaı batyp, sýdaı siń» dep ósıetin, ulaǵatyn aıta kele: «Ústińe bir sabaq jip bolsa da kúnige ilip júr, qyzym!», – deıdi. Arada jyl ótip, anasy qyzyn saǵynyp, artynan barsa, ústi-basy jip-jip, sabalaq bolyp qyzy aldynan shyǵyp tur deıdi. «Mynaýyń ne, qyzym?», – dep tańdanǵan anasyna: «Ózińiz aıtpap pa edińiz, kúnde ústińe bir sabaq jip bolsa da ilip júr dep», – deıdi. Al anasy «olpy-solpy bolma, jan-jaǵyńdy uqypty, kıimderińdi bútin usta, qolyń bos bolmasyn, is istep, jyrtyǵyń bolsa da jamap júr» degendi meńzegen ǵoı. Sol aıtqandaı, áıel zaty retinde kúnige birdeńe tigýge tyrysamyn. Qolyma ıne-jip ustamasam, otyra almaımyn, – dep kúledi Sálıma.
Móldir monshaqtar
Joǵary oqý ornynda oqyp júrgende de tiginge asa qyzyqtym dep aıta almaıdy. Qalada ákesiniń qaryndasynyń qolynda turyp oqyǵasyn, tiginshilikpen aınalysqan sol kisige sabaq arasynda kómektesetini bar-dy. Ýnıversıtetti «qyzylǵa» bitirdi. Qıyndaý kezeń. İsker birneshe qyz aqyldasyp, zerleý sehyna jumysqa turady. Odan birneshe sán salonynda, perdeler tigetin salonda da isteıdi. Sonyń bári Sálımaǵa úlken tájirıbe mektebi boldy. Jumys istep júrgen sán salonyna pandemıa kezinde tapsyrystar azaıyp, qyzmetkerler aqysyz demalysqa ketti. Otaǵasynyń jalǵyz qarajatyna qarap otyrǵysy kelmeı, mektepke jumysqa kirdi. Tórtinshi ulyn bosanyp, qazir balamen úıde otyr. Sol baıaǵy ádetpen jáı otyra almaıdy. Qolynan ıne-jibi túspeıdi. Otaǵasyn jumysqa, balalaryn sabaqqa jiberip, bóbegin uıyqtatyp qoıyp, monshaqtaryn túzedi. Kóbine qol jumysymen aınalysady. Túrli sapaly matalardan bantıkter tigip, onyń betin maıda monshaqtarmen kómkeredi. Obodok, shash qystyrǵyshtarǵa da ornalastyrylatyn árbir monshaqtyń, kanıteldiń birkelki, túzý ornalasýyna qatty mán beredi. Balalardyń merekelik konsertterge taǵýyna bolatyn oıý-órnekti beldik te tigedi. Qolǵa alǵan jumysyn úlken, kishi dep bólmeıdi, bárin de yqylaspen tigedi. Tigetin buıymdaryna ketetin shıkizattar qymbat bolsa da, daıyn ónimderinen túsetin tabys asyp-tógilip jatpasa da, baryna qanaǵat etedi. Eń bastysy – súıetin, júregin tynyshtyqqa bóleıtin kásibi bar.
Trendte – taqıa
Osy buıymdardyń túr-túri bir jyldary qara bazarda tolyp turyp edi-aý. Bári Qytaıdiki bolatyn. Sapasyz, bir taqqan soń kelesi qoldanysqa jaramaı qalatyn. Qazir ózimizdiń qyz-kelinshekter qolónermen myqtap aınalysyp, nátıjesinde álgindeı buıymdar, áshekeı zattar kóptep shyǵa bastady. Ári sapaly. Tutynýshy da qazir qolónerdi jaqsy baǵalaıtyn deńgeıge jetken, sapasyn da ajyrata biledi.
Baıqaısyz ba, qazir arýlarymyz kúndelikti ómirde de taqıalar kıe bastady. Taqıa trendte. Bul qýanarlyq jaǵdaı. Úıde otyrǵan Sálımaǵa da «taqıa tigip berseńiz» degen tapsyrystar túse bastady. Qalaǵan ólshem, dızaında jasap, tigip beredi. Endi beldigimen tigýge usynys túsip jatqan kórinedi. Qyzdar onyń altyn qolynan shyqqan taqıasyn qýana-qýana, rahmetin jaýdyra kıip bara jatqanda, taǵy da tikkisi kelip, odan asyryp tigýge shabyttanyp ala jóneletini bar. Iá, Almaty kóshelerinde ónerdi, ómirdi, otbasyn súıetin Sálımanyń da taqıalaryn kıip júrgen boıjetkender az emes.
Tózim, sabyr jáne mahabbat
Balamen otyrǵan soń, búginde janyna kómekshi alǵan. Ony da ózi úıretken.
– Minezi salmaqty bolmasa, kóbi shydaı bermeıdi bul kásipke. Ýaqytym bolǵanda onlaın-sabaq suraǵandarǵa sheberlik synybyn ótkizetinim bar. Sonda úırenemin deýshilerdiń aldymen minezine, ornyqtylyǵyna kóp qaraımyn. Perdeler salonynda sheber bolyp jumys istep júrgenimde shákirtterdi ózim úıretip, ishinen tańdap jumysqa qaldyratynmyn. Kózdiń maıyn syǵyp alatyn bul jumystarǵa asa talǵampazdyqpen birge tózim, shydam, tabandylyq jáne qolónerge degen mahabbat kerek, – deıdi Sálıma Esjanova.
Qoldaýshylary – jary, týystary. Olar Sálımanyń táı-táılap endi bastaǵan kásibi júrsin dep, jaqsy dúnıelerdi bir-birine jarnamalap júrgeni. Al jubaıy Jasulan – daıyn ónimderdi tapsyrys berýshige jetkizýshi. «Seniń qolyńnan bári keledi, botam! Biz saǵan senemiz», – dep, shalǵaıda jatqan aýyldaǵy qos anasy da sóz kómegin bergende, shabytyna shabyt qosylatyny bar.
Menińshe, ıne-jipke jaqyn kez kelgen áıel názik bolyp kórinetin sekildi. Iaǵnı kez kelgen qolóner jumysy áıeldiń áıeldigin árleı túsetin sekildi me, qalaı. Sálıma qyz-kelinshekterge óneri arqyly sulýlyq syılaǵysy, olarǵa arnap ádemi kóılekter, beldemsheler tikkisi keledi. Biraq oǵan ázirge qolynda bar qarapaıym tigin mashınasy jaramaıdy. Al jazdyq kóılekterdi tigýge mindetti túrde overlog kerek.
TÚIİN. Ol bolashaqta kásibin keńeıtýdi armandaıdy. Jeke kásip ashamyn dep nıettengenderge memleket tarapynan berilip jatqan jeńildetilgen nesıege ótinish berip, talaptanyp kórgisi keledi. Ázirge bóbeginiń aıaqtanǵanyn kútip júr. Úıde jylylyq, bereke-birlik bolsa, bárine de jetýge bolady dep senedi. Biz de oǵan senemiz.