Japonıany osydan keıin qalaı qurmettemeısiń!?
Japonıada jer qozǵalǵanda ózdiginen kóterilip ketetin úıler salynyp jatyr.
Japonıanyń ınjener-arhıtektorlary seısmıkalyq aımaqtarda úı salýdyń jańa modelderine kóshti. Mundaı uly ınjenerlik-arhıtektýralyq sheshim japondyq mamandardyń oıyna Fýkýsıma AES-i jarylǵannan keıin kelgen. Osydan biraz ýaqyt buryn Japonıanyń Honsú aralynda Fýkýsıma AES-i jarylyp, myńdaǵan adam qyrylyp, 130 mıllıard dollar shyǵynǵa batqan bolatyn.
Mine, sol tarıhı apattan keıin japon ǵalymdary osyndaı uly ıdeıalardy iske asyryp otyr. Eldegi "Air Danshin" kompanıasynyń ǵalymdary men mamandary jer qozǵalǵanda aspanǵa kóterilip ketetin úıdiń konstrýksıasyn jasap shyqty. Úıdiń tómengi fýndamentine sensorlyq qurylǵylar qoıylǵan. Bul tómen ornalasqan qurylǵylar jer qozǵalǵan ýaqytta tolqyndardyń jıiligin fıksasıalap, joǵary júıelerge sıgnaldar jiberip, jerdiń qozǵalyp jatqanynan habardar etedi. Dál osy sátte sıgnaldardyń jıiligin qabyldaǵan qýatty kompresorlar ǵımarat pen fýndament arasyndaǵy jaımaǵa (podýshka) úlken kúshpen aýany jiberedi. Bul proses nebári 5-7 sekýndtyń ishinde ǵana iske asady. Sebebi, ǵımarat qırap qalmaý úshin prosestiń oryndalýyn mamandar osylaı tez jetildirip, qamtamasyz etken.
Qýatty kompresormen úrlengen podýshka (keshirińiz, orysshasyn aıtýǵa týra keldi) nemese jaıma 5-7 sekýndtyń ishinde 4-5 sm bıikke ǵımaratty joǵary kóterip jiberedi. Osynyń ózi ǵımaratty qıraýdan, adamdardyń ómirin saqtap qalýǵa tolyq jetkilikti bolady. Podýshka aýany jetkilikti kólemdi qabyldap, kompensasıalap, ǵımaratty jerdiń silkinisi toqtaǵansha aýada kóterip turady. Podýshkamen birge ǵımarattyń ózi de jerdiń terbelis amplıtýdasymen birge aýada qozǵalyp tura beredi. Bul ǵylymı ónertabys ǵımarattardy 7-9 baldyq jer silkinisterinen de qorǵap qala alady. Bul degen ǵylymdaǵy sensasıa emes pe?
Jer silkinisindegi qaýiptiń barlyǵy tilshelerde jazylyp, ǵımarattyń aýada qalaı qalqyp turǵany kompúterlerde kórsetilip turady. Dál qazir Japonıada 9000 úıge osy qurylǵylar qabyldanyp, jer silkingende qaýipsizdik sharalary iske asyp jatyr. Bul tehnologıa qymbat bolǵanymen, jer silkinisi óte jıi qaıtalanatyn Japonıa úshin taptyrmas ınjenerlik sheshim boldy dep sanaıdy japonıalyqtar.
Al, bizdiń elde bir ǵana bilim salasynyń býhgalteri osyndaı 100 úı salatyn qarajatty qulqynynan ótkize almaı, ustalyp jatyr.