Ólshemderi 50 mıllımetrge jetetin bul kishkentaı tirshilik ıeleri búkil álemde taralǵan.
Olar tek Antarktıdada jáne materıkten óte alys ornalasqan birneshe araldarda ǵana joq, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
Massaget.kz-tiń málimetinshe, bıologtar qumyrsqalardyń 14 000 túri bar ekenin aıtady. 2022 jyly ǵalymdar Jer betindegi qumyrsqalardyń jalpy sany 20 kvadrıllıon dep habarlady. Bul shyn máninde tańǵalarlyq fakt. Biraq ǵalymdar olardy qalaı sanaı aldy degen suraq týyndaıdy.
Dúnıe júzindegi qumyrsqalardyń jalpy sany
Jer betinde 20 kvadrıllıon qumyrsqa bar. Bul zertteýdiń nátıjeleri Proceedings of National Academy of Sciences jýrnalynda jarıalanǵan. Qumyrsqalardyń kópshiligi jabaıy tabıǵatta ómir súredi, biraq adamdarmen til tabysatyndary bar.
Ǵalymdar sonymen qatar álemdegi barlyq qumyrsqalardyń salmaǵy 12 megatonna ekenin eseptedi. Bul adamzattyń jalpy bıomassasynyń 20% quraıdy. Al eger siz qumyrsqalardy jáne jerdegi barlyq basqa jándikterdi alsańyz, olar adamdardan aýyr bolar edi. Álemde ár adamǵa shamamen 2,5 mıllıon qumyrsqadan keledi.
Shyn máninde, álemde qumyrsqalardyń sany odan da kóp bolýy múmkin. Ǵalymdar ózderiniń ǵylymı jumystarynyń bóligi retinde Azıa men Afrıkanyń keıbir aımaqtary týraly derekterdi esepke almaǵanyn aıtady. Múmkin bul aqparat bir kúni eskerilip, zertteýshiler álemdegi qumyrsqalardyń naqty sanyn ataıtyn shyǵar.
Ǵalymdar qumyrsqalardy qalaı sanaıdy?
20 kvadrıllıon qumyrsqalardyń naqty sany emes. Ǵalymdar bul sanǵa avtorlary jerdiń ártúrli bólikterindegi qumyrsqalardyń sanyn esepteýge tyrysqan 489 zertteýdiń nátıjelerin taldaý arqyly keldi. Aıta ketý kerek, bul jándikter bizdiń planetada birkelki emes taralǵan. Olardyń kópshiligi tropıkalyq elderde kezdesedi jáne eń erekshe túrlerdiń ókilderi sonda turady. Mysaly, Aýstralıanyń Tasmanıa aralynda álemdegi eń qaýipti qumyrsqalardyń biri - búldog qumyrsqasy ómir súredi, olardyń shaǵýynan jyl saıyn órmekshiler, jylandar jáne akýlalardan góri kóp adam qaza tabady.
Qumyrsqalardyń paıdasy men zıany qandaı?
Qumyrsqalar óte kóp jáne olar tabıǵatta óte mańyzdy ról atqarady. Birinshiden, olar topyraqty qopsytady jáne tyńaıtady, sonyń arqasynda biz de tamaq jeımiz. Olar sondaı-aq ósimdik tuqymdaryn taratyp, planetamyzdy tabıǵatyna oń paıdasyn tıgizedi.
Degenmen, keıbir jaǵdaılarda qumyrsqalar zıanyn da tıgizedi: olar dándi daqyldardyń tamyrlaryn kemiredi, aramshópterdiń taralýyna yqpal etedi jáne adam úshin qaýipti ınfeksıalardyń tasymaldaýshysy bolýy múmkin.