Bul jańalyq kópshiliktiń kókeıinde kóp saýal týyndatty.
SURAQ:
ETJ degenimiz ne? Eger Almatynyń bas jospary bolsa, olar ne úshin qajet?
JAÝAP:
Egjeı-tegjeıli josparlaý jobasy (ETJ) - bul qaladaǵy nemese onyń jekelegen aýdandaǵy naqty jer telimderiniń parametri men sıpattamasyn egjeı-tegjeıli anyqtaýǵa arnalǵan qala qurylysynyń qujattary. Qalany damytýdyń jalpy strategıalyq baǵyttaryn belgileıtin jalpy Bas jospardan aıyrmashylyǵy, ETJ jerdi paıdalaný, qurylys parametrleri, abattandyrý jáne belgili bir aýmaqty tıimdi ári turaqty damytý úshin qajetti basqa aspektiler sıaqty naqty máselege nazar aýdarady.
ETJ myna negizgi elementterdi qamtıdy:
- fýnksıonaldyq aımaqtardy bólý (qandaı ýchaskeler turǵyn úı qurylysyna, komersıalyq nysandarǵa, qoǵamdyq keńistikterge, demalys aımaqtaryna jáne t.b. arnalǵan);
- qurylys parametrleri (ǵımarattardyń bıiktigi men keskindemesin, sáýlet sheshimderin jáne qurylystyń jalpy túrin anyqtaý);
- qoǵamdyq keńistikterdi abattandyrý (qalalyq ortanyń sapasyn arttyrý úshin saıabaqtardy, skverlerdi, aleıalardy, velojoldardy jáne basqa elementterdi qurýdy esepke alý);
- ınjenerlik ınfraqurylym (sýmen qamtý, elektrmen jabdyqtaý, jol jáne kólik ınfraqurylymy júıelerin ázirleý);
- kóliktik qoljetimdilikti qamtamasyz etý (jol jelisin, qoǵamdyq kólik oryndaryn, velosıped joldary men jaıaý júrginshiler aımaqtaryn ázirleý).
ETJ bas jospardy is júzinde júzege asyrýdy jáne úılesimdi ári turaqty qalalyq ortany qurýdy qamtamasyz etetin qala qurylysyn basqarýdyń ajyramas bóligi bolyp tabylady.
SURAQ:
Almatynyń ETJ 2040 shaharda, ásirese ortalyq pen qalaǵa kireberiste keptelister men jol jelisiniń júktemesi máselesin sheshýge qalaı yqpal etedi?
JAÝAP:
Almatynyń polısentrlik damýy óńirlik bıznes ortalyqtar men mádenı mekemeleri (polıortalyqtar) bar belsendi ortalyqtardy qalyptastyrýdy qamtıdy, bul qala ortalyǵyna kúndelikti barý qajettiligin azaıtady. Kólik ınfraqurylymyn jaqsartý jańa ortalyqtarǵa yńǵaıly qoljetimdilikti qamtamasyz etedi.
Jańa ortalyqtarda turý alys jerge barýdyń qajettiligin azaıtady, al aqyldy qalanyń demalys aımaqtary men tehnologıalaryn qurý ómir súrý sapasyn arttyrady.
Polısentrıstik damý ekologıalyq, áleýmettik jáne ekonomıkalyq aspektilerdi eskere otyryp, keshendi tásildi qajet etedi, bul teńgerimdi ári turaqty qalalyq ortany qamtamasyz etedi, kólik qatynasyn jaqsartady jáne ortalyq joldarǵa túsetin júktemeni azaıtady.
SURAQ:
ETJ-ǵa sáıkes jańa saýda jáne iskerlik aımaqtardy damytý kezinde shaǵyn kásiporyndar men bıznestiń múddeleri eskerile me?
JAÝAP:
ETJ shaǵyn jáne orta bıznestiń ósýine yqpal etetin jańa saýda jáne iskerlik aımaqtardy qurýdy kózdeıdi. Qala shaǵyn bızneske ártúrli bólikterinde ósýge múmkindik beretin komersıalyq múmkindigi bar kóshelerdiń oralymdyq toryn qurýǵa umtylady. Startaptar men iri korporasıalardy biriktiretin ártúrli iskerlik ortany qurý kásiporyndardyń sınergıasyna yqpal etedi.
Infraqurylymdyq qoldaý, joǵary jyldamdyqty ınternet jáne logıstıkalyq túıinder jańa ortalyqtardy shaǵyn bıznes úshin tartymdy etedi. İskerlik is-sharalar sıaqty ózara árekettesý platformalary shaǵyn bızneske klıentter men seriktesterdi tabýdy jeńildetedi. Big data taldaýy arqyly jergilikti halyqtyń qajettilikterin esepke alý ónimder men qyzmetterdi jergilikti naryqqa beıimdeýge kómektesedi. Osylaısha, ETJ-dy iske asyrý kásipkerlik úshin qolaıly orta jasaıdy, ekonomıkanyń ósýin yntalandyrady jáne megapolıste ómir súrý sapasyn jaqsartady.
SURAQ:
Almatydaǵy jasyl aımaqtar men saıabaqtardy qorǵaý jáne saqtaý úshin ETJ-da qandaı naqty qadamdar qarastyrylǵan?
JAÝAP:
Jańa ETJ boıynsha polıortalyqtardyń árqaısysynda kóshe boıyndaǵy jasyl promendattarmen jáne býlvarlarmen baılanysqan saıabaqtar men shaǵyn alańdardy qosa alǵanda, qoǵamdyq keńistikterdiń keń júıesi bolady.
Mysaly, Medeý shatqaly, Baým toǵaıy, Saıran kóli, Boraldaı toǵandary, İle-Alataý tabıǵı parkiniń aýmaǵy jáne basqalary sıaqty tabıǵı keshender arasynda jasyl dálizder qurý kózdelgen. Úlken jáne Kishi Almaty, Esentaı ózenderiniń jaǵalaýlaryn abattandyrý jáne kógaldandyrý, sondaı-aq rezervýar men basqa da jasyl dálizder boıynda demalys aımaǵyn qurý boıynsha jumystar júrgiziletin bolady. Sonymen qatar, Kókqaınar kentiniń shyǵysynda orman-saıabaq aımaǵyn qurý josparlanýda, Áýejaıǵa barar jolda Qulja traktisi men Buqtyrma kóshesiniń qıylysy aýdanyndaǵy 120 ga tabıǵı aýmaqtaǵy kól men eki ózendi abattandyrý jalǵasady.
SURAQ:
Jeke úıler, az qabatty úıler bar shaǵyn aýdandarda bıik úıler salý máselesin ETJ qalaı sheshedi?
JAÝAP:
Bas josparǵa sáıkes jańa ETJ-da qazaqstandyq qala qurylysynyń tájirıbesinde alǵash ret aqylǵa qonymdy tyǵyzdyqtaǵy toqsandyq qurylys jáne jalpy qalalyqtan jergilikti deńgeıge deıingi barlyq deńgeıdegi kóshelerdiń qyzyl syzyqtary qarastyrylýda.
Bul haotıkalyq jáne núktelik damýdy boldyrmaıdy jáne qaıta qurý kezinde de, jańa qurylysta da kóshe-jol jelisiniń ıerarhıasyn uıymdastyrady.Bul rette árbir ETJ-da halyqtyń tyǵyzdyǵy men ınfraqurylymy eskerilgen: komýnaldyq, kóliktik, energetıkalyq jáne áleýmettik.
SURAQ:
ETJ-da qalany jeldetý úshin aýa massalarynyń qozǵalysy eskerile me?
JAÝAP:
Tarıhı turǵydan Almaty qalasyn josparlaǵanda 100-den 100 m-ge deıingi kósheler tory bolǵan, bul kóshelerdiń jeldetý úshin jasalǵan. Sondyqtan jańa polıortalyqtarda dálizderdi aerasıalaý úshin kóshelerdiń tyǵyz tory qurylǵan. Kóshe neǵurlym jıi bolsa, jeldetý dálizderi soǵurlym kóp bolady. Qabattylyqqa keletin bolsaq, qurylys London men Parıj sıaqty 6 qabattyń yńǵaıly ortasha bıiktigin qamtıdy.
SURAQ:
Jurtshylyq bul jobany júzege asyrýǵa qalaı áser ete alady?
JAÝAP:
ETJ azamattardy jańa qalalyq ómir standartyn qalyptastyrýǵa belsendi tartýdy qamtıdy. Oralymdyq keńistikter qarym-qatynas pen qoǵamdastyq qurýǵa múmkindik beredi. Ashyq birinshi qabattar men keń kóshe torynyń arqasynda bıznesti damytý jáne jumys oryndaryn qurýǵa yntalandyrylady. Qala turǵyndary, ásirese jańartýda, jańa aýdandardyń fýnksıalaryn talqylaýǵa jáne pysyqtaýǵa belsendi qatysa alady. Dıalog mádenıetin damytý jáne tilekterge emes, resýrstarǵa negizdelgen múddelerdi bildirý mańyzdy. ETJ – da kóptegen múddeli toptardyń tepe-teńdigi, qalanyń strategıasy eskeriledi, jobalardy talqylaǵan kezde keńeıtý emes, bar keńistikterdi qaıta qaraý eskeriletin bolady.
Qala turǵyndary qoǵamdyq konsýltasıalarǵa, qalalyq bastamalar men baǵdarlamalarǵa qatysý, óz ıdeıalaryn usyný, mysaly, qala turǵynynyń saýalnamasyn toltyrý jáne «Almatybasjospar» ǴZI resýrstaryndaǵy jarıalanymdarǵa túsiniktemeler berý arqyly óz úlesterin qosa alady.
SURAQ:
Eger qala turǵynynyń jeke úıi qyzyl syzyqta bolsa ETJ boıynsha keńes alý úshin ol qaıda júgine alady?
JAÝAP:
Tolyq aqparat alý úshin qala turǵyndary E-otinish arqyly Almatynyń qalalyq josparlaý jáne ýrbanıstıka basqarmasyna saýal jibere alady. Baılanys nómirleri: 240-80-00, 240-80-01, 240-80-02, 240-80-03. Nemese tikeleı aýdan sáýletshisine habarlasýǵa bolady. Sonymen qatar, aýdandyq sáýletshiler apta saıyn aýdan ákimdikterinde azamattardy qabyldaıdy. Belgili bir nysan boıynsha tolyq aqparat alý úshin oǵan quqyǵyn rastaıtyn qujattardy usyný qajet.