Jaqynda Almatynyń burynǵy ákimi Ahmetjan Esimov gólf týrnırinde kózge tústi. Budan bólek, Almatynyń taǵy bir burynǵy basshysy Baýyrjan Baıbek te Japonıada júrgeni jaıly aqparat taraǵan edi. Dáýreni júrip turǵan zamanda saıasat sahnasynda biraz qyzmet atqarǵan el aǵalary qazir qaıda júr? Aqshamnews.kz tilshisi osy jeleýmen Esimov pen Baıbekten ózge "Eski Qazaqstan" ókilderin de eske túsirdi.
Ahmetjan Esimov: mansap joly men yqpaly
1950 jyly Almaty oblysy Qaskeleń aýdanynda dúnıege kelgen Ahmetjan Esimov eńbek jolyn qarapaıym qyzmetten bastap, birtindep eldegi eń joǵary memlekettik laýazymdarǵa deıin kóterilgen saıasatker. Ásirese Nazarbaevtyń jaqyn seriktesi ári týysy retinde onyń mansaby qarqyndy ósti.
Esimov atqarǵan negizgi memlekettik qyzmetter:
- Premer-mınıstrdiń orynbasary (2 ret)
- Memlekettik hatshy
- Prezıdent Ákimshiliginiń basshysy
- Eki ret aýyl sharýashylyǵy mınıstri
- Almaty qalasynyń ákimi (2008–2015)
- EXPO-2017 ulttyq kompanıasynyń basshysy
- "Samuryq-Qazyna" UÁQ basqarma tóraǵasy
- 2021 jyly - eks-prezıdent Nazarbaevtyń kómekshisi
2021 jyldan keıin ol saıası sahnadan baıqalmaı, kópshiliktiń kózinen de, kóńilinen de birjola "joǵaldy".
Kollaj: Nurbolsyn Órisuly
Esimov qyzmet jolynda qandaı eńbegimen este qaldy?
Mınıstr retinde Esimov aýyl sharýashylyǵynyń eksporttyq áleýetin arttyrýǵa úles qosty. Sonyń ishinde Qazaqstannyń un eksporty jahandyq kóshbasshylar qatarynda bolǵan jyldar osy kezeńge sáıkes keledi.
Almaty qalasyn basqarý kezeńi (2008–2015)
Esimov Almaty ákimi bolǵan jyldary megapolıstiń jalpy damýyna aıtarlyqtaı ózgerister engizdi. Olardyń bárin tizý múmkin bolmasa da, negizgilerin tize keteıik:
- Qalaǵa qosylǵan problemalyq eldi mekenderdiń negizinde Alataý aýdany quryldy;
- Almaty metrosynyń alǵashqy jelisi ashyldy;
- Energetıkalyq tapshylyqty azaıtý úshin 20 jańa qosalqy stansıa salyndy.
- Mýnısıpaldy avtobýs parkin quryp, jeke tasymaldaýshylardyń úlesin qysqartty;
- Qoǵamdyq kólikti jańartý baǵdarlamasyn bastady.
- 2011 jyly 7-Qysqy Azıa oıyndaryn ótkizýge basshylyq jasady;
- Muǵalimder men dárigerlerdiń jalaqysyn kóterý máselesin birneshe ret Úkimetke usyndy
- Qala taǵy bir jańa aýdanmen (Naýryzbaı) aýdanymen tolyqty.
Esimov "Samuryq-Qazyna" ulttyq ál-aýqat qorynyń basqarma tóraǵasy bolǵan ýaqytta da birneshe mańyzdy ózgeris jasady:
- EXPO nysandarynyń shyǵynyn 78 mlrd teńgege qysqartty;
- Top-menedjment shtatyn eki esege azaıtty;
- Qurylysqa qazaqstandyq kompanıalardyń qatysýyn 90%-ǵa jetkizdi;
- Bul qadamdar onyń memlekettik holdıńterdi reformalaýǵa tyrysqanyn kórsetedi.
Jeke ómiri: otbasy jáne bıznes baılanystar
Ahmetjan Esimov - otbasyly, eki qyzy bar.
2024 jyly onyń qyzy Aıjan Esimova Qazaqstandaǵy eń yqpaldy áıel-kásipkerlerdiń biri retinde ataldy. Al burynǵy kúıeý balasy (Aıjan Esimovamen otaý qurǵan) - belgili olıgarh Ǵalymjan Esenov, eldegi eń iri aktıvterge ıelik etetin bıznesmenderdiń biri. Bul da Esimov otbasynyń qoǵamdaǵy yqpalyn tómendete qoımaǵanynyń belgisi ispetti.
Qazir Ahmetjan Esimov qaıda?
Keıingi jyldary ol aqparattyq keńistikte de múlde kórinbeıdi. Degenmen, jýyrda, shamamen eki apta buryn Esimov Almatydaǵy "Jaılaý" gólf-kýrortynda ótken Audi Quattro Cup 2025 týrnırinde baıqalǵanyn buǵan deıin aıtyp óttik.
Sýret: Orbis Qazaqstan baspasóz qyzmeti
Ahmetjan Esimov - Qazaqstan saıasatyndaǵy uzaq jyldar boıy mańyzdy ról atqarǵan tulǵa. Ol "Eski Qazaqstan" dáýiriniń sımvoldarynyń biri ekeni daýsyz.
Almatyny basqarǵan taǵy bir "Eski Qazaqstandyq" - Baýyrjan Baıbek
"Eski Qazaqastannyń" kelesi bir ókili - Baýyrjan Baıbek. Almaty ákimi laýazymyn Baıbek Esimovten keıin basqardy. Bul qyzmetti ol 2015 jyldyń 9 tamyzynan 2019 jyldyń 28 maýsymyna deıin atqardy.
1974 jyly 19 naýryzda dúnıege kelgen Baýyrjan Qydyrǵalıuly Baıbek Almatynyń týmasy.
Onyń ákesi – Baıbek Qydyrǵalı Muqametamiruly temirjol salasynda jumys istegen, zeınetkerlikke shyqqanǵa deıin qaladaǵy "Jolaýshylar tasymaly" KMM-niń orynbasary qyzmetin atqarǵan. Ákesiniń Nursultan Nazarbaevpen bir synypta oqyǵany kópke málim. Ákesi men eks-prezıdenttiń dos bolýy da Baýyrjannyń mansabynda "baǵyn ashqan" bolar.
Baýyrjan Baıbek eki márte úılengen. Birinshi nekeden eki qyzy men bir uly bar. Al ekinshi otbasynda eki ul bar.
Baýyrjan Baıbek eki joǵary bilim alǵan: mýzykalyq-pedagogıkalyq jáne syrtqy ekonomıka. Qazaq, orys, nemis jáne aǵylshyn tilderin meńgergen.
1992 jyly Almatydaǵy Kúlásh Baıseıitova atyndaǵy mýzykalyq mektepti fortepıano synybynan úzdik támamdaǵannan keıin Baıbek Qurmanǵazy atyndaǵy konservatorıaǵa túsken, biraq oqýyn sońyna deıin bitirmegen.
1994–1998 jyldary "Bolashaq" baǵdarlamasy boıynsha Germanıada bilim alǵan. 1995–1998 jyldary Lúbek joǵary mýzykalyq mektebinde pedagog mamandyǵy boıynsha oqyǵan.
- 1999–2002 jyldary Baıbek Germanıadaǵy Qazaqstan General konsýldyǵynda referent, attashe, Berlındegi elshiliktiń ekonomıkalyq bóliminde úshinshi hatshy qyzmetin atqarǵan. Dıplomatıalyq dárejesi - "1-shi sanatty keńesshi".
- 2002–2003 jyldary Prezıdent ákimshiligi janyndaǵy Júıelik zertteýler ortalyǵynyń sarapshysy bolǵan.
- 2003 jyly - aqparat jáne taldaý sektorynyń meńgerýshisi.
- 2004–2006 jyldary - Prezıdent protokolynyń bas ınspektory.
- 2006–2009 jyldary – Prezıdent protokolynyń bastyǵy.
- 2009–2013 jyldary – Prezıdent ákimshiliginiń orynbasary.
- 2013–2015 jyldary – "Nur Otan" partıasynyń birinshi orynbasary.
2015 jyldyń 9 tamyzynda Baýyrjan Baıbek Almaty qalasynyń ákimi bolyp taǵaıyndalyp, óziniń aldyndaǵy ákim - Ahmetjan Esimovke orynbasarlyqtan aýysqan. Bul qyzmetti 2019 jyldyń 28 maýsymyna deıin atqardy.
Kollaj: Nurbolsyn Órisuly
Baýyrjan Baıbektiń Almaty ákimi retindegi eleýli isteri
- "Ońaı" elektrondy bıletteý júıesin engizdi. Termınaldar paıda boldy, birlik kartasy iske qosyldy.
- Qalalyq kóshelerge "Almaty Parkıng" tólem júıesi ornatyldy.
- "Adamdarǵa arnalǵan qala" tujyrymdamasy júzege asyryldy: ortalyq jáne aýlalardy qaıta qurý, Panfılov kóshesin jaıaý júrginshilerge arnaý. Alaıda, jasalǵan ózgeristerge qatysty kópshilik syn aıtty (jasyl jelekterdi kesý, trotýar plıtkasy men bordúrlardy jyl saıyn aýystyrý).
- Qorshaýlar, kıosktar, tramvaı joldary joıyldy.
- Jerasty ótkelderi jóndelip, mýzyka qosyldy.
- Barlyq aýdandarda muz aıdyndary men sport alańdary salyna bastady.
- Aýdan ákimdikteriniń áleýmettik jelilerde akkaýnttary ashyldy.
- "Atakent" aýdanynda 15 metrlik sabannan jasalǵan tıin músini synǵa ushyrady.
- Almaty tramvaılary joıylyp, vagondar Óskemenge satyldy.
- Fýrmanov kóshesi Nazarbaev dańǵyly dep ózgertildi, biraq turǵyndardyń pikirin eshkim suraǵan joq.
Ákimdik qyzmetinen keıin
2019 jyly 29 maýsymda Baıbek "Nur Otan" partıasynyń birinshi orynbasary bolyp taǵaıyndaldy.
2022 jyldyń 2 aqpanynda Baıbek partıadaǵy birinshi orynbasarlyqtan ketti. Bul 2022 jylǵy 28 qańtardaǵy sıeze Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev partıa jumysyn synǵa alyp, jańartý qajet ekenin aıtqannan keıin boldy. Ol uıymdyq qurylymdy qaıta qarastyrýdy, sonyń ishinde partıadaǵy birinshi orynbasarlyq laýazymyn joıýdy usyndy.
Osydan keıin Baýyrjan Baıbek saıasattan alshaqtap, keıinshi jyldary shetelde jumys isteıdi degen aqparat jelide jeldeı esip júr. Eki jyl BAÁ-de bilim alyp, jumys istegen desedi. Bul týraly onyń týǵan ápkesi Aıgúl Baıbektiń ózi aqparat quraldaryna rastaǵan. Onyń sózinshe, Baıbek Qazaqstandaǵy jobalarǵa sheteldik ınvestısıa tartýmen aınalysqan. Sonymen birge, ápkesi onyń keıingi bir jarym jyl ishinde ol Japonıada qyzmet atqaryp júrgenin aıtqan.
Eks-sheneýniktiń Japonıada júrgeni ras sıaqty. Bıyl naýryz aıynyń sońyna taman jelide B.Baıbektiń gúldegen sakýra aǵashynyń janynda túsken sýreti jeli arqyly tarap ketti.
Sýret: instagram.com/bakordamems
Bul sýretti jarıalaǵan Bakordamems pablıgi "Almatynyń eks-ákimi Baýyrjan Baıbek qazir Japonıada. Sakýranyń gúldegenin kórýge kelipti. Sizderdi habardar etip otyramyn", - degen jazba qaldyrǵan.
Nurlan Nyǵmatýlın – "Eski Qazaqstannyń" serkesi
Nurlan Zaırollauly Nyǵmatýlın - Tuńǵysh Prezıdent Nursultan Nazarbaev kezeńinde bılikte úlken yqpalǵa ıe bolǵan, "Eski Qazaqstannyń" eń tanymal tulǵalarynyń biri. Ol 1962 jyly 31 tamyzda Qaraǵandyda dúnıege kelgen. Saıasattaný ǵylymdarynyń doktory, tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty.
Nyǵmatýlın uzaq jyldar boıy bıliktiń joǵary eshelondarynda qyzmet etip, Parlament Májilisiniń tóraǵasy (2012–2014, 2016–2022), Qaraǵandy oblysynyń ákimi (2006–2009), Prezıdent Ákimshiligi basshysy (2014–2016) jáne Qaýipsizdik keńesiniń múshesi boldy.
2022 jylǵy Qańtar oqıǵasynan keıin Nyǵmatýlın 1 aqpanda Májilis tóraǵasy qyzmetinen óz erkimen ketti. Birneshe aptadan soń ol Nur Otan (qazirgi Amanat) partıasynyń Saıası keńesinen shyǵaryldy. Osy kezeńnen keıin oǵan qatysty túrli aıyptaýlar men tergeýler paıda boldy, al ózi kópshilik aldynda kórinbeı ketti.
Nyǵmatýlınniń "nyǵmetke" toly mansaby
Nurlan Nyǵmatýlınniń eńbek joly 1984 jyly Qaraǵandy polıtehnıkalyq ınstıtýtyn támamdaǵannan keıin bastaldy. Alǵashynda "Qaraǵandyoblgaz" kásipornynda jumys istedi. Odan keıingi jyldary komsomol uıymdarynda jetekshilik qyzmetter atqardy.
1995 jyldan bastap onyń mansaby ortalyq bılikpen tyǵyz baılanysty boldy:
- 1995–1999: Prezıdent Ákimshiliginiń memlekettik ınspektory, basqarma basshysynyń orynbasary
- 1999–2002: Astana qalasy ákiminiń orynbasary
- 2002–2004: Kólik jáne komýnıkasıa vıse-mınıstri
- 2004–2005: Prezıdent Ákimshiligi basshysynyń orynbasary
- 2006–2009: Qaraǵandy oblysynyń ákimi
- 2009–2011: "Nur Otan" partıasy tóraǵasynyń birinshi orynbasary
- 2012–2014: Májilis tóraǵasy
- 2014–2016: Prezıdent Ákimshiligi basshysy, Memlekettik hatshy m.a.
- 2016–2022: Májilis tóraǵasy (qaıta saılandy)
Nyǵmatýlın Májilisti qatań tártippen basqarǵan tulǵalardyń biri retinde este qaldy. Onyń nusqaýymen, depýtattar reglamentten asyp, artyq sóılegeninde mıkrofon óshiriletin.
Sýret: Nurbolsyn Órisuly
Otbasy jáne jeke ómiri
Nurlan Nyǵmatýlın úlken áýlettiń múshesi, 5 aǵaıyndy.
Jubaıy Venera Baımurzaeva jyljymaıtyn múlikpen aınalysady. BAQ málimetinshe, onyń Dýbaıda ondaǵan qymbat jyljymaıtyn múlki bar.
Uldary:
- Nurjan Nurlanov – kásipker, buryn "QazMunaıGaz-Aero" jáne "Báıterek" holdıńinde basshylyq qyzmetter atqarǵan.
- Nurhan Nurlanov – kásipker, "Qazfosfat" bas dırektory bolǵan.
- Mádı Nyǵmatýlın – shetelde bilim alǵan.
Nyǵmatýlınniń aǵaıyndarynyń da birqatary isti boldy, keıbirine halyqaralyq izdeý jarıalandy. 2025 jyldyń sáýir aıynda Májilistiń burynǵy spıkeri Nurlan Nyǵmatýlınniń uly Nurjan Nurlanovqa qatysty tergeý júrgizip jatqany BAQ-ta keńinen aıtyldy. İİM málimetinshe, qylmystyq is Qylmystyq kodekstiń 389-baby - "Óz betinshe bılik etý" boıynsha tergeldi.
2022 jylǵy otstavkadan keıin Nyǵmatýlın saıası sahnadan múldem joǵaldy. Onyń qaıda júrgeni, nemen aınalysatyny týraly resmı aqparat joq. Áleýmettik jelide onyń shetelge ketkeni týraly túrli boljamdar bar, biraq bul derekter rastalmaǵan.
Osylaısha "Eski Qazaqstan" dáýirinde yqpaldy bolǵan saıasatkerlerdiń qazirgi ómir joly ártúrli baǵytta órbip ketti: biri qoǵamnan alystap, jeke ómirin tańdady, biri shetelge ketti, endi biri bızneske bet burdy. Alaıda olardyń bılik kezeńi men atqarǵan qyzmetteri el tarıhynda ózindik iz qaldyrǵany anyq. Bul esimder saıası sahnadan ketkenimen, olardyń tóńiregindegi áńgimeler men talqylaýlar aragidik bolsa da osylaı aıtylyp qoıady.