Qazirgi zamannyń eń úlken máseleleriniń biri – adamdardyń únemi qarbalasta júrýi. Ýaqyty jetpeı, bárine úlgergisi kelip, ózin damytamyn dep júrip, ómirdi «jarysqa» aınaldyryp alǵandaı. Degenmen, barlyǵyna úlgerip, otbasyna da, jumysyna da kóńil bólip, ózine de ýaqyt taba otyryp, ómirin mándi etip súrip jatqandar da bar.
Osy jerde bir shatasý bar sıaqty: ómirdi barynsha súrý men bárine úlgerý – ekeýi bir nárse emes. Aqshamnews.kz tilshisi osy suraq tóńireginde psıholog mamannyń pikirin bildi.
«Human Rights Lawyers» qoǵamdyq qorynyń, «Azamattyq bastamalardy qoldaý ortalyǵynyń» psıhology Jeńiskúl Habaeva bylaı deıdi:
– Ómirdi tolyqqandy súrý – eń aldymen óz sezimderin, qundylyqtaryn, artyqshylyqtary men álsiz tustaryn qabyldaı bilý. Ár adam «Men kimmin?», «Men ne úshin ómir súremin?» degen suraqtarǵa jaýap tabýy tıis.
Bul - kúızelisti basqarý, ótkenge baılanyp qalmaı, qazirgi ýaqytty baǵalaý, bolashaqqa maqsat qoıýdy bildiredi. Psıholog Vıktor Frankl aıtqandaı: adamdy tolyqqandy etetin nárse – ómirdiń maǵynasy. Iaǵnı, adamdar ómirdiń mánin izdep, ózin damytý jolynda jetistikke jetip, barynsha tolyqqandy bolamyn dep júrip-aq,
Al psıholog Jeńiskúl Habaeva ómirdi tolyqqandy súrýdi «tepe-teńdikti saqtaý» dep túsindiredi. Onyń aıtýynsha:
• Adam ózin tanýy úshin ótken ómirin kásibı mamanǵa aıtyp, ishki álemin túsinip alýy kerek.
• Ózin baqylaý úshin kúndelikti az ýaqytqa telefondy óshirip, tynyshtyqta bolýǵa daǵdylanǵan jón. Bul ishki kúızelisti azaıtyp, sabyr beredi. Sál oılanýǵa, jan-jaǵyn baǵamdaýǵa múmkindik beredi.
• Ómirdi tek «maksımaldy» súremin dep júgire berý kúnderdiń bir kúni qajytyp, kúızelis pen depressıaǵa ákelýi múmkin.
• Sondyqtan jospar jasaý mańyzdy: bir aptaǵa jospar qurǵanda ózińe arnap ýaqyt belgileý (mysaly, mýzyka terapıasy) – psıhıkalyq turǵydan ómir sapasyn arttyrady.
• Kún tártibi men óz-ózine alǵys aıtý da jaqsy kómek beredi.
Psıhologtar «Osy sátte ómir súrýdiń» kóleńkeli tustary baryn da eske salady.
Jeke damý kýrstary jıi aıtatyn «qazir jáne osy jerde ómir súrý» qaǵıdasy bir qaraǵanda jaqsy sıaqty. Biraq onyń da kemshilikteri bar.
Qarjylaı turaqsyzdyq
• Jınaqtyń bolmaýy: kútpegen jaǵdaıda (aýrý, jóndeý, kóshý) qıyndyq týǵyzady.
• Uzaq merzimdi maqsattarǵa jete almaý: josparsyz ómir iri jobalardy iske asyrýǵa kedergi.
Densaýlyq pen amandyq
• Bolashaqty eskermeý: sport, durys tamaqtaný sekildi ádetterge mán berilmeıdi.
• Qaıta-qaıta sharshaý: sáttik lázzat qýalaý aqyrynda emosıonaldy kúıip ketýge ákeledi.
Múmkindikterden aıyrylý
• Bilim alý, jańa daǵdylar úırený keıinge qalady.
• Mansapta ósýge kedergi jasaıdy, perspektıvaly jobalardan aıyrylýǵa bolady.
Qoryta kele, ómirdi tolyqqandy súrý degen – barynsha «júgirip úlgerý» emes. Ol tepe-teńdikti saqtaý, ózińdi qabyldaý, bolashaqqa jospar qurý jáne qazirgi sáttiń qadirin bilý. Iaǵnı, ómirdi jarys emes, sapar retinde qabyldaý.