Quramynda hımıalyq zattar joq almany kesken kezde, onyń ortasynyń túsi bir mınýt ishinde ózgeredi
Almatynyń sanıtarıalyq-epıdemıologıalyq baqylaý departamenti erte pisken jemister men kókónisti onyń qaýipsizdigine kepildik beretin, sapa sertıfıkattary bar óndirýshilerden alynǵan dúkenderde satyp alǵan durys ekenin aıtty, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz Zakon.kz-ke silteme jasap.
Erte, maýsymdyq emes kókónister men jemisterden aýlaq bolýǵa tyrysyńyz, olardyń quramynda ósý men erte pisýdi yntalandyratyn qospalar nıtratty tyńaıtqyshtar, pestısıdter kóp bolýy múmkin. Kókónister men jemisterdi satyp alý kezinde satýshydan onyń shyǵýy men qaýipsizdigin rastaıtyn qujattardy surańyz, – dedi departamenttegiler.
Jemister, kókónister búliný belgilerinsiz, shirik pen kógerýsiz, qabyǵynyń tutastyǵy buzylmaı jańa pisken bolýy kerek. Kógergen jıdekter, jemister men kókónisterdegi mıkotoksın patýlın kanserogendi áserge ıe, baýyrdyń aýrýyna ákelip soǵýy múmkin.
Satyp alynǵan kókónister, jemister, jıdekter men shópterdi tońazytqyshta et jáne sút ónimderinen bólek saqtaý kerek.
Dúken sórelerinen qaýipsiz kókónister men jemisterdi tabý úshin tómendegideı usynystardy este saqtaý qajet:
• pıaz, qıar jáne qyzylshanyń kólemi ortasha bolýy tıis. Tym úlken jemisterde nıtrattar kóp jınalady. Tamyr daqyldaryndaǵy jaryqtar da olardaǵy nıtrattardyń mólsheri asyp ketkendiginiń belgisi bolyp tabylady.
• barlyq kókónisterdi maýsymda jeýge tyrysyńyz jáne tek tabıǵı jolmen ósken kókónisterdi qoldanǵan abzal. Jylyjaıda qoıý-jasyl tústi iri qıar ósiriledi, topyraq qıarlary kishkentaı jáne betinde qara tikenekter bolady. Qıardy týraǵan jaǵdaıda ishi bos jáne sarǵysh bolatyn bolsa, demek ol nıtrattarmen toltyrylǵan, ony múldem taǵamǵa qoldanbaǵan jón.
• shópterdi túsi boıynsha tańdańyz. Eger askók, pıaz nemese aqjelkenniń japyraqtary tym úlken jáne ashyq tústi bolsa, onda olarda nıtrattar kóp bolýy múmkin.
• Erte qyryqqabat pen sábizde nıtrattar ózekke jınalady. Sondyqtan qyryqqabat sabaǵyn jeýge bolmaıdy, al sábizdi tańdaǵan kezde juqa qyzǵylt sary ózegi bar sábizdi tańdańyz. Tamyr daqyldarynda nıtrat aımaǵy shyńdarǵa jaqyn jerde, dálirek aıtqanda shyńdardan 1-2 sm qashyqtyqta ornalasqan.
Quramynda hımıalyq zattar joq almany kesken kezde, onyń ortasynyń túsi bir mınýt ishinde ózgeredi. Al túsi ashyq almanyń uzaq ýaqyt saqtalýy úshin konservanttarmen óńdelgenin kórsetedi. Kókónister men jemisterdegi nıtrattardyń mólsheri jibitý, tazartý jáne pisirý kezinde kúrt tómendeıdi. 80%-ǵa erte pisken kókónister men jemisterdegi nıtrattardan olardy býmen óńdeý nemese qaınatý arqyly qutylýǵa bolady. Nıtrattardan tazartý úshin kókónisti qaınaǵan sýmen shaıyp alý kerek.
Qoldanar aldynda kókónister men jemisterdi aǵyndy sýmen jaqsylap jýý kerek. Shıki kókónister men shópterdi topyraq bólshekteri men shańdy jaqsy ketirý úshin salqyn sýǵa 10 mınýtqa jibitip, sodan keıin aǵyndy sýmen shaıý usynylady.
Esińizde bolsyn, jýylmaǵan nemese sapasyz óndeýden ótken kókónisterdi, jemisterdi, shópterdi, qaýyndardy, jıdekterdi taǵamǵa qoldaný ishek ınfeksıalary men parazıttik aýrýlardy týdyrýy múmkin. Sonymen qatar tamaq pisirer aldynda qoldy muqıat jýý kerek ekenin este ustaǵan jón. Ózińizdiń jáne jaqyndaryńyzdyń densaýlyǵyn saqtańyz, – delingen Almatynyń sanıtarıalyq-epıdemıologıalyq baqylaý departamentiniń habarlamasynda.