Qazaqstanda jasóspirim qyzdar arasyndaǵy erte júktilik máselesi birneshe jyldan beri qoǵam nazarynda. Bul kúrdeli áleýmettik ári medısınalyq problemanyń qazirgi ahýaly jaıly QR Densaýlyq saqtaý mınıstrliginen surap bildik. Vedomstvo óz quzyreti sheginde Aqshamnews.kz tilshisiniń saýaldaryna jaýap berdi. Sonymen eldi eleń etkizer másele jaıly ne belgili?
Alǵashqy jynystyq qatynastyń ortasha jasy qansha?
«Neke (erli-zaıyptylyq) jáne otbasy týraly» QR Kodeksine sáıkes, neke jasy erler men áıelder úshin 18 jas dep belgilengen. Degenmen, Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń (DDU) derekteri boıynsha 19 jasqa deıingi jasóspirimder kámelettik jasqa tolmaǵandar sanatyna jatady.
Mınıstrlik usynǵan aqparatqa sáıkes, Qazaqstanda jasóspirimder arasyndaǵy alǵashqy jynystyq qatynastyń ortasha jasy — 16,5 jas. Bul kórsetkish erte jynystyq belsendilik pen onyń saldaryna alańdaýshylyq týdyryp otyr.
"Erte júktilik koefısıenti keıingi bes jylda 43%-ǵa tómendegen"
"Salıdat Qaıyrbekova atyndaǵy densaýlyq saqtaýdy damytýdyń Ulttyq ǵylymı ortalyǵynyń" derekteri boıynsha, 15–18 jas aralyǵyndaǵy júktilik koefısıenti keıingi bes jylda 43%-ǵa tómendegen. Eger 2020 jyly bul kórsetkish árbir 1000 jasóspirim qyzǵa shaqqanda 7,54 bolsa, 2024 jyly 4,25-ke deıin azaıǵan.
Al 2025 jyldyń alǵashqy alty aıynda kórsetkish odan ári tómendep, 19,3%-ǵa azaıǵan.
Jasóspirimderdiń jynystyq saýattylyǵy baqylaýda ma?
Bul baǵyt negizinde QR Densaýlyq saqtaý mınıstrligi balalar gınekology laýazymyn engizip, barlyq óńirlerde bas balalar gınekologtaryn bekitken. Sonymen qatar, «University Medical Center» bazasynda arnaıy respýblıkalyq úılestirý ortalyǵy qurylyp, mamandardy qaıta daıarlaý kýrstary bastaldy.
Gınekologıalyq aýrýlary bar qyzdarǵa ýaqtyly kómek kórsetý tártibi (qozǵalys baǵyty) engizildi. Bul – qaı kezde, qaıda júginý kerektigin naqtylaıtyn júıe.
Sondaı-aq, mınıstrlik bergen aqparatqa sensek elimizde 94 Jastar densaýlyǵy ortalyǵy (JDO) jumys isteıdi. Munda 10–18 jas aralyǵyndaǵy jasóspirimderge medısınalyq, psıhologıalyq jáne áleýmettik kómek tegin usynylady. JDO-lar arqyly reprodýktıvti saýattylyq, erte jynystyq qatynastyń saldary, qalaýsyz júktiliktiń aldyn alý sekildi mańyzdy taqyryptar qamtylyp, túsindirý jumystary turaqty júrgiziledi.