Astana irgesinen Altyn Orda dáýirinde salynǵan qos kesene tabyldy, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
Ǵalymdar bul akademık Álkeı Marǵulan jazyp ketken – Sulýtam men Syrlytam keseneleri dep paıymdap otyr.
24.kz arnasynyń habarlaýynsha, tarıhshylar Qorǵaljyn aýdanynyń bul tusy Uly Jibek jolynyń boıy ekenin aıtady. Sol sebepti strategıalyq mańyzǵa ıe.
Tarıhshylar bul mańda bes kesene baryn málimdep otyr. Sonyń ekeýin Álkeı Marǵulan kezinde Syrlytam men Sulýtam dep sıpattap, jazyp ketken. Arheologtar sol kesenelerdiń dál ústinen túskenine senimdi. Buǵan qazba kezinde tabylǵan qumyra synyǵy dálel.
«Orta ǵasyrlyq qysh óndirisi tarıhynda mundaı tańbalar rýdyń tańbasy nemese sol ydysty jasaǵan sheberdiń tańbasy bolýy múmkin. Kórip turǵandaryńyzdaı bul qazaq rý taıpalaryndaǵy myna tańba qatty kelmeıdi», - deıdi QR ulttyq mýzeıi arheologıalyq tarıh bóliminiń jetekshisi Perdehan Musylmanqul.
Qazba ornynan tabylǵan taǵy bir qundy derek – syrly qysh. Muny sol zamanda keseneniń qasbetin ásemdeý úshin qoldanǵan.
«Myna jerde de sol quıylyp onyń syrty syrly boıaýmen boıalyp jasalǵan. Demek, Syrly tam osy bolýy múmkin degen teorıany rastaýy múmkin ǵoı. Múmkin ıa, sol kezdegi Marǵulan aıtyp ketken Qorǵaljyn aýdany aýmaǵyndaǵy Syrlytam eskertkishteri derekterdiń osy qazba jumystary dáleldeýi múmkin», - deıdi Perdehan Musylmanqul.
Tarıhshylardyń sózinshe, sáýlet óneriniń syrlaý tehnıkasy negizinen Ońtústik aımaqtaǵy orta ǵasyrlyq eskertkishterge tán. Kesekte saqtalǵan syr da Qoja Ahmet Iasaýı kesenesinde qoldanylǵan boıaýǵa kelip tur. Bul da Jibek Joly boıyndaǵy eldi mekender arasynda alys-beristiń damyǵanynyń aıǵaǵy.
Qazir tolyqtaı arshylǵan ekinshi kesene de sáýlet turǵysynan osyǵan uqsas bolýy múmkin. Onyń da orta ǵasyrlarǵa tán belgileri bar. Esigi sol kezdegi nanym-senimge saı, soltústik-batysqa qaraǵan.
Tarıhshy-arheolog Syrym Esenov keseneniń kúmbezi bolǵan degen boljam jasap otyr.
«İshinen kórip turǵan appaq, bul ákpen aqtalǵan. İshi sylanǵan jaqsylap turyp, al endi esiginen tek qana tabaldyryǵy saqtalǵan. Qalǵan jeri ókinishke qaraı, shirip ketken. Endi bul keseneniń ereksheligin kórsetedi. Iaǵnı ishinen áktelǵan bolý sebebi, ıaǵnı onyń ústinde kúmbez bolǵanyn dáleldep tur. Ashyq bolsa, ony ákteýdiń qajeti joq qoı. Iaǵnı, tóbesi jabyq bolǵan. Úlken kesene bolǵan», - deıdi ol.
Telearnanyń habarlaýynsha, kesene mańynda 1973 jyly akademık Álkeı Marǵulan bastaǵan arheologıalyq ekspedıa kezinde tabylǵan Bytyǵaı kesenesi bar. Tarıhı eskertkishti 2007 jyly sáýletshi Marat Sembın qalpyna keltirgen.
Ǵalymdar Uıaly ortaǵasyrlyq qorymdy zertteýge birneshe jyl kerek ekenin aıtady. Degenmen, Altyn orda dáýirine qatysty qundy derekter Qazaqstan tarıhynyń kóptomdyǵyna engiziletini anyq.