2024 jyly Qazaqstannyń temirjol mashına jasaý salasy buryn-sońdy bolmaǵan óndiris kólemine qol jetkizdi. Zaýyttar 124 lokomotıv, 2565 júk vagony jáne 122 jolaýshy vagonyn jasap shyǵardy. Bul jetistik eldiń jyljymaly quramyn jańartýǵa jáne syrtqy jetkizýshilerge táýeldilikti tómendetýge múmkindik berdi.
Elimizdegi temirjoldardyń uzyndyǵy 21 myń shaqyrymdy quraıdy. 2024 jyly sol joldarmen 21 mıllıonǵa jýyq jolaýshy men 430 mıllıon tonnadan astam júk tasymaldanǵan. Sońǵy 10 jylda Qazaqstanda 600-ge jýyq vagon jańartyldy. 2024 jyly 143 jańa vagon, sonyń ishinde elimizde shyǵarylǵan vagondar paıdalanýǵa berildi. Bul «Qyzylorda– Semeı», «Astana–Kókshetaý», «Pavlodar– Almaty», «Pavlodar–Túrkistan», «Jezqazǵan–Almaty», «Aqtóbe – Atyraý» jáne «Mańǵystaý – Atyraý» baǵyttarynda tasymaldaý sapasyn arttyrýǵa múmkindik týǵyzdy.
2025 jyly taǵy 226 vagon beriledi dep kútilýde, bul parktyń tozý kórsetkishin 44-ten 38%-ǵa deıin tómendetip, jolaýshylarǵa qolaıly jaǵdaı týǵyzady. Jańa vagondar zamanaýı klımattyq baqylaý júıelerimen, jaqsartylǵan dybys oqshaýlaýymen jáne yńǵaıly uıyqtaıtyn oryndarymen jabdyqtalǵan. Bul el boıynsha saıahattaý yńǵaıly bolyp, qyzmet kórsetý deńgeıiniń jaqsarǵanynyń dáleli.
Almaty aınalma temirjoly
Qazaqstanda temirjol ınfraqurylymy boıynsha birneshe iri joba iske asyrylyp
jatyr. Sonyń biri – Almaty stansıasynyń aınalma temirjol jelisin salý. Bul joba qaladaǵy júk poıyzdarynyń tranzıtin jaqsartyp, Almatydaǵy temirjol ınfraqurylymyna túsetin júktemeni azaıtady. Jańa aınalma temirjol magıstrali arqyly júk tasymaly tıimdiligin arttyrý, qozǵalys qaýipsizdigin qamtamasyz etý jáne ekologıalyq jaǵdaıdy jaqsartý kózdelgen. Jobanyń maqsaty – Almaty stansıasyn aınalyp ótip, «Jetigen – Qazybek-Bek» jańa temirjolyna júk aǵynyn qaıta baǵdarlaý esebinen júk jetkizý ýaqytyn qysqartý. Uzyndyǵy 75 shaqyrym bolatyn jańa jeli «Qazybek-Bek» stansıasy men «Jetigen» stansıasyn baılanystyrady.
Sapar bastaýy men oralý núktesi
Qala ákimdiginiń komýnaldyq menshigine ótken «Almaty-1» jáne «Almaty-2» temirjol vokzaldary arqyly jolaýshylar qalaǵan baǵytyna saparǵa shyǵady. Almaty vokzaldary tek jolaýshylardy tasymaldaý núkteleri ǵana emes, qalanyń tarıhymen jáne sáýletimen erekshelenedi. Ýaqytpen úndesken mádenı oryndardy bir jaǵynan – ótkenniń kýási, ekinshi jaǵynan – keleshekke bastar qaqpa dep atasaq ta bolady. «Almaty elektrotrans» JSHS «Almaty-2» temirjol vokzalynyń eksplýatasıa boıynsha basshysy Erbolat Bekbolatulynyń aıtýynsha, ótken jyly «Almaty-1» vokzalyna ortasha jóndeý jumystary júrgizilgen. Qalanyń soltústik bóliginde ornalasqan, Qazaqstan temirjolynyń basty tranzıttik toraby jolaýshylarǵa qajetti barlyq qural-jabdyqtardyń barlyǵymen qamtamasyz etilgen. Zamanaýı eskalatorlar, pandýstar, keńeıtilgen jerasty ótkelderi, jańa aqparattyq júıeler – LED-ekrandar ornatylǵan, ana men bala bólmeleri, medpýnkt bar, beınekameralarmen qamtylǵan. Bul jańartýlar qyzmet kórsetý sapasyn arttyryp, halyqaralyq standarttarǵa jaqyndatady. Keńes zamanynda salynǵan vokzal arhıtektýrasy keńistikti tıimdi paıdalanyp, úlken jolaýshylar aǵynyn qabyldaýǵa laıyqtalǵan.
Spıkerdiń aıtýynsha, qala vokzaldarymen táýligine shamamen 5 myń jolaýshy jol júredi. Bul kórsetkish jaz aılarynda 8 myń jolaýshyǵa deıin kóbeıedi.
«Almaty-2» temirjol vokzaly – qalanyń ortalyǵynda, týrıser men qala turǵyndarynyń negizgi saparǵa shyǵatyn orny. Ol óziniń tarıhı sáýletimen, klasıkalyq stılimen jáne erekshe atmosferasymen erekshelenedi. Kóptegen jolaýshylar úshin «Almaty-2» vokzaly – sapardyń bastaýy nemese Almatyǵa oralý núktesi bolyp qala bermek.
– Bıyl jazda nysannyń ishki bóligine aǵymdaǵy jóndeý jumystary júrgiziledi. Shatyryn jańartyp, ınjenerlik jelilerdi aýystyramyz. Qazirgi tańda jobalaý- smetalyq qujattary daıyndalyp jatyr. Jaılylyq deńgeıin arttyrý, servıs sapasyn jaqsartý maqsatynda İİD basqarmasymen birigip kameralar ornattyq. Tamaqtaný oryndary, zamanaýı kútý zaldary, elektrondy bılet satý júıesin iske qostyq. Bul jańǵyrtýlar qalanyń kólik júıesin jeńildetip, jolaýshylarǵa jaıly sapar usynýǵa múmkindik beredi. Sondaı-aq, jolaýshylardyń jolǵa daıyndyǵyn jeńildetedi, – deıdi Erbolat Begdaırov.
Búginde konteınermen júk tasymaldaý kólemi artty. 2024 jyldyń jumys qorytyndysy boıynsha Almaty júk tasymaly basqarmasy 18,4 mln tonna júk tıegen. Bul – 2023 jyldyń deńgeıinen 2,3 mln tonnaǵa nemese +14%-ǵa artyq. Aǵymdaǵy jyldyń qańtar aıynda MKQK Almaty fılıalynda júk tıeý 1,6 mln tonnany qurady. Bul ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda, 323,9 myń tonnaǵa nemese +25%-ǵa artyq. Aıta keteıik, Almaty vokzaldary arqyly qalaaralyq baǵyttarmen qosa, «Almaty – Túrkistan – Tashkent – Almaty», «Almaty – Qytaı» baǵyty boıynsha týrısik poıyzdar qatynaıdy.
60 otandyq kásiporynda
8 myńǵa jýyq adam jumys isteıdi
Temirjol mashına jasaý kólik ınfraqurylymynyń damýyna ǵana emes, sonymen qat ar jumys oryndaryn qurý arqyly
jumyssyzdyqty azaıtýǵa da áser etedi. Saladaǵy 60 otandyq kásiporynda 8 myńǵa jýyq adam jumys isteıdi. 2024 jyly Astana, Qo stanaı jáne Ekibastuz qalalarynda 215 adamdy jumyspen qamtamasyz etetin jańa óndiris oryndary ashyldy.
Aldaǵy eki jylda Qazaqstanda 3000 jańa jumys ornyn qurýǵa múmkindik beretin 12 ınvestısıalyq joba júzege asyrylady. Saladaǵy jumysshylardyń ortasha jalaqysy qazirdiń ózinde 440 myń teńgeni qurap, mamandarǵa suranys artyp keledi. Salada shamamen, 3500 jańa kadrlar qajettiligi bar, olardy daıarlaý 39 joǵary oqý orny men 39 kolejde júrgizilýde.
Ótken jyly temirjol mashına jasaý salasyna 23,2 mlrd teńge ınvestısıa salyndy. Jyljymaly quramdy óndirý kólemi 5 ese ósti. Bul jańa zaýyttardy iske qosyp, ımportqa táýeldilikti azaıtýǵa múmkindik berdi. Kólik mınıstrliginiń málimetinshe, 2024 jyly 1400 shaqyrym temirjol jóndeledi. Qazirgi ýaqytta 1100 shaqyrym jańa joldar (onyń ishinde «Dostyq–Moıyntyda») salynýda, bul ýchaskeniń ótkizý qabiletin 5 esege arttyryp, halyqaralyq tranzıtti jaqsartady. Almaty aınalmaly temirjoly óńirdiń temirjol jelisine túsetin júktemeni azaıtady, al «Darbaza–Maqtaaral» ońtústik óńirlerde jańa kólik baılanystaryn jasaıdy.
Taqyrypqa oraı
Qanat SHARLAPAEV, QR Ónerkásip jáne qurylys mınıstri:
INFRAQURYLYMDY JAŃǴYRTÝ – SAIAHAT PEN BIZNESKE JOL ASHADY
Qazaqstannyń temirjol salasy rekordtar jańartyp keledi. Ótken jyldyń sońyndaǵy 124 lokomotıv, 2565 júk vagony jáne 122 jolaýshylar vagony – bul jaı ǵana sandar emes, ol ekonomıkalyq ósý, jańa jumys oryndary men Qazaqstandaǵy qýatty óndirisimizdiń, sonyń ishinde táýelsizdigimizdiń tiregi. Búginde biz vagondar men lokomotıvterdiń rekordtyq sanyn shyǵaryp qana qoımaı, otandyq ónerkásiptiń bolashaǵyn qurýdamyz. Bul sharalardyń barlyǵy qazaqstandyqtardyń ómir súrý sapasyn jaqsartýǵa baǵyttalǵan: jańa vagondar azamattarymyzdy tasymaldaýdy yńǵaıly etip, jańa zaýyttar óńir turǵyndaryn jumyspen qamtamasyz etip, al ınfraqurylymdy jańǵyrtý saıahat pen bıznes úshin kóbirek múmkindikter ashady.
Erbol MAGAZOV, Almaty kólik jáne komýnıkasıa kolejiniń dırektory:
TEMİRJOL MAMANYN QALAI DAIYNDAIDY?
Temirjolshylar elimizdiń ekonomıkasy men qoǵamdyq ómirinde mańyzdy ról atqarady. Olar halyqty, taýarlardy jáne júkterdi tıimdi ári qaýipsiz tasymaldaý úshin jaýapty. Qazaqstannyń keń aýqymdy temirjol jelisi bar, bul ishki jáne halyqaralyq tasymaldaý úshin úlken mańyzǵa ıe. Bizdiń kolej osy salanyń úzdik mamandaryn daıarlaýǵa basa nazar aýdarady. Temirjol kóligi aýyl sharýashylyǵy, óndiris, eksport jáne ımport sıaqty mańyzdy salalarǵa qyzmet kórsetip qana qoımaı, halyqty jumyspen qamtýǵa, ınfraqurylymdy damytýǵa jáne óńirler arasyndaǵy baılanysty nyǵaıtýǵa úles qosady. Temirjolshy bolý – bir kúnde ıgeriletin kásip emes. Ol qajyrly eńbekti, tájirıbeni, úzdiksiz bilim alýdy talap etedi. Biraq osy salada jumys isteıtinder óz mamandyqtaryna úlken qurmetpen qaraıdy. Búgingi tańda Qazaqstanda temirjol salasyn damytýǵa erekshe kóńil bólinýde. Jańa baǵyttar ashylyp, poıyzdar jańartylýda, qyzmet kórsetý sapasy jaqsarýda. Munyń barlyǵy – temirjol mamandarynyń eńbegi.
Eńbek adamy
Meıirjan SHAIaHMETOV, teplovoz mashınısi:
JAÝAPTY ÁRİ QURMETTİ MAMANDYQ
Mashınıst bolý – meniń bala kúngi armanym edi. Temirjolǵa jaqyn jerde turǵandyqtan, poıyzdarǵa qatty qyzyǵatynmyn. Joǵary synyptarda osy mamandyq týraly izdenip, qaı jerde oqýǵa bolatynyn zertteı bastadym. Aqyry Qazaq kólik jáne komýnıkasıalar akademıasyna túsip, 2003–2008 jyldar aralyǵynda osy salany meńgerdim.
Bálenbaı myń tonnany súıretip kele jatqan lokomotıvti basqarý – úlken jaýapkershilikpen qatar, maqtanysh sezimin de syılaıdy. Poıyz júrgizgende erekshe áserge bólenesiń. Mamandyqtyń jaýapkershiligimen qatar óz qıyndyqtary da bar. Biz Almaty lokomotıv brıgadalary negizinen, Saryózek nemese Altynkól baǵytynda júremiz. Ár brıgadanyń óz aımaǵy bar. Mysaly, biz Almatydan Saryózekke deıin 192 km jol júremiz. Saryózekte arnaıy demalys úıleri bar, sol jerde tynyǵyp, keıin qaıtadan Almatyǵa qaıtamyz. Jumysty aıaqtaǵan soń 16 saǵat demalys beriledi, sodan keıin qaıta shaqyrtý túsýi múmkin. Túngi ýaqyt, jolǵa shyǵyp ketetin maldar nemese adamdar – bári mashınıstke stress beredi. Sondyqtan árqashan muqıat, sergek otyrýymyz kerek.
Bul mamandyqta eń bastysy – streske tózimdi bolý. Kez kelgen tótenshe jaǵdaıǵa daıyn bolý qajet. Panıkaǵa berilmeı, kómekshige naqty nusqaý berip, qajet bolsa poıyz dıspecherine, stansıa kezekshisine habarlaý kerek. Men júrgen jerimde temirjol mamandyǵyn, ásirese, mashınıst jumysyn nasıhattap júremin. Bul – óte qyzyqty mamandyq. Kúndelikti birsaryndy emes, ár kún jańa oqıǵalarmen ótedi. Jalaqysy da jaqsy. Eń bastysy – men ózimdi baqytty maman retinde sezinemin. Bala kezimnen armandaǵan mamandyǵymdy ıgerip, qazir sonymen aınalysyp júrmin. Sondyqtan bul jumysty tańdaǵanyma esh ókinbeımin.
Gúlnaz ÝSPANOVA, jolserik:
ÓZ İSİŃDİ SÚISEŃ, ESHQANDAI QIYNDYQ KEDERGİ BOLA ALMAIDY
Jolseriktiń basty mindeti – jolaýshylardy sapaly qyzmetpen qamtamasyz etý, olardy jyly shyraımen qarsy alyp, dittegen jerine aman-esen jetkizý. Árbir adam óz mamandyǵyn júrek qalaýymen tańdaýy kerek. Bul kásip maǵan unaıdy, óıtkeni ár sapar – jańa adamdar, jańa oqıǵalar, jańa áserler.
Jumysta qıyndyqtar kezdesedi. Tipti, poıyzda tolǵaǵy kelgen bir áıeldi bosandyrǵan kezimiz bolǵan. Uzaq saparlar, aýa raıynyń qolaısyzdyǵy, ártúrli jolaýshy-lar – bári de óz áserin tıgizedi. Jolda ártúrli jaǵdaılar bolýy múmkin, biraq meniń tájirıbemde tótenshe jaǵdaı oryn alǵan emes. Qaýipsizdik – bizdiń basty qaǵıdamyz. Áıel adamǵa bul jumystyń ózindik qıyndyqtary bar. Kóp kúndik saparlar otbasynan alystatatyny ras. Qazirgi ýaqytta balalaryńnan jyraqqa ketý – ońaı emes. Saǵynasyń, ýaıymdaısyń. Biraq jumystyń aty – jumys. Otbasyń úshin, balalaryń úshin eńbek etý kerek. Sondyqtan men bul kásipti súıip isteımin. Mamandyǵymdy maqtan tutamyn. Temirjol – úlken ómir mektebi, al jolserik – sol mekteptiń senimdi ókili. Eger osy salaǵa kelgisi keletin jastar bolsa, olarǵa aıtarym: óz isińdi súıseń, eshqandaı qıyndyq kedergi bola almaıdy.