Koreıalyq jetim qyzdy qutqarǵan túrik sarbazy týraly kınony kórgen bolarsyz? Kúni keshe aqparattyq jelilerde Túrkıadaǵy jer silkinisinen taraǵan myna bir sýret sol tarıhı oqıǵany taǵy eske túsirgendeı. Koreıalyq qutqarýshy túriktiń kishkentaı qyzyn úıindi astynan alyp shyqty. Ata-anasyna tabystap, bótelkeniń qaqpaǵymen aýzyna sý tamyzdy. Osylaısha kishkentaı qyzdyń «jańa ómirine» nár berdi. Túrkıada dál osyǵan uqsas jan tebirentetin áserli oqıǵalar eki aptanyń ishinde birneshe márte kezdesip jatyr...
Jetim qyzdy qutqarǵan túrik sarbazy týraly júrekti jylatatyn osy bir tarıhı oqıǵany túrik rejıseri Djon Gýlkaı 2017 jyly «Aıla. Soǵys qyzy» degen atpen kıno tilinde sóıletti. Sol jyly «Shet tilindegi úzdik fılm» atalymy boıynsha Oskarǵa usynylsa da, «keıbir tustary talapqa saı emes» degen baǵa aldy. Degenmen, týyndy barlyq álem tiline aýdarylyp, birneshe memlekettiń kınoteatrynda kórsetilgen edi. Eń bastysy – kórermeninen joǵary baǵa aldy. Jalpy, tarıhı oqıǵaǵa negizdep, munshalyqty shynaıy jetkizý kez kelgen kıno mamanynyń qolynan kele bermeıdi. Kıno salasynda «keıipker emes, kórermen jylaý kerek» degen uǵym bar. Bar másele kórermenniń kóńilin bosatyp, qalaı jylatýynda bolsa kerek. Árbir sózine deıin erekshe mán bergen ǵajap týyndyny kórseńiz, sizdiń de ókinbesińiz anyq...
Súleıman Dılbırlıgı men Aıla
Jalpy, fılmniń jelisi tarıhtan esh burmalanbaǵan. Qaıta oqıǵa sol qalpynda taspalanǵan. Oqıǵa qysqasha bylaı órbıdi: 1950 jyly Soltústik Koreıa men Ońtústik Koreıa arasynda soǵys bastalyp, Ońtústik Koreıany qoldaýǵa Túrkıadan myńdaǵan sarbaz attanady. Olardyń arasynda Súleıman Dılbırlıgı esimdi aǵa serjant ta bar edi. Soǵys oty tutanǵan jerge kelgen túrik áskerleri Soltústik Koreıa áskeri bombalaǵan Ońtústik Koreıanyń bir aýylyna barlaýǵa keledi. Aýyldyń birde-bir turǵyny tiri qalmaǵan. Tek kishkentaı Aıla ǵana aman qalady. Qaıtys bolǵan ata-anasynyń qasynda jylap otyrǵan jerinen túrik áskerleri taýyp alady.
60 jyldan keıingi qaýyshý
Oqıǵanyń sharyqtaý shegi osy tustan bastalady. Bılik qansha qarsy bolsa da, Súleıman koreıalyq qyzdy janynan qaldyrmaı, birge ertip júrdi. «Aıla» esimin beredi. Áke-shesheden bir sátte aıyrylǵan kishkentaı qyz qatty shoshyp, sóıleı almaı qalady. Ol sóılemese de, táp-tátti qylyqtarymen Súleımandy ǵana emes, búkil túrik áskeriniń adamgershiligin oıatyp, baýrap alǵan edi. Súleımannyń qasynan bir eli qalmaıtyn Aılanyń tili eń alǵash «baba» (túrik tilinen aýdarǵanda «áke») dep shyǵady. Túrik áskeri de ony erkeletip «qyzym» dep atap ketedi. Osylaısha Aıla túrik tilin úırenip alady.
Sum soǵys adamzatty, kip-kishkentaı Aılany da aıamady. Arada bir jyl ótkende Súleımanǵa elge oralý jóninde buıryq túsedi. Aıla qyzdy ózimen birge Túrkıaǵa alyp ketkisi kelgenimen, Koreıa bıligi qyzdy bermeıdi. Soǵys bitkenshe, qyzdyń janynda bolǵysy keldi. Biraq áskerı adam berilgen buıryqqa qarsy shyǵa almady. Tipti, jol sómkesiniń ishine Aılany salyp, shekaradan jasyryn alyp ótpek te bolady. Bul oıy júzege aspaıdy. Aqyry qyzdy jetimder úıine tapsyryp, elge jalǵyz oralady. Aılany Túrkıaǵa aldyrý úshin qos eldiń bıligine birneshe ret hat ta jazǵanymen, esh nátıje bolmady. Osylaısha arada 60 jyldan keıin áke men qyz qaıta qaýyshady. Fılmniń eń áserli jeri de – osy bir sát.
Koreıalyq qutqarýshy túriktiń kishkentaı qyzyn úıindi astynan alyp shyqty.
Dúnıe dóp-dóńgelek degen osy eken. Túrkıadaǵy jer silkinisi álem elderin beıjaı qaldyra almady. Birinshi kúnnen bastap-aq álem elderi qutqarýshylary men dárigerlerin jiberip, gýmanıtarlyq kómek kórsetti. Qutqarýshylardyń ólim men ómir arasyndaǵy, úıindi astyndaǵy jantalasqan jandardy qutqarǵan asa áserli sýretteri búkil aqparat keńistigine tarady. Keıbir sýretter tarıhtyń qaıtalanatynyn uqtyryp jatqandaı. Osynaý sátter jaqsylyqtyń ýaqytqa, jaǵdaıǵa qaramaıtynyn dáleldep berdi.
«Almaty-akshamý», №27 (6320) 23 aqpan, 2023 jyl