Jeltoqsannyń birinshi kúni Halyqaralyq nevrolog kúni – adamnyń júıke júıesi aýrýlarynyń profılaktıkasy jáne emdeý úshin jumys isteıtin dárigerlerdiń, mamandardyń jáne ǵalymdardyń kásibı merekesi atap ótiledi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
Nevrologıa tarıhy kóne ǵalymdardyń eńbekterinen bastaý alady. Ejelgi dárigerler men zertteýshiler bul eńbekterde nevrologıalyq aýrýlardyń sımptomdaryn sıpattaýdan bastap olardy dıagnostıkalaý men emdeý ádisterin sıpattaýǵa kóshe bastaıdy. Mundaı ǵalymdardyń esimderiniń arasynda Gıppokrat pen Ibn Sına únemi atalady.
Nevrologıanyń qarqyndy damýy júıke jasýshalary men talshyqtaryn, sondaı-aq júıke ımpúlstarynyń jumys isteý qaǵıdattaryn zertteý bastalǵan 19 ǵasyrǵa týra keldi. Osy zertteýlerdiń arqasynda mı men julynnyń ótkizgish joldary sıpattaldy.
Praktıkalyq klınıkalyq nevrologıa óziniń damýyn 1860 jyly Parıj mańynda Jan-Marten Sharko bastaǵan alǵashqy nevrologıalyq bólimshe ashylǵan kezde bastady. Aldaǵy onjyldyqta onyń qalamynan dáristerdiń tolyq kýrsy jáne júıke buzylýlary men aýrýlary týraly kitap shyǵady.
Bizde Qazaqstanda belsendi nevrologıalyq qaýymdastyq jumys isteıdi.
Sońǵy 30 jylda medısınalyq ýnıversıtettik mektepterde belgili profesorlar men kafedra meńgerýshileriniń jetekshiligimen kóptegen nevrologtar daıarlandy: profesor Qaıshybaev Smaǵul Qaıshybaıuly, profesor Nurǵojaev Erden Smaǵululy, profesor Lepesova Marjan Mahmýdovna – Qazaqstandaǵy balalar nevrologıasy mektebiniń negizin qalaýshy, profesor Beláev Iýlıı Inokentevıch, profesor Aldýngarova Roza Kapsıdarovna, profesor Jýsýpova Alma Seıdýalıevna. Qazir olardyń oqýshylary olardyń isterin jalǵastyrýda – QR Densaýlyq saqtaý júıesinde kún saıyn 1500-den astam eresek nevropatolog jáne 500-den astam balalar nevropatology jumys isteıdi.
Túrli qalalarda – Almaty, Astana, Shymkent, Qaraǵandy, Semeı, Aqtóbe jáne basqa da qalalardaǵy ýnıversıtetterde belsendi zertteýler júrgizilýde.
Nevrologıalyq kómekti jaqsartý ózekti bolyp tabylady jáne Qazaqstannyń kóptegen otbasylaryn qamtıdy.
Qazaqstanda shamamen 363 754 bala jáne nevrologıalyq aýrýlary bar 440 254 eresek pasıent, onyń ishinde shashyrańqy skleroz dıagnozy qoıylǵan 6,5 myńnan astam pasıent, mıastenıa dıagnozymen 2,5 myńnan astam, epılepsıamen 92 000-nan astam pasıent tirkelgen.
Qazaqstanda syrqattanýshylyq, ólim-jitim jáne joǵary múgedektik qurylymynda jetekshi pozısıalarǵa ıe bola otyryp, jyl saıyn 40 myńnan astam adam ınsýltpen aýyrady.
Sondyqtan, aýrýlardyń profılaktıkasy jáne MSAK deńgeıinde kómekti jaqsartý máselelerin Qazaqstan kóptegen jyldar boıy belsendi túrde qolǵa alyp keledi. 2023 jylǵy qazan aıynda ótken DDU-nyń MSAK boıynsha mereıtoılyq Jahandyq konferensıasy osyǵan jarqyn mysal bolyp tabylady.
Qazaqstanda nevrologıalyq kómekti jaqsartý máselelerine kóp kóńil bólinedi.
Qazaqstanda nevrologıalyq kómek kórsetý standarty qabyldandy, ol qazir jańartylýdan ótýde, negizgi nevrologıalyq aýrýlar boıynsha KH ázirlendi, ınsýlt baǵdarlamasy, epılepsıa, neıro-bulshyqet aýrýlary boıynsha Jol kartalary sıaqty jobalar jalǵasyn tabýda.
2020 jyly mindetti medısınalyq saqtandyrý júıesi iske qosyldy, onda jedel kúıleri men sozylmaly nevrologıalyq aýrýlary bar pasıentterdiń shyǵyndaryn jabýǵa kóp kóńil bólinedi.
Densaýlyq saqtaý mınıstrligi problemalyq máselelerdi talqylaýǵa pasıenttik uıymdardy belsendi tartady.
DSM jáne azamattyq qoǵamnyń birlesken kúsh-jigeri halyqaralyq uıymdar men DDU qoldaýymen damýdyń jańa kezeńin alýy tıis.