Qytyrlaq kartop (chıpsy) ta, poppkorn da - tez daıyndalatyn tiske basarlar.
Ásirese balalar qaýymy bul taǵamdardan bas tartpaıtyny anyq. Osy ekeýiniń aıyrmashylyǵy men aǵzaǵa tıgizer zıany jaıly Almaty-akshamy.kz Ernur.kz-ke silteme jasaı otyryp habarlaıdy.
Aıyrmashylyǵy men daıyndaý ereksheligi
Popkorn júgeriniń arnaıy suryptarynan daıyndalady. Dánder belgili bir temperatýrada qyzǵan soń jarylady. Negizinen daıyn popkornǵa tuz, qant jáne dám berý úshin ózge de qospalar salynady. Júgeri dáni qurylymy men quramy erekshe. Ol ishinde tamshy sýy bar krahmaldan turady. Qyzǵan kezde sý býǵa aınalyp, qysym kóbeıgennen dán jarylyp, úlkeıedi. Sondyqtan da ony kóbine ystyq maıda arnaıy ydysta nemese qazanǵa salyp daıyndaıdy. Al chıpsy negizinen kartoptan daıyndalady. Keıbir óndirýshiler ózge de ónimderden jasap kórýde. Sondaı-aq qazir chıpsy daıyndaýda bıdaı nemese júgeri unyn paıdalanady, ystyq maıǵa qýyrylady.
Chıpsy: aǵzaǵa tıgizer zıany
Chıpsy aǵza úshin zıandy sanalady. Ony kóp mólsherde jeýge bolmaıdy. Ásirese kartoptan emes sıntetıkalyq qospadan daıyndalǵan onyń zıany erekshe. Shekten tys tutyný (kúnine 1 qalatanyń ózi kóp bolyp sanalady) tómendegideı jaǵdaıǵa alyp kelýi múmkin: Asqazan aýrýy. Eń aldymen asqazanda qyjyl paıda bolady, ary qaraı gastrıtke ulasady. Joǵary kalorıanyń áserinen salmaqtyń artýy oryn alady. Zat almasýdyń buzylýy. Bul chıpsy quramyndaǵy tuzdyń kóptiginen oryn alady. Kanserogendi zattardyń bolýy onkologıalyq aýrýdyń damýyna alyp keledi. Kanserogen maıdy joǵary temperatýrada qyzdyrǵan kezde túziledi. Súıekterdiń álsizdenýi jáne júrek-qan tamyry aýrýlary. Bul chıpsy quramynda natrıı hlorıdtiń kóp bolýynan oryn alady. Immýndy júıeniń álsireýi. Baýyr men búırek jumysynyń buzylysy. Er azamattarda jynystyq mindettiń tómendeýi. Áıelderde sút bezi isiginiń damýy. Qandaǵy jaman holesterınniń joǵarylaýy. Kózdiń kórýi nasharlaıdy. Qursaqtaǵy balaǵa keri áseri. Popkornnyń zıany Popkorn qaýipsiz azyqtardyń birine jatady.
Alaıda onyń da aǵzaǵa tıgizer zıandy jaqtary bar. Eger popkorn tuzdy bolsa onda onyń zıany chıpsymen birdeı deńgeıde. Tis emaldi qabatyn buzady. Sondaı-aq qyzyl ıektiń búlinýine alyp keledi. Tátti popkorndy jıi jeý artyq salmaq qostyrady. Maıǵa qýyrylǵan popkorn isiktiń túzilýine alyp kelýi múmkin. Al peshke salyp, maısyz daıyndalǵan júgeri zıansyz. Qant dıabeti men baýyr aýrýyn órshitedi. Aýrýdyń órshýi kómirtegi men maı, qanttyń kóptiginen jáne túrli dám qospalardyń bolýynan oryn alady. Úzbeı jegen jaǵdaıda asqazan aýrýyna ushyratady. Ásirese balalar úshin qaýipti. Qaısysynyń zıany basym?
Zertteýlerge qaraǵanda chıpsy popkornnan áldeqaıda qaýipti. Ásirese naǵyz kartoptan jasalǵandary. Mundaı chıpsy eń aldymen asqazan-ishek jumysyn buzady jáne isiktiń paıda bolýyna áser etedi. Popkornnyń zıany azdaý bolǵanymen, maıǵa qýyrylǵanda onyń da densaýlyqqatıgizer keri áseri ulǵaıa túsedi. Barlyq talaptary qatań saqtalsa da eki ónimdi de shekten tys paıdalaný aǵza úshin zıandy.