Bangladesh soty eldiń burynǵy premer-mınıstri Sheıh Hasınany 2024 jylǵy jappaı narazylyqtardy kúshpen basý kezinde "adamzatqa qarsy qylmys jasady" dep tanyp, ólim jazasyna kesti. Alaıda 78 jastaǵy saıasatker shamamen bir jyl buryn-aq Úndistanǵa qashyp ketken, sondyqtan Bangladesh quqyq qorǵaý organdary ony ustaı almaı otyr, - dep habarlaıdy aqshamnews.kz tilshisi bbc.com-ǵa silteme jasap.
Hasına úkimetiniń taǵy eki ókili – burynǵy ishki ister mınıstri Asadýzzaman Han Kamal jáne eks-polısıa basshysy Chaýdhýrı Abdýlla al-Mamýn da kináli dep tanyldy. Sot zalynda tek eks-polısıa boldy: ol óz kinásin moıyndap, proses barysynda aıyptaý tarapynyń kýágeri retinde pikir bildirgen.
Narazylyq neden bastaldy?
2024 jylǵy shildede Bangladeshte stýdentter bastaǵan jappaı narazylyq aksıalary ótti. Olar memlekettik qyzmettegi jumys oryndaryn bólý júıesine qarsy shyqty. Buryn memlekettik sektordaǵy oryndardyń úshten biri Pákistannan táýelsizdik úshin soǵysqa qatysqan ardagerlerdiń týystaryna arnaıy kvota arqyly beriletin. Stýdentter bul júıeni ádiletsiz dep sanap, jumysqa qabyldaý ár úmitkerdiń bilimi men kásibı qabiletine qaraı júrgizilsin dedi.
Hasına úkimeti 2018 jyly bul kvotalardy joıǵan edi, biraq 2024 jylǵy maýsymda tómen turǵan sot olardy qaıta engizý týraly sheshim shyǵardy. Osydan keıin narazylyq kúsheıip, polısıamen qaqtyǵystarǵa ulasty.
Eldiń túrli aımaqtarynda avtokólikter men ǵımarattar órtendi, kúsh qurylymdary sýyq qarý men rezeńke oq, kózden jas aǵyzatyn gaz qoldandy. Qaqtyǵystar kezinde júzdegen adam, sonyń ishinde balalar qaza tapqany habarlandy.
Bılik el boıynsha qaýip deńgeıin kóterip, kóptegen jerde ınternetti, keı aýdandarda telefon baılanysyn da óshirdi. Astanada komendanttyq saǵat engizildi. Úkimet narazylyqqa shyqqandardy memlekettik telekompanıa BTV ǵımaratyn órtedi dep aıyptady.
Birneshe kúnnen keıin Joǵarǵy sot memlekettik sektordaǵy kvotalardyń basym bóligin joıyp, ardagerlerdiń úlesin 5% deńgeıinde qaldyrdy, al 93% oryndy úmitkerdiń biliktiligine qaraı bólý kerek degen sheshim shyǵardy. Degenmen, úkimet bul sheshimge birden reaksıa bildirmedi, sol sebepti stýdentter narazylyqty jalǵastyra beretinin málimdedi.
Bıliktiń aýysýy
2024 jylǵy tamyzdyń basynda Sheıh Hasına otstavkaǵa ketip, kórshi Úndistanǵa qashty. Osydan keıin narazylar onyń resmı rezıdensıasyna basyp kirdi.
Kóp uzamaı elde ýaqytsha úkimet quryldy. Onyń basshysy bolyp Nobel syılyǵynyń laýreaty, 85 jastaǵy Muhammad Iýnýs taǵaıyndaldy. Ol 2006 jyly eldiń ekonomıkalyq jáne áleýmettik damýyna qosqan úlesi úshin Nobeldiń beıbitshilik syılyǵyn alǵan. Iýnýs 2026 jylǵy aqpannyń basynda jańa saılaý ótkizýdi ýáde etti.
Hasınanyń jaýaby
Úkim jarıalanǵannan keıin Sheıh Hasına jazbasha málimdeme taratyp, bul sotty "zańsyz" dep atady. Onyń aıtýynsha, qazirgi úkimettiń eldi basqarýǵa zańdy, demokratıalyq mandaty joq, sondyqtan sottyń da ádildigine senýge bolmaıdy.
Ol óz isin táýelsiz organda, mysaly, Gaagadaǵy Halyqaralyq qylmystyq sotta qaraýdy usynǵanyn eske saldy.