2020 jyldyń 5 tamyzynda bekitilgen
Búgin, 10 tamyz – Abaı kúni. 2020 jyldyń 5 tamyzynda Úkimet qaýlysynyń negizinde 10 tamyz «Abaı kúni» deıtin merekelik data bolyp bekitilgen bolatyn, dep habarlaıdy Almaty- akshamy.kzt QazAqparat-qa silteme jasap.
Abaı kúni retinde 10 tamyzdyń belgilenýi beker emes. Ǵylymı ortada oıshyldyń týǵan kúni týraly eki túrli nusqa tanymal bolǵanymen, jyldar boıy 10 tamyz resmı túrde Abaı Qunanbaıuly týǵan kún tańbalanyp keldi. Abaıdyń 175 jyldyq mereıtoıy qarsańynda osy kún kúntizbege Abaı kúni retinde resmı bekitilgen edi.
«Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy merekelik kúnderdiń tizbesin bekitý týraly» Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 2017 jylǵy 31 qazandaǵy №689 qaýlysyna tolyqtyrý engizý týraly «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy merekeler týraly» 2001 jylǵy 13 jeltoqsandaǵy Qazaqstan Respýblıkasy Zańynyń 4-babyna sáıkes Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti QAÝLY ETEDİ:
1. «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy merekelik kúnderdiń tizbesin bekitý týraly» Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 2017 jylǵy 31 qazandaǵy № 689 qaýlysyna (Qazaqstan Respýblıkasynyń PÚAJ-y, 2017 j., № 53, 343-qujat) mynadaı tolyqtyrý engizilsin: kórsetilgen qaýlymen bekitilgen Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy merekelik kúnderdiń tizbesi: mynadaı mazmundaǵy 22-1-tarmaqpen tolyqtyrylsyn: «22-1. Abaı kúni – 10 tamyz». 2. Osy qaýly alǵashqy resmı jarıalanǵan kúninen keıin qoldanysqa engiziledi», - dep jazylǵan Úkimet qaýlysynda.
«Abaı – qazaqtyń tólqujaty» degen qanatty sóz birtindep shyndyqqa aınalyp keledi. Aqynnyń 175 jyldyq mereıtoıy aıasynda 2020 jyly álemniń 70-ke jýyq elinde Abaı toıyna arnalǵan 250-den astam túrli is-shara uıymdastyryldy.
Mádenıet jáne sport mınıstrligi Mádenıet komıetiniń derekteri boıynsha, 2020 jyly Abaıdyń tolyq shyǵarmalary álemniń 10 tiline, atap aıtsaq, fransýz, aǵylshyn, orys, arab, ıspan, qytaı, túrik, japon, nemis, ıtalıa tilderine aýdarylyp, basylǵan. Aýdarmanyń árqaısysy 3 000 danadan kem bolmaýy eskerilgen.
Onyń syrtynda Belgıa, Sıngapýr, Efıopıa, Bolgarıa, Chehıa, Monǵolıa, Grýzıa, Túrkıa, BAÁ, AQSH, Mysyr, Pákistan, Majarstan, Iran, Úndistan, Malaızıa, Lıtva elderinde oıshyldyń atyndaǵy ortalyqtar men klýbtar, aqyn eskertkishi men saıabaqtary ashyldy.
Aqynnyń azan shaqyryp qoıǵan aty – Ibrahım. 1845 jyly qazirgi Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Abaı aýdanyndaǵy Qaraýyl aýylynda dúnıege kelgen. «Segiz aıaq» deıtin tolǵaýynda óz aıtqandaı, Qunanbaıdyń Uljan atty áıelinen taraǵan tórt balanyń ekinshisi osy Ibrahım edi. Onyń óz kindiginen Aqylbaı, Hakimbaı, Ábdirahman, Maǵaýıa, Kúlbadan, Raıhan, Týraǵul, Mekaıl, İzkaıl, Kenje esimdi balalar taraǵan. HH ǵasyrdaǵy saıası qýǵyn-súrgin men ekinshi dúnıejúzilik soǵys Abaı áýletiniń de shańyraǵyn ortasyna túsirip ketti deýge bolady. Qazaqtyń shejireni ul balamen taratatynyn eskersek, ashyq kózderdegi derek boıynsha, oıshyldyń tuńǵysh uly Aqylbaıdan taraǵan besinshi býyndaǵy urpaǵy Danıar Aqylbaev qazir Almatyda turyp jatyr. Dana, Kámıla, Merýert degen perzentteri bar.
Aqylynyń tolysyp, abyroıynyń kemeline kelgen shaǵynda Abaı bılikke aralasyp, 1875-78 jyldar aralyǵynda bolystyq qurǵany tarıhtan belgili. Artynda, júzdegen óleńi men ondaǵan áni, poemalary men 50-ge jýyq «qara sózi» qaldy.
Orys ádebıetinen Pýshkın men Krylovty, Batys ádebıetinen Gete men Baırondy aýdardy. «Masǵut», «Eskendir» poemalaryn oqyǵan adam aqynnyń Shyǵys ádebıetiniń jaýharlarymen etene tanys bolǵanyna kóz jetkizedi. Batys pen Shyǵys ádebıetin tel emip, odan alǵan azyǵymen qazaq ádebıetin baıytqan oıshyldy ult rýhanıatynyń reformatoryna teńeıtinder bar. Byltyrǵy 175 jyldyq mereıtoıy qarsańynda Abaı shyǵarmalary fransýz, aǵylshyn, orys, arab, ıspan, qytaı, túrik, japon, nemis, ıtalıa, grýzın, ıvrıt, qyrǵyz, malaı, monǵol, nıderland, portýgal, ýkraın, ózbek, hındı tilderine aýdarylyp, jeke-jeke kitap bolyp shyqty. Respýblıka boıynsha 31 eldi meken, 1300-ge jýyq kóshe men dańǵyl, 100-den asa bilim mekemesi oıshyl aqynnyń esimimen atalady.