«Qazaq Mosarty» Rahat-Bı Ábdisaǵın Shotlandıanyń eń ataqty patshalarynyń biri 750 jyldyǵyna oraı opera jazdy.
Senbi, 2024 jyldyń 17 aqpanynda Glazgo soborynda «Bolashaq» baǵdarlamasynyń doktoranty, daryndy kompozıtor-pıanıst Rahat-Bı Ábdisaǵın jazǵan «Brús» operasynyń álemdik premerasy ótti. Qoıylymda Shotlandıa Koróldik konservatorıasynyń solıseri, hory jáne dırıjerler óner kórsetti.
Opera Glazgo ýnıversıtetiniń Shotlandıa ádebıetiniń profesory, aqyn Alan Rıachtyń jandy daýysta oqýymen Rahat-Bı ózi oryndaǵan on mınýttyq organ ývertúrasymen ashyldy.
«Brús» operasy Rahat bıdiń Shotlandıa Koróldik konservatorıasyndaǵy doktorlyq zertteýiniń bir bóligi retinde jazylǵan jáne Djon Barbýrdyń (shamamen 1375 j.) ortaǵasyrlyq poemasyna negizdelgen. Lıbretto Shotlandıanyń eń áıgili patshalary men áskerı jetekshileriniń biri Robert I Brústiń tarıhyn baıandaıdy. Robert Brústiń áskerı jetistikteri Shotlandıanyń táýelsizdigin saqtaýda mańyzdy ról atqardy.
Premera kúni tarıhı sobordyń qabyrǵasynda anshlag boldy. Kórnekti ǵalymdar, tarıh zertteýshileri, mýzyka óneriniń ókilderi, jazýshylar, jýrnalıser jáne Shotlandıanyń turǵyndary avtordyń jańa opera janry – soborlyq operany alǵashqylardyń biri bolyp tyńdaý úshin premeraǵa qatysty.
Premera bolatyn jer kezdeısoq tańdalǵan joq, dál Glazgo soborynda Robert I Brús Shotlandıa koroli retinde alǵash ret tanyldy.
«Men ertedegi shotlandtardyń tarıhı kontekstin jáne aıtylýyn anyqtaý jáne zertteý úshin jetekshi lıngvısermen jáne tarıhshylarmen jumys istedim jáne biz mátindi metaforalyq jáne áriptik jolmen deshıfrlaýda mańyzdy jumys jasadyq. Mýzyka muqıat jasalǵan jáne sobor keńistiginde keremet dybys álemin jasaý úshin organnyń ulylyǵyn paıdalanady. Batystyń bedeldi konservatorıasynda bilim alyp, álemdik ónerge óz úlesimdi qosýǵa múmkindik bergen «Bolashaq» halyqaralyq stıpendıasy men Qazaqstan Respýblıkasynyń Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrligine alǵysymdy bildiremin», – dedi Rahat-Bı Ábdisaǵın.
Rahat-Bı lıbretto jáne tarıhı kontekst máseleleri boıynsha Shotlandıadaǵy kóptegen bedeldi tarıhshylar men ádebıettanýshylarmen keńesken, organ mamandarynyń biri Qazaqstannyń eńbek sińirgen ártisi Ǵabıt Nesipbaev boldy.
Qazaq kompozıtorynyń mýzykalyq shyǵarmashylyǵy tyńdarmandardyń júreginen oryn taýyp, bul kesh onyń shyǵarmashylyq jolyndaǵy mańyzdy sátke ǵana emes, álemdik mýzyka tarıhyndaǵy aıtýly oqıǵaǵa aınaldy. Ulybrıtanıanyń túkpir-túkpirinen kelgen qonaqtar, sonyń ishinde Anglıa men Shotlandıa qalalarynda bilim alyp jatqan «Bolashaq» baǵdarlamasynyń stıpendıanttary Glazgo soborynda erekshe kóńil-kúı syılady.
Rahat-Bı Ábdisaǵın óz sózinde jerlesterine qoldaý kórsetkenderi úshin rızashylyǵyn bildirip, shekara men ýaqyttan asatyn óner tóńireginde toptasý mańyzdylyǵyna toqtaldy.
Operanyń kelesi premerasy 21 aqpanda Edınbýrgtegi Sent-Daıls soborynda ótedi. Premeralar kestesi týraly tolyq aqparatty bolashak.gov.kz saıtynan bilýge bolady.