Áıtpese, aıyppul arqalaısyz!
Tipti balanyń áke-sheshesi qylmystyq jaýapqa tartylyp, túrmege qamalýy múmkin jaǵdaılar da bar, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz
Kámeletke tolmaǵan quqyqbuzýshylar polısıa bólimshesine tússe, olardyń zańdy ókili aıyppul arqalaıdy.
Qazaqstan zańy boıynsha, bala – 18 jasqa, ıaǵnı kámeletke tolmaǵan adam. Al kámelet jasyna jetpegen balaǵa onyń zańdy ókili jaýapty.
Balanyń zańdy ókilderi – ata-ana, bala asyrap alýshy, qorǵanshy nemese qamqorshy, patronat tárbıeleýshi jáne balaǵa qamqorlyq jasaý, bilim, tárbıe berý, onyń quqyqtary men múddelerin qorǵaýdy júzege asyratyn basqa da adamdar.
Kámeletke tolmaǵandar qaı ýaqytta jalǵyz júre almaıdy?
Balaǵa túngi saǵat 22.00-den tańǵy 06.00-ge deıin oıyn-saýyq mekemelerinde ata-anasynyń qaraýynsyz júrýge tyıym salynady. Balanyń oıyn-saýyq mekemesinde eresek týysymen nemese kámeletke tolǵan dosymen júrýi de zańsyz sanalady.
Oıyn-saýyq mekemelerine mynalar jatady:
oıyn mekemeleri;
túngi klýbtar;
kafe-barlar;
meıramhanalar;
ınternet kafe;
kompúter klýbtary;
bılárd bólmeleri;
boýlıń klýbtary men kınoteatrlar;
teatr jáne oıyn-saýyq nysandary jáne basqa ǵımarattar;
kóńil kóterý, teatr jáne oıyn-saýyq, sporttyq, mádenı jáne demalys qyzmetteri usynylatyn úı-jaılar, qurylystar.
Sondaı-aq zańdy ókili qasynda bolmasa, kámeletke tolmaǵandar kóshede túngi 23.00-den tańǵy 06.00-ge deıin júre almaıdy.
Eger osy ýaqytta bala úıdiń aýlasyndaǵy oryndyqta otyrsa, qoqys tógýge shyqsa, úıdiń dál janyndaǵy dúkenge barsa, polısıa ony bólimshege áketpeıdi. Tártip saqshylary eń aldymen balanyń túngi ýaqytta nege dalada júrgenin surap, sebebin bilgen soń, páterine deıin ertip aparady. Eger balanyń áke-sheshesin sol sátte tabý múmkin bolmasa, ýaqytsha bólimshege jetkizedi.
Kámeletke tolmaǵandar túnde júrgeni úshin kimge aıyppul salynady?
Bala túngi ýaqytta oıyn-saýyq mekemesinde nemese kóshede jalǵyz júrse, ata-anasyna nemese zańdy ókiline:
oıyn-saýyq mekemelerinde júrgeni úshin – 3 AEK nemese 2023 jyly – 10 350 teńge aıyppul salynady;
kóshede júrgeni úshin – aldymen eskertý jasalady.
Eger mundaı oqıǵa bir jyl ishinde qaıtalansa, áke-sheshesi 7 AEK (24 150 teńge) aıyppul arqalaıdy.
Budan bólek, 18 jasqa tolmaǵan balalardy túnde eresektersiz oıyn-saýyq mekemesine kirgizgeni úshin kásipkerler de ákimshilik jaýapkershilikke tartylady.
Aıyppul mólsheri:
jeke tulǵalarǵa – 10 AEK (34 500 teńge);
shaǵyn kásipkerler ne komersıalyq emes uıymdarǵa – 15 AEK (51 750 teńge);
orta kásipkerlik sýbektilerine – 30 AEK (103 500 teńge);
iri kásipkerlik sýbektilerine – 50 AEK (172 500 teńge).
Eger mundaı faktiler bir jyl ishinde qaıtalansa, qyzmetti nemese qyzmettiń jekelegen túrlerin ýaqytsha toqtata turyp, eki ese kóp aıyppul salynady:
jeke tulǵalarǵa – 20 AEK (69 000 teńge);
shaǵyn kásipkerler ne komersıalyq emes uıymdarǵa – 30 AEK (103 500 teńge);
orta kásipkerlik sýbektilerine – 50 AEK (172 500 teńge);
iri kásipkerlik sýbektilerine – 100 AEK (345 000 teńge).
Qylmystyq jaýapkershilik
Óz mindetterin oryndamaı, balany qaýipti jaǵdaıda jalǵyz qaldyrǵan ata-analar qylmystyq jazaǵa tartylýy múmkin. Qylmystyq kodekste "Qaýipti jaǵdaıda qaldyrý" dep atalatyn bap bar.
Ómirine nemese densaýlyǵyna qaýip tóngen balany kómeksiz, qasaqana jalǵyz qaldyrǵany úshin 100 AEK (345 000 teńge) aıyppul ne 45 táýlikke deıin qamaýǵa alý jazasy qarastyrylǵan.
Eger balanyń densaýlyǵyna abaısyzda aýyr nemese ortasha aýyr zıan kelse, 2000 AEK (6 900 000 teńge) aıyppul salynady nemese 2 jylǵa bas bostandyǵynan aıyrylady.
Eger kómeksiz qaldyrylǵan bala abaısyzda qaza bolsa, 3 jylǵa sottalýy múmkin.