Qazaqstanda Balalardy qorǵaý kúni jyl saıyn 1 maýsymda atap ótiledi. 2025 jyly bul kún jeksenbige sáıkes kelip tur.
Bul merekeni Qazaqstannan bólek, Reseı, Vetnam, Estonıa, Bolgarıa, Latvıa, Armenıa jáne Qytaı elderi de atap ótedi.
Al kóptegen Eýropa elderi Búkilálemdik bala quqyqtary kúnin 20 qarashada toılaıdy, dep habarlaıdy aqshamnews.kz.
Tarıhy
• 1925 jyly Jenevada ótken Búkilálemdik konferensıada balalardy qorǵaý kúni týraly bastama kóterildi.
• Bir nusqa boıynsha, sol jyly AQSH-taǵy Qytaı bas konsýly jetim balalarǵa arnap «Dýan-ý sze» atty mereke ótkizgen. Bul — aıdahar qaıyqtarynyń festıvali, sol kúni Jenevada konferensıa da bolǵan.
• Taǵy bir nusqa boıynsha, 1857 jyly amerıkalyq pastor Charlz Leonard balalarǵa arnap shirkeý qyzmetin uıymdastyrǵan. Bul kún keıin «Balalardy qorǵaý kúnine» aınaldy.
• 1950 jyly Balalardy qorǵaý kúni alǵash ret resmı túrde atap ótildi. Oǵan 51 memleket qosyldy.
Merekeniń maqsaty
Bul kúnniń basty maqsaty — qoǵam nazaryn balalardyń quqyǵy men ál-aýqatyna aýdarý.
Ekinshi dúnıejúzilik soǵystan keıin balalardyń densaýlyǵy men qaýipsizdigi basty máselege aınaldy.
1949 jyly Parıjde ótken áıelder kongresi men Máskeýdegi halyqaralyq sesıada Balalardy qorǵaý kúnin bekitý týraly sheshim qabyldandy.
Bala quqyqtary
1959 jyly BUU Bas Assambleıasy Bala quqyqtary deklarasıasyn qabyldady. Onda ár balanyń:
• teń quqyqqa ıe bolýy;
• kemsitýshilikten qorǵalýy;
• ata-analar men qoǵam tarapynan qoldaý alýy — mindetti dep kórsetilgen.
Qazirgi bala máseleleri
Búgingi kúni balalar kóptegen qıyndyqtarǵa tap bolýda:
• ashtyq pen kedeılik
• soǵys qaqtyǵystary
• májbúrli eńbek pen quldyq
• bilimsizdik pen ınternettiń teris áseri
Tarıhı úles
1919 jyly brıtandyq qaıyrymdy jan Eglantaın Djebb ashtyq pen joqshylyqpen kúresý úshin Balalardy qutqarý qoryn qurǵan.
Ol 1924 jyly alǵashqy Bala quqyqtary deklarasıasyn daıyndap, mynadaı 5 qaǵıdany usynǵan:
1. Bala tolyq damýy úshin qajetti jaǵdaımen qamtamasyz etilýi kerek.
2. Ash bala toıdyrylýy, jetim men panasyz bala qorǵalýy tıis.
3. Qıyn sátte birinshi bolyp kómek alýy tıis — bala.
4. Eńbektený quqyǵy bolýy múmkin, biraq qanaýǵa esh jol berilmeýi kerek.
5. Bala óz qabiletin jaqsylyqqa baǵyttap, qoǵamǵa paıda keltire bilýi qajet.
Balalardy qorǵaý — ár qoǵamnyń bolashaǵyna degen qamqorlyq.
1 maýsym — bul jaı ǵana mereke emes, ár bala baqytty bolýǵa laıyq ekenin eske salatyn mańyzdy kún.