Úı tapsyrmasyn balamen birge oryndaǵan durys pa, joq pa? Ata-ana balany óz betimen úı tapsyrmasyn oryndaýǵa qalaı yntalandyrýy kerek?
Oqý jylynyń alǵashqy toqsanyn ortalap qalǵan tusta oqyrmanǵa kómek bolar degen nıette balalar psıhology, reseılik maman Svetlana Smırnovanyń úı tapsyrmasyn oryndaýǵa qatysty keńesterin usynamyz.
Úı tapsyrmasy qandaı kezeńderden turady?
Oryndaý ýaqytyn anyqtaý
Keı ata-ana úı tapsyrmasyn mektepten kelgennen keıin birden oryndaǵan durys dep sanaıdy. "Búgingi jumysty erteńge qaldyrma" degen sóz úlkenderdiń logıkasynan habar beredi. Biraq balalar basqasha oılaıdy, sondyqtan siz de olardyń kózqarasymen, jaǵdaıymen sanasýyńyz kerek. Sharshaǵan balanyń sabaqtan keıin tek demalýdy qalaıtynyn túsinińiz. Oǵan sabaq oqý úshin qaı ýaqyt ońtaıly bolatynyn surap, birneshe kún boıy osy kesteni ustanýǵa tyrysyńyz nemese kesteniń ár túrli nusqalaryn usynyńyz.
Mysaly, bir apta úı tapsyrmasyn tek keshki ýaqytta oryndaý kerek, sodan soń - sabaqtan keıin birden, al úshinshi aptada 1,5 saǵat demalystan keıin úı tapsyrmasyn bastaý kerek. Ár aptanyń sońynda balańyzben osy kesteniń qaısysy oǵan qanshalyqty sáıkes keletinin talqylap, sońynda eń qolaılysyn tańdaý mańyzdy.
Sabaqty balaǵa ońaı kórinetin pánnen bastaý
Ata-analar kóbine balalaryna eń qıyn pánnen bastaýdy usynady, al balalar, kerisinshe, ózi úshin ońaıyraq nárseden bastaǵandy qalaıdy jáne bul ustanym durysyraq. Rasymen bulaı etý balanyń boıynda jetistikke jetý sezimin qalyptastyrady jáne beısanaly túrde ári qaraı oqýǵa beıimdeledi. Sondyqtan, eger balańyz osy taktıkany ustansa, ony úgittep kóndirýdiń qajeti joq.
Oryndaý algorıtmin qurýǵa kómektesý
Sabaqqa kómektesý balanyń ornyna óziń oryndap berý degendi bildirmeıdi. Eger ata-ana balaǵa úı tapsyrmasyn oryndaý qıyn ekenin kórse, oǵan baǵyt-baǵdar berýi jetkilikti. Mysaly, sabaqtyń algorıtmin qurýǵa kómektesińiz.
Balaǵa qolynan kelmeıtin nárseni jeńýge kómektesý úshin aldymen nelikten osy jattyǵýdy oryndaı almaǵanyn sabyrly túrde talqylap, sodan keıin tapsyrmany birge tereńdetý kerek. Balańyzdyń ornyna tapsyrma oryndaýdyń qajeti joq. Tapsyrmany óz betimen oryndaǵan kezde tekserý úshin dápterin ákelýin suraǵan durys. Oqýshy óziniń sheshim taba alǵanyn sezinýi kerek. Demek, ýaqyt óte kele, ol qıyndyqtardan qorqyp qashpaıtyn bolady.
Sizge teksertýge ákelgen sabaqtarynda qate bolmasa, tekserýdi kúnde jalǵastyrýdyń qajeti joq. Balaǵa endi ózin-ózi teksere alatynyn aıtqan durys. Bul ony jaýapkershilikke úıretedi.
Aptanyń qorytyndysy jáne maqtaý
Aptanyń qorytyndysyn shyǵarý - mańyzdy sát. Balanyń osy aptada jetken jetistikterinen bastaý kerek. Barlyq berilgen tapsyrmalardy oryndaý mańyzdy. Mysaly, ótken aptada balanyń úı tapsyrmasyn oryndaýǵa qolaıly ýaqytty óz betinshe anyqtaǵanyn, júktemeni durys bólgenin jáne buryn qıyndyq týdyrǵan keıbir taqyryptardy túsinip alǵanyn atap ótýge bolady.
Bul tájirıbe balada jaǵymdy emosıalar týdyrady: ol birte-birte barlyq tapsyrmalardy oryndaı alatynyn, ata-anasynyń ony qoldaıtynyn, sondaı-aq sheshimderi men is-áreketi úshin ózin qurmetteıtinin túsinedi.
Neniń sátti oryndalǵanyn aıtqannan keıin kelesi aptanyń mindetterin talqylaýǵa bolady. Bul tek qana ata-ananyń ıdeıalary bolmaýy kerek. Baladan qandaı maqsattarǵa qol jetkizgisi keletinin, ol úshin ne mańyzdy ekenin surańyz. Sheshimderdi túpkilikti emes, dıalog arqyly qabyldańyz. Sondaı-aq balaǵa ata-anasynyń kómegi qajet bolsa, ol árqashan oǵan arqa súıeı alatynyn aıtý kerek.
Balanyń ózi úı tapsyrmasyn jaýapkershilikpen oryndaǵysy kelýi tıis dep oılaıtyn ata-analar qatelesedi. Jaýapkershilik te basqa daǵdylar sıaqty birte-birte damıdy. Aıǵaılaý, sógý, basqa bireýmen salystyrý jaǵdaıdy odan saıyn ýshyqtyrady – bala úı tapsyrmasyn túsingisi kelgendikten emes, qoryqqannan oryndaıtyn bolady. Ýaqyt óte kele qorqynysh janjal týdyratyn nárseden jıirkenishtilikke jáne bas tartýǵa ákeledi. Bul tek sabaqqa ǵana qatysty emes.
Tabysqa jetý jolynda
Bala sabaqty neǵurlym erterek óz betimen oqı bastasa, soǵurlym oqý úshin jaýapkershilikti sezinedi jáne ony aýyrtpalyq pen azaptaý emes, óz ómiriniń bir bóligi retinde qabyldaıdy. Ata-anasy únemi qasynda, barlyǵyn baqylap otyrsa, balada, bir jaǵynan, narazylyq paıda bolady, óıtkeni eshkim únemi baqylaýda bolǵandy unatpaıdy, al, ekinshi jaǵynan, álsizdik pen ınfantılızm qalyptasady, óıtkeni oqýshy anasy nemese ákesi aralaspaıynsha, óz betimen birdeńe isteýge úırenbeıdi.
Ata-ana balanyń ózin táýelsiz tulǵa retinde sezinetindeı jaǵdaı jasaýy kerek jáne oqý prosesinde týyndaıtyn qatelikter men qıyndyqtar ómirdiń sońy emes jáne balańyzdyń nashar baǵasy otbasynyń bedeline nuqsan keltiretin uıat nárse emes, qalypty jaǵdaı ekenin túsinýi tıis.