Pende Alla Taǵalaǵa jalbarynyp, duǵa etkennen keıin «ámın» dep, tilegi qabyl bolýyn suraıdy. Bul amal óz bastaýyn Musa (oǵan Allanyń sálemi bolsyn) paıǵambar zamanynan alady.
Alla elshisi (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn): «Maǵan namazda jáne duǵada «ámın» (dep aıtý) násip boldy, bul menen buryn Musadan basqa eshkimge násip bolmaǵan, Musa duǵa qylǵanda, Harýn «ámın» dep turatyn. Sondyqtan duǵany ámınmen aıaqtańdar. Óıtkeni Alla senderden muny qabyl etedi», – dep ósıet etken (Ibn Hýzaıma).
Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn): «Imam «ámın» degende, sender de «ámın» dep aıtyńdar. Óıtkeni kimniń («ámın» dep aıtqan) sózi perishtelerdiń aıtýymen týra (para-par) kelse, onyń burynǵy ótken kúnási keshiriledi», – degen (Buharı, Múslım).
Taǵy bir hadıste: «Ámın dep aıtpaıtyn adamnyń mysaly bir adamdarmen birge joryqqa shyqqan kisige uqsaıdy. Olar jerebe tartyp, jebe sýyrysqanda, barlyǵynyń jebesi shyǵypty da, onyń jebesi esh shyqpapty. Sonda ol: «Meniń jebem nelikten esh shyqpady?» – degende, oǵan: «Óıtkeni, sen «ámın» dep aıtpadyń», – delinipti» (Ábý Iaǵlá).
Negizinde «ámın» arabtyń sózi emes, basqa tilden engen sóz. Imam Qýrtýbı (Alla ony raqymyna alsyn) aıtady: «Ǵalymdardyń basym kópshiliginiń pikirinshe, «ámın» sózi «Ýa, Alla! Bizden qabyl et!» – degen maǵynany bildirip, duǵa uǵymynda qoldanylady».
Ibn Abbas (Alla oǵan razy bolsyn) aıtady: «Men Alla elshisinen (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) «ámın» sóziniń maǵynasy ne?» dep suraǵanymda, ol (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn): «Ýa, Rabbym! Tilegimdi qabyl et», – dep jaýap berdi» («Ál-Jamıǵý lı ahkam ál-Quran»). Sondaı-aq ǵalymdar onyń «solaı bolsyn», «úmitimizdi esh etpe» degen maǵynasy da bar deıdi.
Arabtar álıf árpin sozyp («áámıın») jáne sozbaı («ámıın») eki túrde aıtady. Qalaı aıtylsa da, maǵynasy ózgermeıdi, solaı qala beredi. Qazaq halqynyń duǵada «ámın» nemese «áýmın» dep aıtýy – «Alla qabyl etsin, saýabyn jazsyn» degen nıetiniń kórinisi. Ekeýi de qoldanystaǵy sózder bolǵandyqtan, maǵynasy birdeı deýge bolady. Qazaq áý bastan bata bergende «áýmın» dep te qoldanǵan. A.Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýty daıyndaǵan «Orfografıalyq sózdikte» qazaq tiliniń zańdylyǵy boıynsha «áýmın» dep jazý kerektigi kórsetilgen. Sondyqtan ony qate dep aıtpaımyz.
Bul máselede «olaı emes, bylaı» dep talas-tartys jasamaý qajet.
«Munara» gazeti, №11, 2021 jyl