Lastanǵan adam adamnyń mıyn da ýlaıdy.
Osy ýaqytqa deıin qorshaǵan ortanyń lastanýynan demikpe, ókpe obyry, júrek-qan tamyr aýrýlary, ólim-jitim kórsetkishi artyp, sondaı-aq, lastanǵan aýanyń aljýǵa uryndyratyny anyqtalǵan edi.
Lastanǵan aýanyń adam psıhıkasyna keri áseri taıaýdaǵy zertteýde anyqtaldy. Bul jaıynda islam.kz portaly Nature Sustability merzimdi basylymyna silteme jasaı otyryp málim etedi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
Qytaı ǵalymdary aýanyń lastanýynan óz-ózine qol jumsaý oqıǵalarynyń kóbeıip ketkenine alańdaýly. Lastanǵan aýa kúızeliske bastaıdy, bul jaıt óz kezeginde sýısıd qaterin arttyrady.
Tek qytaı ǵalymdary ǵana emes, sonymen qatar, 2019 jyly Ulybrıtanıanyń zertteýshileri de bul baǵytta 2017 jylǵa deıin jarıalanǵan 25 maqalada keltirilgen derekterge taldaý jasaı kele osyndaı tujyrymǵa toqtaǵan. Dáliregi, aýadaǵy iri bólshekter, aerolastaný saldarynan kúızeliske ushyraǵandar qarasynyń kóbeıetinin anyqtap bilgen edi.
Álemdegi barlyq sýısıdterdiń shamamen 16 paıyzy Qytaı aýmaǵynda oryn alady. Atalǵan elde adamzattyń 18 paıyzy turatynyn eskersek, bul deńgeı Qytaıda ózine-ózi qol jumsaý oqıǵalarynyń dúnıejúzilik ortasha kórsetkishten salystyrmaly túrde aıtarlyqtaı tómen ekenin baıqaısyz. Soǵan qaramastan qytaı sarapshylary dabyl qaǵa bastady. 2013 jyly Qytaı bıliginiń pármenimen aýa sapasyn qadaǵalanyp, ónerkásip pen kólik salasynan atmosferaǵa bólinetin zıandy qaldyqtardy azaıtý baǵytynda tegeýrindi sharalar qolǵa alyndy. Nátıjesinde sýısıd kórsetkishi kúrt tómendegen. Qytaıdyń aýrýlardy baqylaý jáne aldyn alý ortalyǵynyń (CCDC) málimeti boıynsha 2010 jyldan 2021 jylǵa deıin jyl saıynǵy sýısıd deńgeıi 100 000 adamǵa shaqqanda 10,88-den 5,25-ke deıin tómendegen.
Aýadaǵy parnıkti gazdar men qatty bólshekterden meteorologıalyq qubylys - jylý ınversıasy artady. Kózge kórinbeıtin «tilsiz jaýdan» mıdyń qurylymyn ózgeredi – psıhıkalyq densaýlyq nasharlaıdy. Jylý ınversıasynan keıin óz-ózine qol jumsaý deńgeıi kúrt ósken: aýanyń lastanýynyń bir standartty aýytqýyna shaqqanda sýısıd deńgeıi 25 paıyzǵa artyp ketken.