Apta sońynda medısına qyzmetkerleri kásibı merekelerin atap ótedi. Bul – tek dárigerler men meıirbıkelerge ǵana emes, sondaı-aq adamnyń ómirin jaqsartýǵa úles qosyp júrgen barlyq medısına mamandaryna degen alǵys bildirý kúni. Biz aq halat kıgen jandardy jalpy bir beınede elestetkenimizben, bul salada biz bilmeıtin, tipti estimegen mamandyqtar bar. Olar – adam densaýlyǵyna tek fızıkalyq turǵydan emes, rýhanı, psıhologıalyq, tehnologıalyq jáne etıkalyq jaǵynan da jaýap beretin erekshe mamandar.
Merekege oraı nazarlaryńyzǵa keń taralmaǵan, biraq mańyzy zor medısınadaǵy erekshe bes mamandyqty usynamyz.
1. Ǵarysh psıhology – aspan álemin zertteıtinderdiń jan tynyshtyǵyn baqylaıdy
Ǵaryshkerler – jer betinen alshaqtap, oqshaýlanǵan ortada aılap, jyldap ómir súretin jandar. Mundaı jaǵdaıda olardyń psıhologıalyq jaǵdaıyn baqylaý – óte mańyzdy mindet.
Ǵarysh psıhologynyń jumysy – bala kezben baılanysty sezimdermen jumys istep, sol kezde alynǵan jaraqatty zertteý ǵana emes. Ol ǵaryshker bolýǵa úmitkerlerdiń psıhıkalyq tózimdiligin baǵalaıdy, arnaıy testter ázirleıdi, komandalyq úılesimdilikti anyqtaıdy jáne ushý barysynda qoldaý kórsetetin baǵdarlamalar jasaıdy. Bul maman ushý aldyndaǵy irikteý men ushý kezindegi psıhologıalyq turaqtylyqtyń kepili deýge bolady.
2. Bıoetık – ǵylym men adamgershilik arasyndaǵy shekarany qorǵaıdy
Bıoetık – qazirgi zaman bıomedısınasynda týyndaıtyn etıkalyq jáne zańdyq máselelerdi zertteıtin jańa mamandyq. Bul sala tek 2020 jyldan bastap damı bastady.
Mysaly, aǵzalardy klondaý, embrıon genin ózgertý nemese jasandy uryq jasaý kezinde bıoetık maman ǵylymı jańalyqtar zań men adamgershilikke qaıshy kelmeıtindeı rettep otyrady. Búginde bul mamandyqqa álemniń jetekshi medısınalyq ýnıversıtetterinde arnaıy oqyta bastady, sonyń biri – Iel ýnıversıteti.
3. IT-medısına qyzmetkeri – tehnologıa men medısınanyń toǵysqan tusy
Sıfrlandyrý dáýirinde medısına men İT salasynyń birigýi – zańdy qubylys. IT-medısına mamany – emdeý isin jaqsy biletin, biraq basty mindeti medısınalyq qurylǵylarǵa arnalǵan baǵdarlamalar ázirlep, dıagnostıkalyq júıelerdi avtomattandyryp, derekterdi óńdeıtin mamandar.
Bul mamandyqty meńgerý úshin áýeli medısına boıynsha bazalyq bilim alyp, keıin bıoınformatıka, qoǵamdyq densaýlyq nemese medısınalyq ınjenerıa baǵytynda bilimin tereńdetý qajet.
4. Neonatolog – ómirdiń alǵashqy sátinen bastap qamqorlyq jasaıtyn maman
Neonatologıa – náreste dúnıege kelgen sátten bastap, onyń alǵashqy kúnderi men aptalarynda kútim men emdeý jasaıtyn medısına salasy. Bul mamandar shala týǵan, álsiz nemese aýrý nárestelerdiń ómiri úshin kúresedi.
Al neonataldy reanımatologtar – bosaný kezinde týyndaǵan asqynýlarǵa qarsy shuǵyl kómek kórsetetin joǵary daıyndyqtaǵy dárigerler. Olardyń biliktiligi men shapshańdyǵy myńdaǵan sábıdiń ómirin saqtap qalady.
5. Telemedısına dárigeri – qashyqtan keńes beretin zamanaýı maman
Pandemıadan keıin keń taraǵan mamandyqtardyń biri – telemedısına dárigeri. Bul dárigerler naýqastarmen onlaın baılanys ornatyp, olardyń shaǵymyna baılanysty keńes beredi, alǵashqy usynymdaryn usynady.
Tolyqqandy emdeýge baǵyttalmaǵanymen, ýaqyt pen qashyqtyqty únemdeýdiń tıimdi joly retinde suranysqa ıe. Bul mamandyqqa ıe bolý úshin bazalyq medısınalyq bilimmen qatar, qarym-qatynas mashyqtary, jazbasha saýattylyq pen emosıonaldy turaqtylyq mańyzdy.
Medısına – tek emdeý ǵana emes. Ol – ǵylym, tehnologıa, etıka men psıhologıanyń toǵysqan keńistigi. Búginde aq halattylardyń qataryna tek hırýrg pen terapevt qana emes, joǵaryda atalǵan sekildi erekshe sala mamandary da kiredi. Olardyń bári de – adam ómiriniń qaýipsizdigi men saýlyǵy úshin qyzmet etetin kózge kórinbeıtin qaharmandar.