Osydan birneshe kún buryn kórnekti rejıser, qazaq kınosy alyptary shoǵyrynyń shoqtyǵy bıik tulǵasy Serik Jarmuhamedov ómirden ozdy. Qaraly habarǵa oraı áleýmettik jelide kóńil bildirgen qaýym Serik aǵanyń eń basty fılmi «Ótelmegen paryz» dep atalǵanymen, ol kisi sýretker retinde týǵan eli, qalyń kórermeni aldyndaǵy óziniń paryzyn tolyǵymen ótep ketkenin basa aıtty.
Kóziqaraqty jurt aıtsa-aıtqandaı, «Ótelmegen paryz» – qazaq kınosynyń «Altyn qoryna» úlken olja bolyp qosylǵan eń bir aıtýly, tushshymdy týyndy boldy. Fılm qoǵamdy jaılaı bastaǵan ımansyzdyq, kórgensizdik kórinisterin áshkereleı otyryp, moraldyq, etıkalyq máseleni kóterdi, adamgershilik pen ar-ujdannan attamaýǵa úndedi, ulttyq qundylyqtardan alystaý men ádet-ǵurypty aıaqasty etýdiń saldary aýyr bolatynyn meńzedi.
«Ótelmegen paryzdyń» taǵy bir keremeti – ol rejıserlerdiń aǵa býynynyń kóptegen maıtalmandary dúnıeden ozǵan, al keıingi býyn áli qalyptasyp úlgermegen óliara shaqta ómirge keldi. Osylaısha, «Taqıaly perishte», «Qyz Jibek», «Atamannyń aqyry», «Meniń atym Qoja», «Gaýhar tas» sıaqty kórermen kózaıymyna aınalǵan fılmderdiń tolassyz leginen keıin biraz ýaqytqa damyldap qalǵan qazaq kınosy qaıtadan dúr silkindi. Bul jaǵynan alǵanda, sol keshegi kıno sheberleriniń kózin kórip, ónegesin boıyna sińirgen, túsirilim alańynda asıstent, ekinshi rejıser retinde kópshiligimen qatar júrip ter tókken Serik Jarmuhamedov eki býyn arasyndaǵy altyn kópir boldy desek artyq aıtqandyq emes.
Kópshilik yqylasynan bólek, kıno mamandarynan da joǵary baǵa alǵanyna qaramastan, «Ótelmegen paryz», alaıda, ol kezde keń kólemde nasıhattalǵan da, dáriptelgen de joq. Tek bir joly Tashkenttegi kınofestıvalde kórsetiledi. Sol joly alys-jaqynnan kelgen tanymal kıno mamandary fılmdi Qazaqstanǵa kelip taǵy bir kórgisi kelse kerek. Ol jóninde Serik aǵanyń ózi bir áńgimesinde: «Qýanyshym qoınyma syımaı dalaqtap: «Maǵan zal berińiz, kı¬nomdy cheh, nemis, fransýzdar kór¬gisi keledi» dep «Qazaq¬fılmge» bardym. Eki orys áıel: «Sen kimsiń? Biz seni kıno túsirtý úshin shaqyrdyq, fılmdi jarna¬malaý, paıda tabý – bizdiń jumysymyz. Shetel¬dikterge kórsetemin deseń, pálen¬baı aqsha tóle!» – dedi. Men sol kezde birinshi ret ózimniń qul ekenimdi sezindim. Túsirgen kı¬nom¬dy kórsete almaı, taýym sha¬ǵylyp, jigerim qum boldy. Áýpirimdep júrip qa¬la¬nyń shetinen bir kınoteatr taýyp, qonaqtarǵa «Ótelmegen paryzdy» kórsettik. Nemister «Ómirden alyn¬ǵan, ómirlik máseleni tap basqan fılm eken» dep qatty unatty. «Bizde ótetin baı¬qaýǵa kel, «Gran-prı bolmasa da, İ oryn – «Ótelmegen paryzdyki!» dedi. Jarnamasyn, kóshirmesin suratty. Bilmestik, ańǵaldyq, tartynshaqtyq boldy ma, óz kı-nomdy ózim usyna almaı, sharasyz qalyp qoıdym», – dep esine alǵany bar.
Negizi, qansha úlken is bitirse de qarapaıym qalpynan tanbaý, eńbegin buldamaý, óz isine degen erekshe jaýapkershilik, asqan yjdahattylyq – Serik aǵaǵa tán qasıet bolatyn. Ol kórkem fılm ǵana emes, kóptegen derekti fılmder de túsirdi. «Aı keshigip týady» (Sultanmahmut Toraıǵyrov), «Úsh báıterek» (Sáken, İlıas, Beıimbet), «Ádebıet juldyzy» (Ǵabıt Músirepov), «Qyrannyń qanatynan qýat alǵan» (Muqaǵalı Maqataev), «Jez kıik» (Kákimbek Salyqov) kartınalarynda ult rýhanıatynda ómirsheń iz qaldyrǵan tulǵalar bolmysyn jan-jaqty ashýǵa talpynsa, «Qara taban qandy jol», «Naýryz» fılmderinde tarıh tereńine boılap, ornyqty oı tolǵaıdy. Al Serik Jarmuhamedovtiń joǵaryda atalǵan, Muqaǵalıdyń jandy beınesi taspalanǵan jalǵyz beınejazbasy kórsetilgen fılmi qundy tarıhı materıal retinde «Altyn qorǵa» engenin aıta ketken jón.
Kúndelikti ómirde jaıdary minezdi, aqjarqyn aǵamyz jumysqa qatysty máselede óte talapshyl da edi. Toqsanynshy jyldardyń ortasynan bastap dýblájǵa rejıserlik etti. Ol kıno túsirý jaǵynan «Qazaqfılm» sál turalap, esesine otandyq telearnalar sheteldik fılmder men serıaldardan kóz ashpaı qalǵan kez-tuǵyn. Sonyń ózinde, kórermenge qaıtkende sapaly dúnıe usynýǵa bar kúsh-jigerin salǵan Serik aǵa, dýblájdalatyn fılmderdiń rejıssýrasyna ǵana emes, aýdarmasy men dybystalýyna da qatty kóńil bóldi. Ol «Aýdarmada ana tildiń aqsaýy – úlken tragedıa» deıtin jáne tárjimanyń kálka emes, barynsha qazaqy, jatyq bolýyn qadaǵalaıtyn. Qarjyny únemdeý maqsatynda ketip jatqan keleńsizdikterge oraı: «Qazir bir kınoda 20 er¬kektiń daýsyn bir-aq akter, bú¬kil qyz-qyrqynnyń sózin jalǵyz aktrısa oqıdy. Keńes ýaqytynda fılmde 30 keıipker bolsa, dýblájda sony 30 akter dybystaıtyn. Tehnıkanyń búgingideı damyǵan zamanynda, tym quryǵanda, tórt nemese alty akter bolsa, jap-jaqsy dýbláj jasaýǵa bolar edi», – dep qynjylatyn.
Odan bólek, Serik aǵanyń sózge sheshendigi, shejireshildigi de keremet edi. Óner jolyndaǵy kózkórgen aǵalary, áriptesteri, áldebir fılmder, olardyń túsirilý barysy týraly ádemi estelikteri tebirentpeı qoımaıtyn. Bul jaǵynan alǵanda, ol kisi qazaq kınosy altyn dáýiriniń kózi tiri kýási, jandy jylnamasy tárizdi de edi. Qadirin bildik dep aıta alamyz ba?.. Endi, mine, Serik aǵamen birge bútin bir dáýir, tutas bir kezeń kelmeske ketti...
Kórnekti tulǵanyń sońǵy sapary aldynda berilgen qonaqasyda zamandasy, ónerde de, ómirde de jaqsy syılasqan áriptesi Asanáli Áshimov onyń adaldyq, adamgershilik, azamattyq sıaqty jaqsy qasıetterin basa aıtyp, ómiriniń jarqyn sátterin eske aldy. Rejıser Qalıla Omarov aldyńǵy býyn aǵalarynyń ishinde Serik Jarmuhamedovti erekshe qurmet tutqanyn, adamı turǵyda ol kisiden úırengeni kóp ekenin tilge tıek etti. Áli de talaı jyly estelikter aıtylary anyq. Ókinishtisi, jaqsynyń orny tolmaıdy. Jaqsy adam edi. Jaqsy aǵamyz edi. Aldy – peıish, arty – kenish bolǵaı!..