Óńirlik komýnıkasıalar qyzmetiniń alańynda kúızelistiń aldyn alý jáne osyndaı psıhıkalyq buzylystary bar adamdardy qoldaý máselelerine arnalǵan brıfıń ótti.
Almaty qalasynyń «Psıhıkalyq densaýlyq ortalyǵynyń» psıhology Gýlmıra Sadvakasova kúızelispen kúresýdiń negizgi sebepteri, belgileri men tásilderi týraly aıtyp berdi, dep habarlaıdy aqshamnews.kz.
Mamannyń aıtýynsha, kúızelis - bul ádettegi muńaıý nemese ýaqytsha emosıonaldy ózgeristermen shatastyrýǵa bolmaıtyn aýyr psıhıkalyq buzylys. Ol adam ómiriniń barlyq aspektilerine, sonyń ishinde qarym-qatynasqa, jumysqa jáne densaýlyqqa áser etedi. Kúızeliske túsýdiń negizgi belgileriniń qataryna uzaq merzimdi depressıalyq kóńil-kúı, ómirge degen qyzyǵýshylyqtyń joǵalýy, jıi sharshaý jáne eshteńege qýana almaý jatady.
«Kúızelis kúndelikti ómir shyndyǵyna qatysty kóńil-kúı men emosıalardyń turaqty ózgerýimen erekshelenedi. Bul adam ómiriniń barlyq aspektilerine, sonyń ishinde otbasymen, dostarymen jáne aınalasyndaǵy adamdarmen qarym-qatynasqa teris áser etýi múmkin. Bul oqýdaǵy jáne jumystaǵy problemalardyń nátıjesi nemese sebebi bolýy múmkin», – dedi G.Sadvakasova.
Atap ótetini, kúızelis kez-kelgen jasta paıda bolýy múmkin, biraq kóbinese jasóspirimder men 20-30 jas aralyǵyndaǵy jastar zardap shegedi. Klınıkalyq depressıa, ony negizgi depressıa nemese negizgi depressıalyq buzylys dep te ataıdy, bul jaǵdaıdyń aýyr túri. Bul, mysaly, jaqyn adamynyń qaıtys bolýynan nemese aýrýǵa baılanysty bolatyn kúızelisten erekshelenedi.
Sarapshy kúızelisti jeńýge kómektesetin bes usynysty atap ótti:
1. Emosıonaldy jattyǵý. Balyq aýlaý, akvalańpen júzý, tır, sport nemese adrenalındi týdyratyn kez-kelgen hobbı kóńil-kúıdiń jaqsarýyna yqpal etedi.
2. Fızıkalyq belsendilik. Únemi sportpen shuǵyldaný «baqyt gormondary» — serotonın men dofamınniń bólinýine yqpal etedi.
3. Súıikti isińizge oralý. Eski hobbıge ýaqyt bólińiz nemese jaǵymsyz oılardan aýlaq bolý úshin ózińizge jańa qyzyǵýshylyq bastap kórińiz.
4. Durys tamaqtaný. Dárýmender men mıneraldarǵa baı dıeta aǵzanyń jalpy jaǵdaıyna oń áser etedi.
5. Sapaly uıqy. Uıqy rejımin saqtaý psıhoemosıonaldy kúıdi qalpyna keltirýge kómektesedi.
Bosanǵannan keıin bolatyn kúızelis erekshelikterine erekshe nazar aýdaryldy. Sarapshy onyń bosanǵannan keıin 2 aptadan keıin paıda bolýy múmkin ekenin jáne keıbir jaǵdaılarda birneshe jylǵa sozylatynyn atap ótti. Bala týylǵannan keıingi gormonaldy ózgerister deńgeıi, kúızeliske beıimdilik jáne jaqyndaryna jetkiliksiz qoldaý kórsetý bul jaǵdaıdyń damýynda sheshýshi ról atqarady.
«Bul aýrýmen aýyratyn naýqastardyń kópshiliginde oǵan beıimdilik bar: turaqsyz psıhoemosıonaldy jaǵdaı, buryn bolǵan depressıalyq epızodtar, baqyt, raqat jáne qanaǵattaný gormondary - serotonın men dofamın bólinýiniń azaıýy. Bosanǵan áıeldiń aǵzasynyń gormonaldy ózgerýimen birge bul aýrýdyń damýyna túrtki bolýy múmkin», - dep bólisti sarapshy.
Ýaqtyly dıagnoz qoıylmasa nemese emdelmese, bosanǵannan keıingi kúızelis ózgerip, buzylýlardyń basqa túrlerine aınalýy múmkin. Sımptomdardyń aýyrlyǵyna baılanysty bosanǵannan keıingi kúızelistiń úsh nusqasy bar.:
• «Bebı-blúz» - kóńil-kúıdiń jeńil nasharlaýy jáne eki apta ishinde ótetin emosıonaldy turaqsyzdyq.
• Klınıkalyq kúızelis - ózine jáne balaǵa qamqorlyq jasaý qabileti buzylǵan jaǵdaı mamannyń keńesin qajet etedi.
• Psıhoz - bul shynaıy ómirmen baılanysyn joǵaltýmen jáne sýısıdtik oılarmen birge júretin sırek kezdesetin aýyr aýrý.
Sarapshy psıhologtyń nemese psıhoterapevttiń erte dıagnostıkasy men kómegi aýyr zardaptardyń damýyna jol bermeıtinin atap ótti. Erte kezeńderde sımptomdardy elemeýge jol berilmeıdi jáne jaqyn adamdardyń qoldaýy qalpyna keltirýde sheshýshi ról atqarady.