Soqtyǵystyń ózi Jerden 7 mıllıon shaqyrym qashyqtyqta bolǵan
Almatydaǵy astrofızıka ınstıtýtynyń mamandary Dımorf asteroıdy boıynsha alynǵan ǵylymı aqparatty óńdeýdi aıaqtady, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz «Habar 24» telearnasyna silteme jasap.
Eske salaıyq, osydan týra bir aı buryn amerıkalyq DART ǵarysh zondy osy aspan denesimen ádeıi soqtyǵysqan bolatyn. Onyń jyldamdyǵy saǵatyna 20 myń shaqyrymǵa jýyqtaǵan. Ǵalymdardyń aıtýynsha, buǵan deıin ǵarysh nysanynyń orbıtasyn osylaısha ózgertýge bolatynyn anyqtaıtyn tájirıbe jasalmaǵan. Endi olardyń óz derekteri bar.
27 qyrkúıekte qazaqstandyq astrofızıkter álemniń ár túkpirindegi áriptesteri sıaqty jaqyn ǵaryshtaǵy biregeı oqıǵany baıqady. Salmaǵy jarty tonnaǵa jýyq jasandy qurylǵy alǵash ret Dımorf dep atalatyn kishigirim asteroıdqa jiberildi. Amerıkalyq NASA ǵarysh agenttigigi mısıasynyń maqsaty jermen soqtyǵysýy múmkin qaýipti asteroıd orbıtasyna tájirıbe júrgizý boldy.
«Bizdiń mindetimiz spektrograftyń kómegimen spektrlik baqylaýlardy júzege asyrý boldy. Bul shamamen 22 mınýt boıy júrgizildi. Ol soqqyǵa deıingi jáne soǵý sátin ǵana qamtıdy. Bir spektr soqqydan keıin shamamen 40 sekýnd jáne soqqydan shamamen 20 sekýnd buryn bolatyndaı etip túsirildi. Ekspozısıa bir mınýtqa sozyldy. Al soqqydan keıin shamamen 15 kadr alyndy. Bul búkil prosestiń dınamıkasyn baǵalaýǵa múmkindik berdi», - deıdi astrofızıkany baqylaý bóliminiń basshysy Aleksandr Serebránskıı.
DART apparatynyń asteroıdpen soqtyǵysqan sátin birneshe ǵylymı top baqylaǵan. Qazaqstandyq mamandar Almaty oblysyndaǵy Asy-Túrgen observatorıasynda ornalasqan Ortalyq Azıadaǵy eń iri teleskop – AZT-20 teleskopynda baqylaý júrgizdi. Soqtyǵystyń ózi Jerden 7 mıllıon shaqyrym qashyqtyqta bolǵan. Dese de onyń bári egjeı-tegjeıli jazylǵan. Bul kadrlar siltili metaldardyń spektrlik syzyqtaryndaǵy ótkir jarylystardy kórsetedi. Soqtyǵysqan kezde asteroıdtan ǵaryshqa gaz kúıinde laqtyrylǵan dál osy zattar.
«Aqparattyń bir bóligi árqashan Kishi planetalardyń halyqaralyq ortalyǵyna jiberiledi. Aqparattyń bir bóligi DART mısıasynyń áserin kórý úshin osy jumysty uıymdastyrǵan topqa beriledi. Bul málimetter birge taldanady. Onyń birneshe ádisi bar. Sodan keıin naqty reıtıńisine qaraı neni jarıalaý kerektigi týraly sheshim qabyldanady», -dedi astrofızıkany baqylaý bóliminiń basshysy Aleksandr Serebránskıı.
Aleksandr Serebránskııdiń aıtýynsha, jınalǵan jáne óńdelgen aqparat DART mısıasymen baılanysty ortaq derekqorǵa túsedi. Ǵalymdar qazir shaǵyn aspan deneleriniń qurylymy men hımıalyq quramy týraly birshama kóbirek biledi. Al eger bolashaqta planetamyzǵa qaýip tóndiretin asteroıdtardyń orbıtalaryn ózgertý boıynsha operasıa josparlaı qalsaq, bul alynǵan aqparattyń paıdaly bolatyny sózsiz. Al qazaqstandyq mamandar aldaǵy ýaqytta jaqyn ǵaryshtaǵy jáne Jerge jaqyn orbıtada ornalasqan aspan nysandaryn muqıat zertteýdi josparlap otyr.