V Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndary qarsańynda
Ulttyq sport túrlerinen jarys týra bir aıdan keıin Astanada ótetin osy jyldyń eń mańyzdy oqıǵasy – V Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndaryn nasıhattaý maqsatynda ótti. Qazir etnosporttyq jarysqa qatysatyn Qazaqstannyń ulttyq quramasy sońǵy daıyndyq jattyǵýlaryn ótkizýde.
Osymen jetinshi ret uıymdastyrylǵan festıvál baǵdarlamasynda tól sportymyzdyń birneshe túri qamtyldy. Atap aıtsaq, kókpar, jamby atý, teńge ilý, aýdaryspaq, toǵyzqumalaq, qol kúresi, qoı kóterý, asyq atý, qazaqsha kúres, qunan báıge jáne alaman báıge. Almaty ıpodromyndaǵy is-sharaǵa elimizdiń túkpir-túkpirinen ulttyq sport janashyrlary jınaldy. Festıválde almatylyqtar men qala qonaqtary ulttyq sport túrleri jáne onyń erejelerimen tanysyp qaıtty. Sondaı-aq, elimizge tanymal «Sultan seri» men «Topjarǵan» etno-ortalyqtarynyń shabandozdary óner kórsetti. At ústindegi jaýyngerlik jattyǵý, jigittik óner, qusbegilik syndy kóshpeli halyq saltyn dáripteıtin ulttyq ónerimizdi tamashalady. Qolóner sheberleriniń áshekeı jáne turmystyq buıymdar kórmesi ótti.
Sport túrlerinen júldeli oryn alǵan jeńimpazdar syı-sıapatpen marapattaldy. Qazaqstanda tuńǵysh ret túıe ústinde otyryp jamby atyp, rekord ornatqan Arýjan Amangeldiqyzy men bilegine qus qondyrǵan qusbegi qyz Aıajan Danıarqyzy da óz ónerlerin ortaǵa salyp, kórermenniń ystyq yqylasyna bólendi.
«Qalamyzdyń dástúrli sharasy jyl saıyn qazan aıynda ótetin edi. Bıyl kóshpendiler oıynyn nasıhattaý úshin barlyǵyn erte uıymdastyrdyq. Osy tamyz aıynda josparlanǵan is-sharalar úgit-nasıhat retinde ótedi. Sheteldik qonaqtar Dúnıejúzilik kóshpendiler oıynynyń qalaı ótetinin bilý úshin atrıbýttary men logotıpterin qoıyp, barlyq jerde nasıhattaýdamyz.
Búgingi festıválde Dúnıejúzilik kóshpendiler oıynynyń baǵdarlamasy boıynsha Almaty qalasynan ǵana emes, barlyq oblystan, ár aımaqtan baratyn elshiler men batyrlar jınaldy. Elshiler quramynda ulttyq sportqa eńbegi sińgen jattyqtyrý- shylar men ardagerler bar», – deıdi qalalyq ulttyq sport jáne at sporty klýbynyń basshysy Nurlan Ergeshuly.
Festıvál sońynda ulttyq báıgeniń 2 túrinen jarys ótti. Kóshpendiler oıynyna iriktelgen, daıyndyǵy myqty attar qatysty. Aldymen 9 shaqyrymdyq jarys jolyna 34 qunan tústi. Qunan báıgede bes qunanǵa júlde belgilengen. Bas júldege 1 mıllıon teńge syıaqy berdi. Bul jarysta ulttyq báıgelerde óte sırek kezdesetin qubylys – jalǵyz qyz bala qatysty. Alýa esimdi shabandoz báıge basynan kórinbese de, birneshe aınalym boıy arǵymaǵyn artqy toptan adastyrmaı, birqalypty ustap otyrdy. Al 10 aınalym, ıaǵnı 20 shaqyrymdyq alaman báıgege 64 sáıgúlik qatysty. Olardyń jartysy ǵana márege deıin jetip, Álıhan esimdi shabandozdyń «Vıza» atty júırigi birinshi keldi. Oǵan 1,5 mıllıon teńge syıaqy tabystaldy.
«Jasym 12-de. Basty taktıkam – birinshi aınalymnan bastap toptyń ortasynda ustap otyrý, odan keıin sońǵy aınalymda asyqpaı jyldamdyq qosý. Men úshin ár báıgeniń qıyndyǵy bolady. Búgingi báıgelerde qıyndyq kóp bolmady. Biraq atym basynda biraz julqyndy. Sosyn sabasyna túsirdim», – deıdi alaman báıge jeńimpazy Álıhan Baqytjanuly.
Taqyrypqa oraı
Bolatbek AHMETBEKULY, Almaty qalasy «Alataý» qazaq kúresi federasıasynyń basqarma tóraǵasy:
Memlekettik Týdy almatylyq balýan alyp shyǵady
«Uly dala oıyndarynyń» Almaty qalasyndaǵy týrnırine 2012, 2013, 2014, 2015 jylǵy jasóspirim balýandar da qatysýda. I, II, III oryn alǵan jeńimpazdar Almaty qalasy Sport basqarmasy taǵaıyndaǵan júldeli medaldar men syılyqtarymen marapattaldy.
Kóshpendiler oıynyna Almaty qalasynan qazaq kúresi boıynsha 2 balýan joldama aldy. 90 kelide beldesetin balýanymyzdyń biri – Erasyl Janataev ashylý saltanatynda Qazaqstannyń Memlekettik Týyn alyp shyǵady.
Arýjan AMANGELDİQYZY, túıemen jamby atýshy qyz:
Kóshpendiler oıynyna daıynmyn!
Aýylda óskennen keıin bes jasymnan bastap atqa minip úırendim. Qalaǵa kelgenime 2 jyl boldy. Sol kezde Almatydaǵy tanymal etno-ortalyqtardyń biri – «Topjarǵannyń» basshysy jumysqa shaqyrdy. Sadaq atyp, búrkit ushyrýdy úıretti. Sodan beri osy ortalyqta jumys istep kelemin. Ózim dene shynyqtyrý jáne sport mamandyǵynda oqıtyndyqtan, oqýyma kedergi emes.
Biz jamby atýmen tuńǵysh ret Gınnes rekordtar kitabyna engennen keıin óz elimizde ótetin Dúnıejúzilik oıyndarda nege túıemen jamby atpasqa degen oı keldi. Qazir daıyndyq qyzý júrip jatyr. Osyndaı ulttyq qundylyqtarymyzdy dáripteıtin is-sharalarda jıi óner kórsetip turamyz. Mádenı ortalyqta basqa da qyz-jigitter bar. Olardyń árqaısysy bir tóbe, bári de at ústinde júrgen azamattar. Ulttyq oıyndarymyz ben sportymyzdy álemge pash etýge daıynbyz!
SHETELDİK QONAQTAR LEBİZİ
Aslynur JEREN GENCH: Ulttyq oıyndardyń kóbi jylqymen baılanysty eken
Bıyl Qazaqstannyń bas qalasynda V kóshpendiler oıyndary ótedi. Bul sharaǵa álemniń 100-ge jýyq elinen 2 myńǵa jýyq sportshy qatysady. Almatyda sonyń aıasynda mádenı is-sharalar bastalyp ta ketti. Solardyń biri – «Uly dala oıyndary» festıvalin tamashalap, qazaq halqynyń ulttyq murasymen tanysqanyma qýanyshtymyn. Bir túsingenim, sporttardyń kóbi, tipti ulttyq oıyndar da jylqymen baılanysty eken. Bul janýar ejelden dástúrli sporttyń bir bóligine aınalǵan. Ulttyq sporttyń san alýan túri bar. Ásirese, kókpardyń shoqtyǵy bıik ekenin baıqadym. At jarysy, kúres, sadaq atý, qyran qusty ańǵa salý, ózge de baǵdarlamalar maǵan unady. Jalpy, osy sharaǵa qatysyp, Orta Azıa halyqtarynyń mańyzdy muralarymen tanysýǵa, zertteýge múmkindik aldym. Osyndaı festıválder arqyly kóshpeliler mádenıetin bilýge bolady. Ulttyq qatynastardy da nyǵaıtady dep oılaımyn.
***
Aslınur Ceren Genç.
Bu yıl 5'incisi düzenlenen Ulusal Göçebe Oyunları'na bu sene Kazakistan'ın Almatı şehri ev sahipliği yapmaktadır. Etkinliğe 100'e yakın ülkeden yaklaşık 2.500 sporcu katılmaktadır. 21 branşta düzenlenen müsabakalarda 97 set Madalya verilmektedir. Atlar, Kazakistan’ın geleneksel sporlarının bir parçası haline gelmiştir. Farklı ülkelerden getirilen atlarla yapılan at yarışları ve Kazakistan tarihi açısından oldukça önemli olan "Kökpar" oyunu, dünyanın dört bir yanından gelen izleyicilerin büyük ilgisini çekmektedir. Bu şenlik, yerel halkın ilgisini çektiği kadar uluslararası halkın da ilgisini çekip, insanların akın ettiği bir etkinliktir. Etkinlik, geleneksel sporlar ile desteklenmektedir. Yarışlar, yerel ve uluslararası yarışçılardan oluşmaktadır. Geleneksel oyunlar, at yarışı, güreş, dövüş sanatları, okçuluk, kuş avcılığı ve halk oyunları da bu etkinlikte yer almaktadır. Ayrıca etkinlikte çeşitli sergiler düzenlenmekte, bu da etkinliği kültürel ve sosyal açıdan zenginleştirmektedir. Bu yıl ben de bu etkinliğe katılarak Orta Asya için önemli olan mirasları tanıyıp inceleme fırsatı buldum. Etkinliğin göçebe kültürlerini keşfetmek için oldukça iyi bir araç olduğunu gördüm ve izlemekten büyük keyif aldım. Bu etkinliğin hem halk arasında hem de ulusal ilişkilerde güçlendirici bir rol oynadığını düşünüyorum.
Pelın ARGÝN: Qazaq mádenıetimen jaqyn tanystym
Kórermen nazaryna aýdaryspaq, qyz qýý, teńge ilý, aýdaryspaqtan kórsetilimder jáne toǵyzqumalaq pen asyq atý syndy oıyn túrleri usynyldy. Sporttyń ulttyq túrlerine qatysqan attar qyzyq bolyp kórindi. Ár sportqa laıyqtalǵan jylqylar bolady eken. Máselen, kókpar men báıgege ártúrli attar qatysty.
Ásirese, qyz balanyń jylqyǵa qyzyǵyp, er-azamattarmen qatar at ústinde óner kórsetýi tańdaı qaqtyrdy. Sporttyq jarystardan bólek, konserttik baǵdarlama da uıymdastyrylǵan. Jalpy, maǵan unady. Jylqylardy jaqynnan kórip, qazaq mádenıetimen tanystym.
Pelin Argün
Ben genel olarak beğendim. Atlar ilgimi çekti. Özellikle atlarla ilgilenen kadınların olması daha güzel ve hepsi yetenekli. Aynı zamanda konser olması da olimpiyatları daha eğlenceli yapıyor. Her yaştan büyük küçük herkesin katılması da güzel. Sadece baya bi uzun sürüyor bide sürekli ses olduğu için rahatsız ediyor ama beğendim. Hem atları yakından görmek hem de kazak kültürü hakkında bilgi edinmiş oldum
Húsna GIRGIN: Atpen shabýdy úırengim keledi
Jastar men sportshylardyń dene qabiletterin shyńdap, sportpen shuǵyldanýda at sportynyń mańyzy zor. Qazaq mádenıeti at sportymen tereń baılanys ornatqan.
Maǵan Almaty ıpodromy unady. Atshabar alańy keń, alystan kórinetin Alataý da kóz aldymyzǵa Qazaqstannyń tabıǵatyn pash etti.
Bıyl Stambýl qalasyndaǵy atqa miný kýrsyna shaqyrtý aldym. Elge oralǵan soń atpen shabýdy úırengim keledi. Qazir jastar arasynda trendke aınalyp keledi. Men jylqyny qatty jaqsy kóremin. Búgingi festıválde at ústinde óner kórsetken qyzdardyń qoryqpaı atpen shapqanyn kórip, meniń de qulshynysym eselendi.
***
Hüsna Girgin
Atlı sporlar gençlere ve sporculara fiziksel yeteneklerini geliştirmek ve sporlara teşvik etmek
açısından çok önemli ben de atları çok sevdiğim için bu hipodrom çok hoşuma gitti. Ve beni de
İstanbula gittiğimde at binme kursuna gitmeye teşvik etti. Hipodrom Kazak kültürünün atlı
sporlarla olan derin bağlantısını sürdürüyor. Hipodromun geniş ve ferah alanı uzaktan görülen
dağlar Kazakistanın doğasını da gözlerimiz önüne serdi. Alışveriş yerleri, geleneksel kıyafetleri,
yemekleri de bir o kadar dikkatimi çekti.
Yarışcılar kadar ben de bi o kadar heyecanlandım. Yarışçı temposu ve atların performansı beni
çok etkiledi.