Elordada «Ózgeris dáýirindegi eńbek naryǵy: syn-tegeýrinder, jańartýlar jáne perspektıvalar» atty halyqaralyq konferensıa ótýde.
Onda otandyq jáne sheteldik sarapshylar álemdik ekonomıkanyń qazirgi jaǵdaıy men perspektıvalaryn, jahandyq eńbek naryǵynyń damý úrdisterin, sapaly jumys oryndaryn qurý múmkindikterin jáne olarǵa bıznes-ortanyń áserin, tehnıkalyq jáne kásiptik bilim berý salasyndaǵy qajetti ózgeristerdi, sondaı-aq álemde adamı kapıtaldy damytý máseleleri talqylanady, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligine silteme jasap.
İs-sharaǵa QR Premer-Mınıstriniń orynbasary Tamara Dúısenova, QR Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstri Svetlana Jaqypova, 15-ten astam eldiń halyqaralyq deńgeıdegi sarapshylary, sonymen qatar qazaqstandyq memlekettik organdardyń, «Atameken» UKP, Qazaqstan kásipodaqtary federasıasynyń, konsaltıńtik kompanıalar men halyqaralyq uıymdardyń, iri otandyq jáne sheteldik kásiporyndardyń ókilderi qatysýda.
Konferensıa jumysyn ashqan Tamara Dúısenova búginde álemdik eńbek naryǵy jańa jahandyq úrdister men syn-tegeýrinderge tap bolǵanyn atap ótti.
«Birinshiden, biz tehnologıalardyń, sıfrlandyrýdyń jáne jasandy ıntellektiniń qarqyndy damýy áserinen halyqty jumyspen qamtýda jáne de bızneste ózgeristerdi baıqaýdamyz.
Ekinshiden, platformalyq jumysqa qyzyǵýshylyq jyl saıyn artyp keledi. Internet-platformalar tek trend emes, ol qarqyndy damyp kele jatqan baǵytqa aınaldy.
Úshinshiden, jańa tehnologıalardy engizý jańa quzyretter men daǵdylardy damytýǵa yqpal etetin bolady. Dúnıejúzilik ekonomıkalyq forým sarapshylary júrgizgen «Jumys oryndarynyń bolashaǵy» zertteýiniń derekterine sáıkes, analıtıkalyq oılaý 2023-2027 jyldary daǵdylardy oqytýdaǵy eń joǵary basymdyq bolady.
Osy jańa syn-tegeýrinderdiń barlyǵy – qazirgi eńbek naryǵynyń beınesi. Sondyqtan, bul konferensıa sarapshylar, iri jumys berýshiler men úkimettik qurylymdar arasyndaǵy bolashaq eńbek naryǵyn talqylaý, syn-tegeýrinderdi túsinip, olarǵa jaýap izdeý, ekonomıkalyq turǵydan myqty jáne áleýmettik jaýapty memleket qurý úshin jańa múmkindikterdi tıimdi paıdalaný úshin mańyzdy alań bolady dep sanaımyn», – dedi Premer-Mınıstrdiń orynbasary.
Ol sondaı-aq Qazaqstan jahandyq syn-tegeýrinder men úrdisterdi eskere otyryp, óz saıasatyn belsendi túrde qalyptastyryp jatqanyn atap ótti. Memleket basshysynyń tapsyrmasy boıynsha Eńbek naryǵyn damytýdyń 2030 jylǵa deıingi tujyrymdamasynyń jobasy (budan ári – Tujyrymdama) ázirlendi.
«Ony iske asyrýdyń maqsaty ekonomıkanyń, áleýmettik turaqtylyq pen eldiń damýynyń mańyzdy quramdas bóligi retinde Qazaqstannyń turaqty eńbek naryǵyn qalyptastyrý bolmaq.
Tujyrymdama jobasyna engen bastamalar qazaqstandyqtardy sapaly jumys oryndarymen qamtamasyz etýge múmkindik beredi. Sapaly jumyspen qamtýdyń ósý draıveri adamı kapıtal men eńbek naryǵynyń ınfraqurylymyn damytýmen tyǵyz baılanysty ekonomıkany ındýstrıalandyrý bolady», – dep atap ótti Tamara Dúısenova.
Óz kezeginde Eńbekmıniniń basshysy Svetlana Jaqypova Tujyrymdamanyń negizgi novelalaryna egjeı-tegjeıli toqtalyp ótti.
«Tujyrymdamany ázirleýimizdiń negizgi sebebi – birinshi kezekte qazaqstandyq eńbek naryǵyndaǵy suranys pen usynys arasyndaǵy teńgerimsizdiktiń ósýi. Aldaǵy 5 jylda jumys kúshine jyl saıyn 100 myńǵa jýyq jańa jumys orny qajet bolady. Sondaı-aq, jumys oryndaryn qurý qarqyny ósip kele jatqan halyqtyń qajettilikterin qamtamasyz etpeýde. Jańa jumys oryndarynyń 87%-y negizinen tómen jáne orta ónimdi sektorlarda qurylatynyn atap ótken jón», – dedi ol.
Ekinshi, utqyrlyq pen sıfrlandyrý eńbek naryǵyndaǵy qurylymdyq ózgeristerge alyp keledi. Dástúrli jumyspen qamtýdan erkin tabys ekonomıkasyna birtindep kóshý júrip jatyr. Platformada jumys isteıtinderdiń sany artyp keledi.
Úshinshiden, daǵdylar qazaqstandyq eńbek naryǵynyń bolashaǵy úshin sheshýshi mánge ıe. Ekonomıka orta bilikti mamandarǵa suranys týdyrady. Bul rette tehnıkalyq jáne kásiptik bilim berý (budan ári – TjKB) uıymdary túlekteriniń tek 62% - y ǵana jumysqa ornalasady.
Jumysshy mamandyqtardaǵy kadrlardyń naqty qajettiligine qaramastan, joǵary bilimi bar kadrlardyń kóptigi baıqalady. Taǵy bir másele – jumyskerlerdi biliktilikti arttyrý baǵdarlamalarymen qamtý úlesiniń tómendigi.
«Bizdiń aldymyzda qarapaıym jumys oryndaryn qurýdan laıyqty jalaqysy bar sapaly jumyspen qamtýǵa kóshý mindeti tur. Bul rette jumys oryndary sapasynyń krıterııleri kelesideı aıqyndalatyn bolady: óńirdegi ortasha jalaqydan tómen emes jalaqy deńgeıi; turaqty jumys orny (keminde 6 aı); áleýmettik jeńildikterdiń bolýy; jumys ortasynyń qaýipsizdigi.
Eńbek naryǵy ekonomıkalyq damý men bilim berý júıesi sáıkestendirilgende ǵana júzege asatyndyqtan, Tujyrymdama aıasynda suranysty (ekonomıka jáne jumys oryndary) da, eńbek naryǵyndaǵy usynysty da (adamı kapıtaldy damytý) yntalandyrý boıynsha strategıalyq sharalar usynylady», – dedi Svetlana Jaqypova.
Mınıstrdiń aıtýynsha, óńirlerdiń demografıalyq jáne ınfraqurylymdyq erekshelikterin eskere otyryp, basym salalar men sapaly jumys oryndaryn qurý baǵyttaryn anyqtaı otyryp, damýdyń óńirlik tásili arqyly eńbek naryǵyndaǵy suranysty yntalandyrý usynylyp otyr.
«Adamı kapıtaldyń damýy ekonomıkanyń qajettilikterimen tyǵyz baılanysty bolýy kerek. Bul rette óńirlerdegi bilim berýdiń árbir deńgeıinde daıyndyq onyń ekonomıkalyq ereksheligine qaraı júzege asyrylady.
Úzdik halyqaralyq tájirıbelerge sáıkes kásiptik baǵdar berý balabaqshadan bastalyp, ómir boıy jalǵasýy kerek.
Adamı kapıtaldy damytýdyń draıveri kadrlardy daıarlaý kezinde ekonomıkanyń naqty qajettilikterine baǵyttalǵan tehnıkalyq jáne kásiptik bilim bolýy kerek.
Bul rette alynǵan bilim men daǵdylardyń ózektiligi Ulttyq biliktilik júıesin damytý esebinen qamtamasyz etiledi\», - dep tolyqtyrdy Svetlana Jaqypova.
EHÁQM basshysy sondaı-aq eńbek naryǵynyń ınfraqurylymyn damytý jumyspen qamtýǵa járdemdesý jáne áleýmettik qorǵaý salasynda memleket kórsetetin barlyq qyzmetterdi jappaı sıfrlandyrý arqyly júzege asyrylatynyn atap ótti. Negizgi krıterııler ashyqtyq jáne barlyǵyna qoljetimdilikti arttyrý bolady.
«Avtomattandyrý jáne sıfrlandyrý naqty ýaqyt rejıminde eńbek naryǵyndaǵy jaǵdaıdy baqylaýǵa jáne taldaýǵa, kadrlarǵa degen qajettilikti anyqtaýǵa, bilim berý baǵdarlamalaryn ekonomıkanyń naqty qajettilikterine sáıkestendirý men ózektendirýge, sondaı-aq ekonomıkalyq yntalandyrý sharalarynyń tıimdiligin baǵalaýǵa múmkindik beredi», – dep atap ótti Mınıstr.
Mınıstr sóz sońynda usynylǵan tásilderdi iske asyrý qorytyndylary boıynsha mynadaı nátıjelerge qol jetkizý kútiletinin aıtty: sapaly jumys oryndarynyń sanyn 2,1 mln-nan nemese 2023 jyly jumyspen qamtýdyń jalpy qurylymyndaǵy barlyq jumys oryndarynyń 32 paıyzynan 3,6 mln-ǵa nemese 2030 jylǵa qaraı 45 paıyzǵa deıin ulǵaıtý. Sapaly jumys oryndarynyń ortasha jyldyq ósý qarqyny 8 paıyzdy quraıdy, al 1,5 mln adam tabysyn medıanalyq jalaqydan joǵary deńgeıge kóteredi.
Sondaı-aq, konferensıanyń plenarlyq sesıasy barysynda BUU-nyń Qazaqstandaǵy Turaqty úılestirýshisi Mıkaela Frıberg-Storı jahandyq eńbek naryǵynyń negizgi tendensıalary men syn-tegeýrinderi týraly baıandady. Dúnıejúzilik memlekettik jumyspen qamtý qyzmetteri qaýymdastyǵynyń atqarýshy hatshysy Eva-Marı Mossere eńbek naryǵynyń tıimdi ınfraqurylymyn qalyptastyrýdyń halyqaralyq tájirıbesimen bólisti. QR Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstri Saıasat Nurbek forsaıttyq bilim berý júıeleri men eńbek naryǵynda básekelestik úshin qajetti daǵdylar týraly habardar etti. Halyqaralyq eńbek uıymynyń jumyspen qamtý máseleleri jónindegi sarapshysy Kazýtoshı Chatanı «Álemdik jumyspen qamtý jáne áleýmettik perspektıvalar: 2023 jyldyń úrdisteri» atty baıandama jasady.
Kúni boıy konferensıa aıasynda «Sapaly jumys oryndaryn qurý», «Bilimge ınvestısıa: ekonomıka úshin daǵdylar men quzyretter» jáne «Eńbek naryǵynyń ınfraqurylymy: suranys pen usynysty baılanystyrý» atty úsh taqyryptyq sesıa ótedi
Birinshisinde jumys oryndarynyń sapasyna áser etetin negizgi faktorlar, olardy qurý úshin múmkin bolatyn sharalar jáne memlekettiń osy úderisindegi róli talqylanady. Ekinshi sesıada sarapshylar ekonomıka qajettilikteri úshin TjKB sapasyn arttyrý máselelerin, kadrlardy qaıta daıarlaý tásilderin, sondaı-aq adamı kapıtaldy damytýdyń negizgi basymdyqtaryn qaraıdy. Úshinshi sesıa sıfrlandyrý men jasandy ıntellekttiń eńbek naryǵyna áserin, sondaı-aq zamanaýı tehnologıalar men strategıalardy engizý arqyly mamandar men bıznesti damytý perspektıvalaryn talqylaýǵa arnalady.