Jeltoqsannyń yzǵarly ári qubylmaly amaldarynyń biri. Osy kezde qar qıyrshyqtalyp, qatty ári nyǵyz bolyp jaýǵan. Burynǵylar bul amaldy «sary qar» dep te ataǵan.
Búgin qoldanystaǵy kúntizbe boıynsha, jeltoqsannyń 8-i. Aı júıesi aıdyń 14-in kórsetip tur. Al qazaqy esepke súıensek, búgingi kúndi qospaǵanda, endi 5 kúnnen keıin jeldi aıy bastalady. Apta aıdy túgel qamtyǵan. Demek, bul kórinis aýa raıynda aıtarlyqtaı ózgeris: qar, jańbyr, jel, boran oryn alatynyn bildirse kerek. Biraq bul qubylys sharýaǵa asa qolaısyz jaǵdaı týǵyzbaýǵa tıis.
Qystyń bastaýy bolǵan, sońǵy toqsannyń kóshin bastaǵan «Qyrbastyń qyzyly» amaly áli júrip jatyr. Aptanyń sońyna deıin sozylady. Paıym boıynsha, qar jaýýy, kún sýytýy tıis. Solaı bolyp ta tur. Almatylyqtardyń betin úsitip, qulaǵyn túsiretindeı aıaz bolmaǵanymen, amal kezinde tuman, kóktaıǵaq, yzǵar boı kórsetip, qala turǵyndaryn sharasyz halge túsirdi. «Qyrbastyń qyzyly» amalynyń áseri bolsa kerek bul kórinis.
Ótken jolǵy habarymyzda «Aqyryp keletin, qarly boranyn shaqyryp keletin» «Aqyrap» amaly kele jatqanyn jazǵanbyz. Bul amal osy jeldi aıynyń 10-y kúni bastalyp, 15- ine deıin sozylady.
Bul amaldy burynǵylar «sary qar» dep te ataǵan. Óıtkeni, osy kezde qar qıyrshyqtalyp, qatty ári nyǵyz bolyp jaýǵan. Amal kezinde kúzeýlikke qalyń qar túsip, súreńsiz tirshilik bastalatyn bolǵan, ata-babalarymyz soǵymdyq maldardy shyǵynǵa ushyratpaý úshin aldyn ala qystaýlyqqa jiberip otyrǵan.
Demek, aldaǵy aptanyń aýa raıy asa jaıly bola qoımaýy ǵajap emes. Almatyda anaý aıtqan aıaz nemese boran bolmaǵanymen, bir kún qar, bir kún jańbyr yzǵarly jelmen almasyp keıde uıtqı soǵyp, keıde jaıaý borasyndatyp otyratyn syńaıly.
Jeltoqsan aıynyń amaly kóp, jel men yzǵarǵa mol aı ekenin ótken paıymymyzda eskertkenbiz. «Qyrbastyń qyzyly», «Aqyrap», «Teke burqyl», «Kıiktiń mataýy», «Sirne», «Aıý jatqan» amaldary osy aıdyń enshisinde.
Aspan deneleriniń qazirgi qozǵalysyna, bir-birimen qarym-qatynasyna, qus jolynyń anyq kórinbeýine qaraǵanda, kún aralatyp qar, jańbyr jáne yzǵar soǵyp turatynǵa saıady. Ótken aptamen salystyrǵanda aldaǵy aptada (8 – 14 jeltoqsan aralyǵy) aýa raıynda sýyqtyq ańǵarylady.
Amalǵa qatysty aıtylǵan «Aqyrap» aqyryp keledi, qarly boranyn shaqyryp keledi» degen maqaldyń shyn máninde zatyna saı aıtylǵanyn uǵynǵandaı bolamyz. Qar da (kóbinese), jańbyr da jaýýy ǵajap emes. «Aqyraptan» keıin tentek amal «Teke burqyl» amalynyń kezek kútip turǵan da umytpaǵanymyz jón...