Mańyzdy málimetter aıtyldy.
Aldaǵy 20 jylda eldegi sý tutyný mólsheri 56 paıyzǵa ulǵaıýy múmkin. Búgin Úkimet otyrysynda egis sýarý maýsymyna daıyndyq sharalary talqylanǵan bolatyn. Otyrystan keıin eki birdeı mınıstrdiń aýzynan Balqash kóliniń keleshegine qatysty mańyzdy málimetter aıtyldy, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz QazAqparatqa silteme jasap.
QR Ekologıa, geologıa jáne tabıǵı resýrstar mınıstri Serikqalı Brekeshevtiń málimetine súıensek, elimizde egis sýarýǵa 11,6 tekshe shaqyrym sý jumsalady. Onyń 11,3 tekshe shaqyrymy nemese 97 paıyzy Almaty, Jambyl, Túrkistan jáne Qyzylorda oblystarynyń úlesine tıedi .
Atalǵan oblystar ylǵaldyń negizgi bóligin İle-Balqash jáne Syrdarıa baseınderinen alyp otyr. Al bul eki baseınniń bastaýy ózge elderdiń shekarasynda jatyr. Ekologıa mınıstri óz baıandamasynda da, otyrystan keıin BAQ ókilderiniń saýaldaryna jaýap bergen kezde deǵ transshekaralyq ózenderdiń sýyn vegetasıa kezinde barynsha mol paıdalanyp, qazirgi kólemdi saqtap qalýdyń túrli amaldary jasalyp jatqanyn aıtty.
Sondaı-aq, ol Qyrǵyz Respýblıkasy tarapymen arada qalyptasqan úırenshikti tásil boıynsha jaz aılarynda 330 mln tekshe metr sýdy qosymsha alý kelisimi bar ekenin eske saldy.
«Shektes eldermen yntymaqtastyq sheńberinde qyrǵyz tarapymen taýar almasý jáne komersıalyq negizde elektr energıasyn jetkizý boıynsha «Dostyq» kanaly arqyly jaz aılarynda 330 mln tekshe metr kóleminde sý berý máselesin sheshýge qol jetkizildi», - dedi mınıstr.
Serikqalı Brekeshevtiń paıymdaýynsha, bıyl Syrdarıa baseınindegi jaǵdaı burnaǵy jyldarǵa qaraǵanda turaqty deýge bolady. Sonyń arqasynda sharýalar sýdan tapshylyq kóre qoımaýy kerek.
«Shardara sý qoımasyna vegetasıa kezeńindegi aǵyn 3,9 mlrd tekshe metrdi quraýǵa tıis. Gıdrologıalyq boljamdardyń negizinde Syrdarıa transshekaralyq ózeniniń baseıninde kúrdeli sý sharýashylyǵy jaǵdaıy túzilgen. Biraq qabyldanǵan is-sharalar jáne qolaıly klımattyq jaǵdaıdyń arqasynda ahýal turaqtandy. Osylaısha Shardara sý qoımasyna keletin sý kólemi 2,5 ese ulǵaıdy», - dedi ol.
Bul Shardara sý qoımasyn 5 mlrd tekshe metrge deıin toltyrýǵa jáne osy kezde Kóksaraı qarymta rettegishine 822 mln tekshe metrge deıin sý jınaýǵa múmkindik bergen kórinedi.
Sondaı-aq, İle ózeniniń Qapshaǵaı sý qoımasynan tómen tusynda qarymta rettegish salý jospary Balqashtyń taǵdyryna alańdaýshylar men sý salasy mamandarynyń kóńiline medeý bolýy tıis.
«İle ózeniniń Qapshaǵaı sý qoımasynan tómen tusynda qarymta rettegish salý josparlanǵan. Budan bólek qytaılyq áriptesterimizben kelissóz júrip jatyr. Balqash kóliniń erekshe ekologıalyq mańyzy bar. Sondyqtan sý bólisý kezinde bul máseleler pysyqtalady», - dedi Serikqalı Brekeshev.
Aıta ketý kerek, Balqashtyń taǵdyryna qatysty másele Úkimet kýlýarynda QR Energetıka mınıstri Bolat Aqsholaqovtyń aýzynan da shyqty. Naqtyraq aıtsaq, vedomstvo mamandary elde AES salynyp jatsa, oǵan birden-bir qolaıly oryn Balqashtyń mańaıy degen paıymǵa kóbirek ılanatyn sıaqty.
«Stansanyń qýaty shamamen 2,4 GVt bolady. Ony ornatý aýmaǵyna kelsek, Balqash tańdalatyn shyǵar. Óıtkeni bul aýmaq baıaǵy keńes zamanynan beri jiti zerttelgen. Degenmen, naqty qurylys aýmaǵy men tehnologıalary jóninde bir toqtamǵa kelgen joqpyz», - dedi Bolat Aqsholaqov.
Vegetasıa maýsymynyń yń-shyńsyz ótýi bastaýyn syrttan alatyn ózenderdiń sý kólemine baılanysty bolǵanymen, óz ishimizde ylǵaldy únemdi paıdalaný máselesi de ózekti bolyp tur. Mınıstr Serikqalı Brekeshev bul baǵytta úsh túrli keshendi shara qolǵa alynǵanyn atap ótti. Olar:
- Transshekaralyq ózender baseınindegi 259 gıdrotehnıkalyq qurylysty qalpyna keltirý;
- 535 shaqyrym magıstraldy jáne sharýashylyqaralyq kanaldardy mehanıkalyq tazartý;
- 67 sý sorǵy qondyrǵysyn satyp alý jáne ornatý.
Bul jumystar maýsym aıynyń sońyna deıin tolyǵymen aıaqtalýy kerek.
Ekologıa mınıstrligi keıingi jyldary ylǵal únemdeý sharalary kúrish alqaptaryn qysqartý sharalarymen qatar júrý kerek degen paıymdy berik ustanyp keledi. Sol ustanymnyń aıasynda bıyldyń ózinde Qyzylorda oblysynda 5 myń gektar kúrish alqaby qysqartylyp otyr. Al maqta alqaptarynyń kólemi 9 myń gektarǵa ulǵaıǵan.
Sýarmaly alqaptardyń ınfraqurylymy onsyz da tapshy ylǵaldy odan ári ysyrap etip jatqanyn Premer-Mınıstr Álıhan Smaıylov ta basa aıtty.
Onyń sózinshe, aýyl sharýashylyǵyna arnalǵan sýdyń nebári 60 paıyzy ǵana egis alqaptaryna deıin jetedi.
«Qalǵan bóligi ınfraqurylymnyń nasharlyǵynan dalaǵa ketedi. Sondyqtan kanaldar men sý qoımalaryn jóndep, sý resýrstaryn basqarýdy avtomattandyrý qajet. Ákimdikter bul máseleni baqylaýynda ustap, sý sharýashylyǵy obektilerin sıfrlandyrý jáne avtomattandyrý jónindegi jol kartalaryn ýaqtyly iske asyrýy tıis», - dedi Úkimet basshysy.
Sondaı-aq, egiske jumsalatyn sýǵa belgilengen tarıfti qaıta qaraý qajet. Osynyń aıasynda dıqandar sýarmaly jerdiń ár gektaryna emes, shyǵyndaǵan sýdyń kólemine qaraı aqy tóleıtin bolady.