سوڭعى جىلدارى ەلەكتروندى تەمەكى، اسىرەسە ۆەيپ، جاسوسپىرىمدەر اراسىندا كەڭ تارالۋدا. بۇل قۇبىلىستىڭ باستى سەبەپتەرى رەتىندە جارنامانىڭ اسەرى مەن ەلەكتروندى شىلىمداردىڭ قولجەتىمدىلىگى اتالادى. ەلەكتروندى تەمەكى ونىمدەرى، ونىڭ ىشىندە ۆەيپتار، بالانىڭ قالتاسىنا ساي باعامەن ساتىلۋدا جانە ەركىن ساۋدادا قولجەتىمدى.
دارىگەرلەردىڭ ايتۋىنشا، ەلەكتروندى تەمەكىنىڭ قۇرامىندا پسيحوبەلسەندى زاتتار مەن اۋىر مەتالدار بار. مۇنداي زاتتار جاسوسپىرىمدەردىڭ دەنساۋلىعىنا زياندى اسەرىن تيگىزۋى مۇمكىن. ەلەكتروندى تەمەكىنى دۇكەندەردە ەركىن ساتىپ الۋعا نەمەسە الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى وڭاي تاپسىرىس بەرۋگە بولادى.
ەلەكتروندى تەمەكىنىڭ تاريحى
ەلەكتروندى تەمەكىنى العاش رەت 2003 جىلى قىتايلىق فارماسيەۆت حۋن ليك ويلاپ تاپقان. ونىڭ اكەسى تەمەكى شەگۋدەن وكپە راگىنا شالدىعىپ، قايتىس بولعان سوڭ، حۋن ليك ءقاۋىپسىز شىلىم جاساۋعا كىرىسكەن. ناتيجەسىندە، 2004 جىلى گونكونگتىڭ Golden Dragon Holdings كومپانياسى العاشقى كوممەرسيالىق ەلەكتروندى تەمەكىنى شىعاردى.
قۇرامى مەن قاۋىپتەرى
ەلەكتروندى تەمەكى قۇرامىندا نيكوتين، حوش يىستەندىرگىشتەر جانە كەيدە كاننابينويدتار بولادى. نيكوتيننىڭ ادام اعزاسىنا اسەرى ءارتۇرلى: قان تامىرلارىن تارىلتىپ، جارانىڭ جازىلۋىنا كەدەرگى كەلتىرىپ، ماكۋليارلى دەگەنەراسيا مەن بۇيرەك اۋرۋلارىن تۋدىرۋى مۇمكىن.
دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ (ددسۇ) مالىمەتىنشە، الەمدە ەلەكتروندى تەمەكىگە 32 ەلدە تىيىم سالىنعان. مۇنداي ونىمدەردى جارنامالاۋ، قولدانۋعا ىنتالاندىرۋ جانە دەمەۋشىلىك جاساۋعا شەكتەۋلەر قويىلعان.
قازاقستانداعى جاعداي
پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ 2024 جىلى وتكەن ۇلتتىق قۇرىلتايدا ەلەكتروندى شىلىمدار مەن ۆەيپتەردىڭ زيانى تۋرالى ايتقان بولاتىن. ول جاسوسپىرىمدەر اراسىندا ۆەيپتەردىڭ كەڭ تارالۋىنا الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ، بۇل ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن جۇيەلى شارالار قابىلداۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى. وسى جىلدىڭ 19 ساۋىرىندە مەملەكەت باسشىسى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە دەنساۋلىق ساقتاۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭىنا قول قويدى.
زاڭدا شەگۋگە كەلمەيتىن تەمەكى ونىمدەرىن، ۆەيپتەردى، حوش يىستەندىرگىشتەردى جانە ولارعا ارنالعان سۇيىقتىقتاردى ساتۋعا، تاراتۋعا، سونداي-اق ولاردى جارنامالاۋعا تىيىم سالۋ قاراستىرىلعان. دەمەك، زاڭ 60 كۇننەن كەيىن كۇشىنە ەنەدى. بۇل ماۋسىمعا تۋرا كەلىپ تۇر. وسى رەتتە الماتى قالاسىندا 528 ۆەيپ دۇكەن بار ەكەنىن ايتا كەتكەندى ءجون كوردىك.
تاقىرىپقا وراي
- قازاقستاندا تۇتىنۋدىڭ ەلەكتروندىق جۇيەلەرىنىڭ سۇيىقتىقتارىندا نيكوتين مولشەرىنىڭ رۇقسات ەتىلگەن شەكتى دەڭگەيى 1 مگ/سم3، الايدا سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ كوميتەءتىنىڭ زەرتتەۋ ناتيجەلەرى بويىنشا نيكوتين مولشەرى 67،6 مگ/سم3 قۇراپ، رۇقسات ەتىلگەن دەڭگەيدەن ونداعان ەسە اسىپ كەتكەنى انىقتالدى، -دەيدى دەپۋتات نۇرگۇل تاۋ.
قورىتىندى
ەلەكتروندى تەمەكى جاسوسپىرىمدەردىڭ دەنساۋلىعىنا ءقاۋىپتى ءونىم بولىپ تابىلادى. بۇل ونىمدەردىڭ ەركىن قولجەتىمدىلىگى مەن جارناماسىنىڭ اسەرى جاسوسپىرىمدەر اراسىندا كەڭ تارالۋىنا ىقپال ەتۋدە. سوندىقتان، دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى ماماندار مەن زاڭ شىعارۋشىلاردىڭ بىرلەسكەن ارەكەتتەرى ارقىلى بۇل ماسەلەنى شەشۋ ماڭىزدى.
قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇلتتىق ورتالىعىنىڭ 2018 جىلعى مالىمەتتەرى بويىنشا 15 جاستاعى ۇلداردىڭ 14%ء-ى جانە قىزداردىڭ 6%ء-ى كەم دەگەندە ءبىر رەت ەلەكتروندى تەمەكى تارتىپ كورگەن. بۇل كورسەتكىشتەر جاس ۇرپاقتىڭ دەنساۋلىعىنا ۇلكەن ءقاۋىپ توندىرەتىنىن كورسەتەدى.