ازەربايجاندىق «ادەبيەت جانە ونەر» پورتالى تۇركى مادەنيەتى جانە مۇراسى قورىنا سىلتەمە جاساي وتىرىپ، يۋنەسكو-نىڭ باس كونفەرەنسياسىنىڭ 43-سەسسياسى اياسىندا قابىلدانعان تىركى الەمى ءۇشىن ماڭىزدى اقپاراتتار لەگىن ءبولىستى.
2025 جىلدىڭ 4 قاراشاسىندا وزبەكستاننىڭ سامارقان قالاسىندا ءوتىپ جاتقان يۋنەسكو-نىڭ باس كونفەرەنسياسىنىڭ 43-سەسسياسى اياسىندا تۇركى الەمى ءۇشىن تاريحي ماڭىزى بار ماڭىزدى وقيعا ورىن الادى — تۇركى مادەنيەتى جانە مۇراسى قورى العاش رەت تۇركى وركەنيەتىنىڭ تەرەڭدىگىن جانە ۇلىلىعىن بەينەلەيتىن بىرەگەي جوبالاردىڭ تۇساۋكەسەرىن وتكىزەدى. ولاردىڭ ىشىندە:
– تۇركى مەملەكەتتەرى باسشىلارى قابىلداعان «تۇركى الەمىنە كوزقاراس – 2040» جانە «TURKTIME» ستراتەگيالىق قۇجاتتارىنا سايكەس ازىرلەنگەن، تۇركى الەمىنىڭ مادەني مۇراسىنا ارنالعان «تۇركى الەمىنىڭ مادەني كودى» اتتى كاتالوگ؛
– وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزيويەۆتىڭ باستاماسىمەن جانە تۇركى مەملەكەتتەرى باسشىلارىنىڭ قولداۋىمەن جۇزەگە اسىرىلعان كوپتومدىق «تۇركى فولكلور مۇراسى» انتولوگياسىنىڭ باسىلىمى.
ايتا كەتۋ كەرەك، ۇسىنىلعان بۇل بىرەگەي جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا تۇركى مادەنيەتى جانە مۇراسى قورى تۇركى الەمىنىڭ كورنەكتى عالىمدارى مەن ماماندارىن ءبىر شاڭىراق استىنا بىرىكتىردى. ولار تۇركى حالىقتارىنىڭ عاسىرلار بويى قالىپتاسقان مادەني جانە عىلىمي مۇراسىن جۇيەلەۋگە، زەرتتەۋگە جانە ونى كەلەر ۇرپاققا جەتكىزۋ ىسىنە ولشەۋسىز ۇلەس قوستى.
باعدارلاما اياسىندا، سونداي-اق، 2025 جىلدىڭ 3 قاراشاسىندا يۋنەسكو باس كونفەرەنسياسىنىڭ 43-سەسسياسى قارارىمەن بەكىتىلگەن «دۇنيەجىزىلىك تۇركى ءتىلى توبىنىڭ كۇنى» (World Turkic Language Family Day) اتاپ وتۋگە ارنالعان ءىس-شارا ءوتتى.
ءىس-شاراعا ازەربايجان، قازاقستان، قىرعىزستان، تۇركيا، تۇرىكمەنستان، وزبەكستان جانە ۆەنگريانىڭ يۋنەسكو جانىنداعى تۇراقتى وكىلدىكتەرىنىڭ باسشىلارى، سونداي-اق وزبەكستاندا اككرەديتتەلگەن ديپلوماتيالىق كورپۋس پەن حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ وكىلدەرى، بەلگىلى عالىمدار، مادەنيەت ينستيتۋتتارىنىڭ جەتەكشىلەرى مەن ب ا ق وكىلدەرى قاتىستى.
مەرەكەلىك شارا تۇركى مادەنيەتى مەن مۇراسىنىڭ ەلشىسى — ەتنو-فولكلورلىق «تۇران» ءانسامبلىنىڭ سوليستەرىنىڭ اسەرلى ورىنداۋلارىمەن جالعاستى.
وسىلايشا، يۋنەسكو 15 جەلتوقسان كۇنىن دۇنيەجىزىلىك تۇركى ءتىلى توبىنىڭ كۇنى دەپ جاريالادى. بۇل كۇن ەندى جىل سايىن تۇركى تىلدەرىنىڭ بايلىعى مەن رۋحاني بىرلىگىن دارىپتەۋ ماقساتىندا اتاپ وتىلەتىن بولادى.
بۇل ءىس-شارا تۇركى حالىقتارىنىڭ تاريحىنداعى تاعى ءبىر ەلەۋلى وقيعا رەتىندە ولاردىڭ تىلدىك جانە مادەني بىرلىگىنىڭ حالىقارالىق دەڭگەيدە مويىندالۋىن، سونداي-اق تۇركى وركەنيەتىنىڭ الەمدىك مادەنيەت پەن گۋمانيتارلىق ىنتىماقتاستىقتىڭ دامۋىنا قوسقان ۇلەسىن ايقىن كورسەتەدى.