2022 جىلى عالامدىق ينفلياسيا جوعارى قالپىن ساقتاپ قالادى.
ۇلتتىق بانكتىڭ اقشا-كرەديت ساياساتى جونىندەگى كوميتەتى بازالىق مولشەرلەمەنى جىلىنا 14% دەڭگەيىندە بەلگىلەۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى، دەپ حابارلايدى Almaty-akhamy.kz.
«قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق بانكىنىڭ اقشا-كرەديت ساياساتى جونىندەگى كوميتەتى بازالىق مولشەرلەمەنى +/– 1،00 پ.ت. پايىزدىق دالىزدە جىلدىق 14% دەڭگەيىندە بەلگىلەۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى. سوعان سايكەس، وتىمدىلىكتى ۇسىنۋ تۇرعىسىنان تۇراقتى قولجەتىمدى وپەراسيالار بويىنشا مولشەرلەمە 15%، ال وتىمدىلىكتى الۋ بويىنشا تۇراقتى قولجەتىمدى وپەراسيالار بويىنشا مولشەرلەمە 13% بولادى»، - دەلىنگەن ۇلتتىق بانك حابارلاماسىندا.
بازالىق مولشەرلەمەنى كوتەرۋ تۋرالى شەشىم گەوساياسي تاۋەكەلدەردىڭ سالدارىنان ينفلياسيالىق قىسىمنىڭ كۇشەيۋى، الەمدە، سونداي-اق قازاقستاننىڭ ساۋداداعى سەرىكتەس ەلدەرىندەگى باعانىڭ ءوسۋى مەن ولاردىڭ ەلدەگى ىشكى باعاعا اۋىسۋى جاعدايىندا ۇلتتىق بانكتىڭ ينفلياسياعا قارسى ساياسات جۇرگىزۋگە بەيىلدىلىگىن كورسەتەدى. ءۇش جىل بويى بايقالىپ وتىرعان وڭ فيسكالدىق قارقىن ينفلياسيالىق پروسەستەردىڭ ماڭىزدى قوزعاۋشى كۇنى بولىپ قالا بەرەدى.
2022 جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا جىلدىق ينفلياسيا تەڭگە باعامى السىرەپ، سۇرانىس كوبەيگەندە جانە جەتكىزىلىم تىزبەگى بۇزىلعاندا 12%-عا (2022 جىلعى اقپاندا – 8،7%) دەيىن قارقىن الدى. ازىق-تۇلىك جانە ازىق-تۇلىككە جاتپايتىن تاۋارلار باعاسىنىڭ جىلدىق ءوسۋ قارقىنى، سايكەسىنشە 15،4% (10%) جانە 10،9% (8،6%) بولدى. اقىلى قىزمەتتىڭ قۇنى 8،3% (7،1%) ءوستى.
ينفلياسيانىڭ تۇراقتى قالىپتا ۇدەۋى تاۋارلار مەن قىزمەتتەردىڭ كەڭ سپەكترىنە باعانىڭ وسۋىمەن سيپاتتالادى، بۇنىڭ ءوزى 2022 جىلعى ناۋرىزدا بازالىق ينفلياسيانىڭ ايتارلىقتاي وسۋىمەن راستالادى. ينفلياسياعا قاتىستى كۇتۋلەر ءبىر ورىندا تۇراقتاپ قالعان ەمەس جانە ول جوعارى قۇبىلمالىلىقتى كورسەتۋىن جالعاستىرىپ كەلەدى. 2022 جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا جۇرگىزىلگەن ساۋالناما قورىتىندىسى گەوساياسي احۋالدىڭ ناشارلاعانىن، ۇلتتىق ۆاليۋتانىڭ قۇنسىزدانۋىن كورسەتەتىن قوعامدىق ءوپتيميزمنىڭ تومەندەۋىن جانە ينفلياسيالىق كۇتۋلەردىڭ ايتارلىقتاي ارتقانىن كورسەتەدى. ءسويتىپ، ينفلياسيانى ءبىر جىل العا ساندىق باعالاۋ 11،4% قۇرادى.
فيسكالدى ساياسات ينفلياسياعا قارسى ايتارلىقتاي قىسىم كورسەتەدى. 2022 جىلى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ شىعىنى وتكەن ءۇش جىلدا ورتاشا ءوسۋ قارقىنى 16،7% بولعان كەزىندە 23،6%-عا وسەدى. ساقتالىپ وتىرعان وڭ فيسكالدىق سەرپىن 2022 جىلداعىداي 2023 جىلى دا ينفلياسياعا قارسى قىسىم كورسەتەدى. 2022 جىلى ۇلتتىق قوردان بيۋدجەت تاپشىلىعىن قارجىلاندىرۋعا بەرىلەتىن ترانسفەرت 4،6 ترلن تەڭگەنى قۇرايدى، سالىستىرمالى تۇردە الىپ قاراعاندا، پاندەميا مەن جالپى ىشكى ءونىم 2،6%-عا قىسقارعاندا 2020 جىلعى 4،8 ترلن تەڭگە بولىنگەن ەدى. رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت تاپشىلىعىن حالىقارالىق اكتيۆتەرمەن قارجىلاندىرۋ ۆاليۋتا باعامىن قولداۋعا، سونىمەن قاتار يمپورتتى ارتتىرۋعا، باسەكەگە قابىلەتتى تومەندەتۋگە جانە تازا فيسكالدىق پوزيسيانى السىرەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
2022 جىلدىڭ ءبىرىنشى توقسان قورىتىندىسى بويىنشا، قازاقستاندا ەكونوميكالىق بەلسەندىلىك ءوسىمى جىلدىق ماندە 4،4% بولدى. قاڭتاردا ەلدىڭ بارلىق اۋماعىندا توتەنشە جاعداي رەجيمى ەنگىزىلگەندەگى ءوسىمنىڭ باياۋ ءۇردىسى اقپان ايىنان باستاپ ەكونوميكانىڭ كوپتەگەن سالالارىندا جاقسى كورسەتكىشتەر بايقالدى. جوعارى تۇتىنۋشىلىق سۇرانىس ىسكەرلىك بەلسەندىلىككە ءبىرشاما قولداۋ كورسەتتى. 2022 جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا بولشەك ساۋداداعى تاۋار اينالىمىنىڭ ءوسىمى جىلدىق ماندە 3،7%-عا دەيىن قارقىن الدى. ءۇي شارۋاشىلىعىنداعى تۇتىنۋ كورسەتكىشى تۇتىنۋشىلىق نەسيەلەۋدىڭ جانە حالىقتىڭ ناقتى كىرىستەرىنىڭ وسۋىمەن دە قولداۋ تاپتى.
ەكونوميكانى قولداۋ ءۇشىن داعدارىسقا قارسى باعدارلامالاردى جۇزەگە اسىرۋ ارقاسىندا مونەتارلىق فاكتورلار ىشكى سۇرانىستى ارتتىرۋعا سەپ بولدى. 2022 جىلدىڭ 1-توقسانىندا كرەديت پورتفەلى 3،9%-عا (2021 جىلى ءوسىم 26،5% قۇراعان ەدى) ءوستى. 2022 جىلدىڭ 1-توقسانىندا ەكونوميكادا جاڭا بەرىلگەن نەسيەلەردىڭ كولەمى وتكەن جىلدىڭ وسى كەزەڭىنە قاراعاندا (2021 جىلى – ءوسىم كورسەتكىشى 46،8%) 25،3%-عا ءوستى.
دەگەنمەن، 2022 جىلدىڭ ناۋرىز ايى قورىتىندىسى كورسەتكەندەي، مولشەرلەمەنى كوتەرۋ – بەلگىسىزدىكتىڭ كۇشەيۋى مەن نەسيە بەرۋ شارتتارىنىڭ وزگەرۋى جاعدايىندا نەسيەلەندىرۋ ءۇشىن تەجەۋشى فاكتور بولىپ سانالمايدى. كەلەشەكتە بانك سەكتورى ەكونوميكالىق اگەنتتەردىڭ تۇتىنۋشىدان جيناققا دەيىنگى ىس-ارەكەتىن قايتا قۇرىلىمداۋ مودەلىنەن قالىپتاسىپ وتىرعان ەكونوميكالىق، سونداي-اق ىقتيمال بىرىگۋلەر مەن جويىلىپ كەتۋ جاعدايلارىنا بايلانىستى وزگەرىستەرگە بەيىمدەلە بەرەدى.
سىرتقى سەكتور تاراپىنان پروينفلياسيالىق فاكتورلاردىڭ كۇشەيە تۇسكەنى بايقالادى. بۇۇ ازىق-تۇلىك جانە اۋىل شارۋاشىلىعى ۇيىمىنىڭ باعا يندەكسى ازىق-تۇرلىك تاۋارلارىنىڭ بارلىق توبىنا باعا كوتەرىلگەن تۇستا 2022 جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا 1990 جىلدان بەرى رەكوردتىق مانگە جەتتى. ازىق-تۇلىكتىڭ الەمدىك باعاسى 2022 جىلى دا، 2023 جىلى دا جوعارى دەڭگەيدەگى قالپىندا قالادى. بۇنىڭ ءبارى گەوساياسي داعدارىستىڭ اينالاسىنداعى بەلگىسىزدىكتىڭ ساقتالۋىنا، تىڭايتقىشتارعا دەگەن الەمدىك باعانىڭ جوعارى بولۋىنا جانە جەتكىزىلىم تىزبەگىنىڭ ءۇزىلىپ قالۋىنا بايلانىستى بولىپ وتىر.
الەمدىك مۇناي نارىعىنا قاتىستى بولجامدار قارا التىن باعاسىنىڭ جوعارى دەڭگەيدە ساقتالىپ قالا بەرەتىنىن ايشىقتاپ بەردى. اقش ەنەرگەتيكالىق اقپارات باسقارماسىنىڭ (EIA) باعالاۋى بويىنشا، ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق جانە دامۋ ۇيىمىنا (ەىدۇ) مۇشە ەلدەردە مۇناي زاپاسى ناۋرىز سوڭىندا 2،61 ملرد باررەل بولدى، بۇل كورسەتكىش ءبىر اي بۇرىنعى ەسەپكە قاراعاندا ءبىرشاما جوعارى شىقتى، ءبىراق 2014 جىلدىڭ ساۋىرىنەن باستاپ مينيمۋمدىق كورسەتكىشكە جاقىن. مۇناي نارىعىنداعى شوكتى ەسەپكە العاندا، قارا التىن باعاسىنا قاتىستى بولجام حالىقارالىق ۇيىمدارمەن ەداۋىر جوعارى بولدى. ولاي بولسا، 2022-2023 جىلدارى مۇناي باعاسى ورتاشا ەسەپپەن باررەلىنە 90-100 اقش دوللارى اراسىندا قالىپتاسادى.
ازىق-تۇلىك پەن قۋات كوزى باعاسىنىڭ ايتارلىقتاي ءوسۋى سالدارىنان ەكونوميكاسى دامىعان، سونىڭ ىشىندە قازاقستاننىڭ نەگىزگى ساۋدا سەرىكتەسى سانالاتىن ەلدەردە ينفلياسيا ايتارلىقتاي ءوستى، بۇل يمپورتپەن كەلەتىن ينفلياسيانىڭ وسۋىنە دە اسەر ەتەدى.
حالىقارالىق ۆاليۋتا قورىنىڭ بولجامى بويىنشا، 2022 جىلى عالامدىق ينفلياسيا جوعارى قالپىن ساقتاپ قالادى. دامىعان ەلدەردە ينفلياسيا 5،7% (بۇعان دەيىنگى باعا 3،9%) دەڭگەيىندە، دامۋشى ەلدەردە – 8،7% (بۇعان دەيىنگى ءمانى 5،9%) دەڭگەيىندە بولادى. 2023 جىلى الەمدىك ەكونوميكانىڭ باياۋ داميتىنى جانە ەنەرگوتاسىمالداۋشىلارعا تومەن باعا بەلگىلەنەتىنى كۇتىلىپ وتىرعان جاعدايدا دامىعان ەلدەردە ينفلياسيا 2،5%-عا دەيىن، ال دامۋشى ەلدەردە 6،5%-عا دەيىن باياۋلايدى.
تاياۋ ارالىقتا ينفلياسيا ءۇشىن نەگىزگى سىن-قاتەرلەر ەكونوميكادا وڭ سەرپىن بولعان جاعدايدا ەلەۋلى فيسكالدى قارقىنمەن، ىشكى جانە سىرتقى سۇرانىسپەن، ازىق-تۇلىككە، شيكىزاتقا جانە دايىن ونىمگە الەمدىك باعانىڭ وسۋىمەن، جوعارى ءارى تۇراقسىز ينفلياسيالىق كۇتۋلەرمەن، جەتكىزىلىم تىزبەگىنىڭ بۇزىلۋىمەن، نەگىزگى ساۋدا سەرىكتەس ەلدەردەن جوعارى ينفلياسيانىڭ يمپورتىمەن كەلەدى.
بازالىق مولشەرلەمە بويىنشا الداعى شەشىمدەردى قابىلداۋ كەزىندە ستاتيستيكالىق دەرەكتەر مەن «2022 جىلعى مامىر-ماۋسىم» بولجامدى راۋندىنىڭ ناتيجەلەرى نەگىزگى ءرولدى اتقارىپ شىعادى. ينفلياسيالىق كۇتۋلەردىڭ تراەكتورياسىن، ينفلياسيانىڭ جاڭارتىلعان بولجامدارىن، جيىنتىق سۇرانىس پەن يمپورتتى، سونداي-اق تۋىنداۋى مۇمكىن قوسىمشا ينفلياسيالىق كۇيزەلىستەردىڭ ءقاۋپىن ەسكەرە وتىرىپ، اقشا-كرەديت شارتتارىن ودان ءارى قاتايتۋعا مۇمكىندىك بار.
2022 جىلى 27 ساۋىردە نۇر-سۇلتان ۋاقىتىمەن ساعات 11:00-دە ب ا ق وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق بانكى ءتوراعاسىنىڭ قابىلدانعان شەشىم قورىتىندىسى بويىنشا باسپا ءسوز بريفينگى وتەدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق بانكى اقشا-كرەديت ساياساتى كوميتەتىنىڭ بازالىق مولشەرلەمە بويىنشا جوسپارعا ساي كەزەكتى شەشىمى 2022 جىلى 6 ماۋسىمدا نۇر-سۇلتان ۋاقىتىمەن ساعات 15:00-دە جاريالانادى.