قازاقستاندا الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ماسەلەلەردىڭ كولەڭكەسىندە قالىپ قويمايتىن ءبىر قۇبىلىس بار — ول لۋدومانيا، ياعني ويىنقۇمارلىق. جاڭا قازاقستاننىڭ بۇگىنگى كۇنى ءاربىر قيىندىقتى وسى قۇبىلىسپەن بايلانىستىرۋى قالىپتى جاعدايعا اينالدى. ءبىراق، بۇل ماسەلەنىڭ شىنايى ماسشتابى قانداي جانە ونى ءبىزدىڭ قوعامدا ورىن الىپ وتىرعان بارلىق قاسىرەتتەردىڭ نەگىزگى سەبەبى دەپ ايتۋعا بولا ما؟
لۋدومانيا — بۇل كەزدەيسوق پايدا بولعان قۇبىلىس ەمەس. قۇمار ويىندارعا تاۋەلدىلىك، اسىرەسە، الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاعدايى ناشار حالىقتىڭ اراسىندا تارالۋى ىقتيمال. كەدەيلىك، جۇمىسسىزدىق، الەۋمەتتىك تەڭسىزدىك، پسيحولوگيالىق تۇراقسىزدىق — وسىنىڭ بارلىعى لۋدومانيانىڭ نەگىزى بولۋى مۇمكىن. ارينە، قۇمار ويىنداردىڭ قولجەتىمدىلىگى مەن ولاردىڭ جارناماسى بۇل جاعدايدى ودان ءارى ۋشىقتىرادى.
قازاقستاندا قۇمار ويىنداردىڭ كەڭ تارالۋى مەن وعان قولجەتىمدىلىك ماسەلەسى بۇگىنگى قوعام ءۇشىن وزەكتى بولىپ وتىر. جاڭا زاڭنامادا ەنگىزىلگەن شەكتەۋلەردىڭ وزىنە قاراماستان، لۋدومانيانىڭ تارالۋى باسەڭدەمەي وتىر. جۇرتتىڭ ءوي-ورىسى وزگەرمەيىنشە، زاڭنامالىق شەكتەۋلەردىڭ ءوز ناتيجەسىن بەرۋى ەكىتالاي.
رەسمي دەرەكتەر بويىنشا، قازاقستاندا تەك 19 ادامعا لۋدومانيا دياگنوزى قويىلعان. ءبىر قاراعاندا، بۇل ساننىڭ ازدىعى ماسەلەنىڭ ماڭىزدىلىعىن تومەندەتەدى. ءبىراق مۇنىڭ استارىندا نە جاتىر؟ قازاقستاندىقتاردىڭ كوپشىلىگى مەملەكەتتىك مەكەمەلەرگە بارۋدان قاشقاقتايدى، بۇل ءبىزدىڭ قوعامدا ورىن الىپ وتىرعان قۇبىلىس. لۋدومانيانى مويىنداۋ مەن ەمدەلۋگە بارۋ مادەنيەتى ءالى دە قالىپتاسپاعان.
ال بەيرەسمي مالىمەتتەر ءارتۇرلى. كەيبىر دەرەكتەر بويىنشا، ەلدە لۋدومانيادان زارداپ شەگەتىن 36 مىڭ ادام بار دەسە، باسقالارى بۇل ساندى 350 مىڭعا، ءتىپتى 440 مىڭعا دەيىن جەتكىزىپ وتىر. بۇل سانداردىڭ ايىرماشىلىعى قازاقستانداعى لۋدومانيا ماسەلەسىنىڭ شىنايى اۋقىمىن انىقتاۋدىڭ قيىن ەكەندىگىن كورسەتەدى. شىن مانىندە، لۋدومانيا تەك قۇمار ويىندارعا عانا ەمەس، جالپى قوعامداعى مورالدىق-الەۋمەتتىك قۇندىلىقتارعا دەگەن كوزقاراستىڭ وزگەرۋىمەن بايلانىستى بولۋى مۇمكىن.
بۇگىنگى كۇنى لۋدومانيانى كوپتەگەن الەۋمەتتىك ماسەلەلەردىڭ سەبەبى رەتىندە قاراستىرۋ سانگە اينالدى. جۇمىسسىزدىق، وتباسىنداعى زورلىق-زومبىلىق، سۋيسيد، نەسيە بويىنشا قارىزدار — بۇلاردىڭ بارلىعى دا لۋدومانيامەن بايلانىستىرىلادى. ءبىراق بۇل شىنايى سەبەپ پە، الدە تەك ءبىر قۇبىلىسقا باسا نازار اۋدارىپ، باسقا ماسەلەلەردى ەسكەرمەۋ مە؟
قۇمار ويىندارعا تاۋەلدىلىك شىن مانىندە قوعامدا كوپتەگەن قيىندىقتار تۋعىزۋى مۇمكىن. ءبىراق بۇل بارلىق ماسەلەلەردىڭ تۇپكى سەبەبى ەمەس. ودان دا ماڭىزدى فاكتورلار بار: الەۋمەتتىك تەڭسىزدىك، ەكونوميكالىق تۇراقسىزدىق، ءبىلىم بەرۋ مەن دەنساۋلىق ساقتاۋ سالالارىنىڭ كەمشىلىكتەرى.
سوندىقتان لۋدومانيامەن كۇرەسۋ كەرەك، ءبىراق بۇل كۇرەستىڭ ءبىر بولىگى عانا بولۋعا ءتيىس. جاڭا قازاقستاننىڭ الدىندا تۇرعان ەڭ ۇلكەن مىندەت — بۇل ماسەلەنى جان-جاقتى قاراپ، ونىڭ سەبەپتەرىن دۇرىس انىقتاپ، ناقتى شەشىمدەر قابىلداۋ.
لۋدومانيا — بۇل قوعام ءۇشىن ۇلكەن سىناق. ءبىراق ونى بارلىق الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ماسەلەلەردىڭ باستى سەبەبى دەپ قاراستىرۋ قاتەلىك بولار ەدى. لۋدومانيا — تەك كورىنىس، ال ونىڭ ارتىندا جاتقان ماسەلەلەر الدەقايدا تەرەڭ. جاڭا قازاقستاننىڭ العا قويعان ماقساتى — بۇل ماسەلەنى جان-جاقتى زەرتتەپ، ونىڭ شەشىمىن تابۋ عانا ەمەس، سونىمەن قاتار قوعامنىڭ مورالدىق-الەۋمەتتىك قۇندىلىقتارىن نىعايتۋ. تەك وسىلاي عانا ءبىز بولاشاقتا تۇراقتى، ءادىل جانە گۇلدەنگەن ەلگە قول جەتكىزە الامىز.