قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەمەر-مينيسترىنىڭ ورىنباسارى – سىرتقى ىستەر ءمينيسترى مۇرات نۇرتىلەۋ باستاعان قازاقستاندىق دەلەگاسيا «قازاقستان رەسپۋبليكاسى – ەۋروپالىق وداق» ىنتىماقتاستىق كەڭەسىنىڭ 21ء-شى وتىرىسىنىڭ جۇمىسىنا قاتىستى.
كەلىسسوزدەردە ەۋروپالىق دەلەگاسيانى ەو كەڭەسىنە ءتوراعالىق ەتەتىن ماجارستان سىرتقى ەكونوميكالىق بايلانىستار جانە سىرتقى ىستەر ءمينيسترى پەتەر سيييارتو باستاپ باردى، دەپ حابارلايدى aqshamnews.kz Cىم-نە سىلتەمە جاساپ.
ىنتىماقتاستىق كەڭەسىنىڭ جىل سايىنعى وتىرىسىنىڭ ءداستۇرلى كۇن ءتارتىبى قازاقستان مەن ەۋروپالىق وداق اراسىنداعى ساياسي جانە ساۋدا-ەكونوميكالىق ولشەمدەگى ەكىجاقتى ءوزارا ءىس-قيمىلعا شولۋدى، سونداي-اق كەڭەيتىلگەن سەرىكتەستىك پەن ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىمنىڭ ەرەجەلەرى نەگىزىندە جان-جاقتى ديالوگتى كەڭەيتۋ جونىندەگى بىرلەسكەن قادامداردى تالقىلاۋدى قامتىدى.
قازاقستان ەكونوميكاسىنا ينۆەستيسيالار مەن وزىق تەحنولوگيالاردى تارتۋ، سيرەك جەر ماتەريالدارى سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق، كولىكتىك ءوزارا بايلانىس جانە ورنىقتى دامۋ، ەنەرگەتيكا، سونداي-اق ونەركاسىپتى جاڭعىرتۋ بولىگىندە تاجىريبە الماسۋ ديالوگ پەن ءوزارا قىزىعۋشىلىقتىڭ نەگىزگى تاقىرىپتارىنا اينالدى.
ەۋروپالىق تاراپ ەو-نىڭ «جاھاندىق قاقپا» («Global Gateway») ستراتەگياسى شەڭبەرىندە ساراپتاما جانە ينۆەستيسيالار تارتۋ ارقىلى ترانسكاسپيي حالىقارالىق كولىك باعىتىن (تحكب) دامىتۋعا جوعارى مۇددەلىلىكتى راستادى. تاراپتار ازيا مەن ەۋروپا نارىقتارى اراسىنداعى لوگيستيكالىق جانە ساۋدا-ينۆەستيسيالىق بايلانىستاردى كەڭەيتۋ ءۇشىن وسى كولىك ءدالىزىنىڭ پەرسپەكتيۆالارىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى. وسى تۇرعىدا دەلەگاسيالار تحكب دامىتۋ جونىندەگى ۇيلەستىرۋ پلاتفورماسىنىڭ ىسكە قوسىلۋىن قۇپتاپ، ناقتى جوبالاردى تەزىرەك ىسكە قوسۋ جونىندەگى كۇش-جىگەردى ۇشتاستىرۋ قاجەتتىگىن كورسەتتى.
«جاسىل» ەنەرگەتيكا سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىققا ەرەكشە نازار اۋدارىلدى. تالقىلاۋ اياسىندا تاراپتار جاسىل سۋتەكتى دامىتۋ مەن ورنىقتى ەكونوميكاعا كوشۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى. قازاقستان وسى سالادا ايتارلىقتاي الەۋەتكە يە بولا وتىرىپ، ەۋروپالىق سەرىكتەستەردى ينۆەستيسيالىق جوبالارعا بەلسەندى قاتىسۋعا شاقىردى.
ءوز كەزەگىندە ەو دەلەگاسياسىنىڭ باسشىسى «قازاقستان الەمدىك ارەنادا ماڭىزدىلىعى جىل سايىن ارتىپ كەلە جاتقان وڭىردەگى ەۋرووداق ءۇشىن نەگىزگى سەرىكتەس» دەپ مالىمدەدى. ول قازاقستاننىڭ تىكەلەي ينۆەستيسيالاردى تارتۋ ءۇشىن قولايلى جاعدايلار جاساۋ جونىندەگى ەلەۋلى كۇش-جىگەرىن قۇپتادى، سونداي-اق پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ ەكونوميكانىڭ تۇراقتىلىعى مەن زاڭ ۇستەمدىگىن نىعايتۋعا باعىتتالعان يننوۆاسيالىق الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق رەفورمالارىن، ونىڭ ىشىندە اەس سالۋ ماسەلەسى بويىنشا قر-دا رەفەرەندۋم وتكىزگەنىن اتاپ ءوتتى. «جاقىندا وتكەن رەفەرەندۋم قازاقستان مەن ەو الدىندا ەنەرگەتيكا جانە ورنىقتى دامۋ سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق ءۇشىن جاڭا كوكجيەكتەر اشادى»، – دەدى پ. سيييارتو.
كولىك بايلانىستارىن دامىتۋ سالاسىندا تاراپتار كەڭەس جۇمىسى شەڭبەرىندە «اۋە تاسىمالىنىڭ كەيبىر اسپەكتىلەرى تۋرالى» دەڭگەيلەس كەلىسىم ءماتىنىن كەلىسىلگەنىن قۇپتادى. وسى تۇرعىدا قازاقستاندىق ءسىم باسشىسى قازاقستان ازاماتتارى ءۇشىن ەو ۆيزالىق رەجيمىن جەڭىلدەتۋ جونىندەگى جۇمىستى جەدەلدەتۋدىڭ ەرەكشە ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى. ءوز كەزەگىندە ەۋروپالىق وداق وكىلدەرى ۆيزالىق رەجيمدى جەڭىلدەتۋ تۋرالى كەلىسىم مەن رەادميسسيا تۋرالى كەلىسىم بويىنشا كەلىسسوزدەردى دايىنداۋدى جالعاستىرۋعا بەيىلدىلىگىن راستادى.
سونىمەن قاتار ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگى سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق ماسەلەلەرى قوزعالدى. اتاپ ايتقاندا، قازاقستاننىڭ ەو-نى قوسا العاندا، جاھاندىق نارىقتارعا استىق جانە باسقا دا اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ ەكسپورتىن ۇلعايتۋ الەۋەتى اتالىپ ءوتتى.
مادەني-گۋمانيتارلىق باعىتتا قازاقستاندىق ستۋدەنتتەر مەن عىلىمي-اكادەميالىق توپتار ءۇشىن جاڭا مۇمكىندىكتەر ۇسىناتىن ەو-نىڭ ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارى شەڭبەرىندە ءوزارا ءىس-قيمىلدى كەڭەيتۋدىڭ ماڭىزدىلىعى كورسەتىلگەن.
كەلىسسوزدەردىڭ جەكەلەگەن سەسسياسى بارىسىندا تاراپتار وڭىرلىك جانە حالىقارالىق كۇن تارتىبىندەگى وزەكتى ماسەلەلەر بويىنشا «ساعاتتارىن تەڭەستىردى». وسى رەتتە ورتالىق ازياداعى، اسىرەسە اۋعانستان مەن تاياۋ شىعىستاعى اعىمداعى سىن-تەگەۋرىندەر اياسىندا قاۋىپسىزدىك جانە كووپەراسيانى تەرەڭدەتۋ تاقىرىپتارىنا ەرەكشە نازار اۋدارىلدى.
سونداي-اق ءارتۇرلى تابيعي اپاتتارعا اكەلەتىن جانە ەلدەر مەن وڭىرلەردىڭ تۇراقتى دامۋىنا ءقاۋىپ توندىرەتىن جاھاندىق كليماتتىڭ وزگەرۋىنە بايلانىستى سىن-قاتەرلەر تالقىلاندى. وسى تۇرعىدا ەۋروپالىق تاراپ 2026 جىلى بۇۇ اياسىندا قازاقستاندا وڭىرلىك كليماتتىق سامميت وتكىزۋ باستاماسىنا قىزىعۋشىلىق تانىتتى.
ىنتىماقتاستىق كەڭەسىنىڭ وتىرىسى اياسىندا ق ر ءسىم باسشىسى م. نۇرتىلەۋ ەو سىرتقى ىستەر جانە قاۋىپسىزدىك ساياساتى جونىندەگى جوعارعى وكىلى جوزەپ بوررەللمەن اڭگىمەلەستى، ونىڭ بارىسىندا قازاقستان مەن ەۋروپالىق وداق اراسىنداعى ستراتەگيالىق سەرىكتەستىكتى نىعايتۋ ماسەلەلەرى قوزعالدى.
انىقتاما: ەۋروپالىق وداق قازاقستاننىڭ ەڭ ءىرى ساۋدا سەرىكتەسى بولىپ قالا بەرەدى. 2023 جىلى تاۋار اينالىمى 41،4 ملرد اقش دوللارىنا جەتتى.