استاناداعى «قازمەديا» ورتالىعىندا قازاق جۋرناليستيكاسىنىڭ وتكەنى، بۇگىنى جانە ەرتەڭى تالقىلانعان مەديافورۋم ۇيىمداستىرىلدى.
ق ر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ ءوز جولداۋىندا بۇگىنگى ب ا ق باسەكەگە قابىلەتتى ءارى ەركىن بولۋى كەرەكتىگىن اتاپ وتكەن ەدى. وسىعان وراي، اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن «وڭىرلىك مەرزىمدى باسىلىمدار فورۋمى» ءوتتى.
جيىنعا ق ر اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ ءمينيسترى دارحان ءقىدىرالى، پارلامەنت سەناتىنىڭ دەپۋتاتى نۇرتورە ءجۇسىپ، بەلگىلى جۋرناليست ماقپال جۇماباي، ورتالىق كوممۋنيكاسيالار ورتالىعىنىڭ باسشىسى اسقار وماروۆ جانە جۋرناليستەر، تەلەارنا ماماندارى، مەديا-مەنەدجەرلەر، ت.ب. قاتىستى.
«قازمەديا» ورتالىعىندا باسپا ءسوز، راديو، تەلەارنا ماماندارى باس قوسىپ، وزەكتى ماسەلەلەر توڭىرەگىندە وي قوزعادى. ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن كەلگەن قاتىسۋشىلار ءقازاقتىلدى جۋرناليستيكانىڭ احۋالىنا الاڭداۋشىلىق ءبىلدىردى. وسى تاراپتا الدا اتقارىلار ىلكىمدى ىستەردى جۇزەگە اسىرۋ، مەديانى وڭتايلاندىرۋ، قارجى كوزدەرىن مولايتۋ سىندى وي-پىكىرلەر ايتىلدى.
قازاق ەلىندە جۋرناليستيكانى قولداۋ ءۇشىن ءارتۇرلى يگى ىستەر قولعا الىنىپ كەلەدى. جىل سايىن «تۇمار»، Astana Media Week بايقاۋلارى وتكىزىلىپ تۇرادى. بۇل ۇلكەن قولداۋدىڭ ءبىر پاراسى عانا. وسى جولعى ءىس-شارا قازاقشا كونتەنت، اۋديتوريا، وقىرمان، تارالىم، عالامتور تيىمدىلىگى، بلوگەر ستاتۋسى جانە ت.ب. ماسەلەلەرگە ارنالدى.
التاي كولگىنوۆ، ق ر پرەمەر-مينيسترىنىڭ ورىنباسارى:
ءجۋرناليستىڭ جاي-كۇيى ەسكەرىلەدى
قازاقستان بيلىگى جۋرناليستيكانىڭ جاي-كۇيىنە بەيجاي قارامايدى. بۇل باعىتتا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستار جەتەرلىك. ۇلت ۇستازى احمەت بايتۇرسىن ۇلى «گازەت – حالىقتىڭ كوزى، قۇلاعى ءھام ءتىلى» دەگەن ەدى. وسى ءسوزدىڭ ماعىناسى كوپ دۇنيەنى اڭعارتادى. ءبىز وڭىرلەردەگى جاعدايدى بىلەمىز. ەل اراسىندا، وبلىس، قالا، اۋداندا گازەت، جۋرنال وقيتىن وقىرماندار بار. ولاردىڭ كەيبىرىندە ارنايى عيماراتى دا بولماعان تۇستارىن ەستىپ، كورىپ ءجۇرمىز. ول پروبلەمالار دا تولعاندىرادى. بيىل ءساتىن سالسا «ماسمەديا» تۋرالى زاڭ قابىلدانادى دەپ ويلايمىز. بۇل ورايدا، اسىرەسە، فەيك اقپاراتقا جول بەرمەۋ كەرەك.
ەلىمىزدە ساياسي-ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك فورۋمدار، ۇلكەن ماڭىزعا يە شارالار ءوتىپ جاتىر. وسى توڭىرەكتە جالپى ەلدىك-ۇلتتىق مۇددەگە ۇيىسىپ جۇمىس ىستەسەك، ابىروي بولار ەدى.
دارحان ءقىدىرالى، ق ر اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ ءمينيسترى:
ساپالى مامان قاجەت
وڭىرلىك گازەت-جۋرنالداردىڭ بۇگىنگى حال-احۋالىنا نازار اۋدارىلىپ كەلەدى. اسىرەسە، باسىلىمداردى «قازپوشتا» ارقىلى تەز جەتكىزۋ، وقىرمانعا ءتيىمدى ەتۋدى جالعاستىرا بەرەمىز. ارنايى مەموراندۋم دا جاسالدى. پاندەميا كەزىندە ءداستۇرلى ب ا ق قيىنشىلىققا تاپ بولدى. كەيبىر گازەتتەردىڭ سايتى دا جوق ەكەن. ءتىپتى كوررەكتور، ءارىپ قاتەسىن، ساپاسىن قارايتىن رەداكتورلىق باسشىلىق كەرەك. گازەت سوڭعى وقىرمانى قالعانشا شىعا بەرەدى. سۋرەتتەر دە سويلەپ، ءبىر نارسەنى مەڭزەپ تۇرۋ كەرەك. ەڭ نەگىزگىسى – قازىرگى كونتەنت. سايتتا ارنايى، ساپالى، فاكتىگە قۇرىلعان سىن بولعانى ءجون. جالپى، ءوزىم «ەگەمەن قازاقستان» رەسپۋبليكالىق باسىلىمىن باسقارعان تۇستا وسىنداي 8 باستامانى ىسكە اسىرعان ەدىك.
جۋرناليستەردىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن جاقسارتۋ ماقساتىندا يگى ىستەردى قولعا الۋ قاجەت. وڭىرلىك باسىلىمدا ىستەيتىن جاس جۋرناليستەر رەسپۋبليكالىق دەڭگەيگە شىعۋى قاجەت. جاڭا بۋىننىڭ يدەياسى، ۇسىنىسى ءار ۋاقىتتا باستى نازاردا. الدىڭعى اعا بۋىنمەن تاجىريبە الماسىپ، جاس تىلشىلەر كاسىبي مامانعا اينالعانى دۇرىس. بالالار باسىلىمدارىن كوتەرۋ اسا ماڭىزدى. بۇيىرسا، «قازاق گازەتتەرىندە» جاڭارۋلار ورىن الىپ جاتىر. ونى دا جاڭعىرتىپ، زامانعا ساي ەتەمىز. وڭىرلىك باسىلىمداردىڭ ماسەلەلەرىن دە ويلاستىرىپ، تالقىلاپ، جارناما بەرۋ جاعىن قاراستىرۋ قاجەت. بولاشاقتاعى باسىلىمنىڭ احۋالىن قازىردەن جاساپ، جەمىسىن بەرەتىندەي ەتەيىك.
نۇرتورە ءجۇسىپ، ق ر پارلامەنت سەناتىنىڭ دەپۋتاتى:
ءتىلشى – ءتىل جاناشىرى
بۇل جولعى ءىس-شارانىڭ ماڭىزى جوعارى. زاڭ دا قابىلداناتىن ءتۇرى بار. كەڭەس كەزەڭىندە گازەتتىڭ قالاماقى قورى بولاتىن. ال تۇراقتى جالاقى بولەك ەدى. تىلشىلەردى تۇنشىقتىرىپ، رەداكسيادا تاڭنان كەشكە دەيىن قاماپ ۇستاۋدىڭ قاجەتى جوق. ءقازىر جىلدام اقپارات ءداۋىرى. بىزدىڭشە، سۇبەلى سۇحبات، ءوڭىردىڭ جاعدايى تۋرالى ساپالى ماتەريال قاجەت. اقش-تا New York Times گازەتى بۇكىل الەمگە ۇلگى بولىپ وتىر. كوبىسى وعان سىلتەمە جاسايدى. ۇلگى الاتىن-اق نارسە.
قازاق جۋرناليستيكاسىنىڭ ءباسى ارتۋى ءۇشىن قالاماقىنى كوبەيتەيىك. از-كەم قارجىعا ەشكىم ماردىمدى ماقالا بەرمەيدى. جاستاردى قارجىلاي قولداۋ كەرەك. الداعى قابىلداناتىن زاڭدا قالاماقىعا قاتىستى ەشتەڭە كەزىكتىرە المادىم. وسى رەتتە زاڭعا قالاماقى پۋنكتىن ەندىرەيىك. تاعى ءبىر دۇنيە، ول – جالعان اقپارات. قازاقستاندا جاسالىپ جاتقان اۋقىمدى شارالار جەتەرلىك. سونى دارىپتەي ءبىلۋىمىز قاجەت. ويتكەنى، مەملەكەت بارشامىزعا ورتاق.
جۋىردا مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى امانگەلدى ايتالى اعامىزدىڭ وسىدان ءبىراز ۋاقىت بۇرىن بەرگەن سۇحباتى قايتا باسىلدى. سوندا وزەكتى ويلار، تۇشىمدى پىكىرلەر ايتىلعان. سول سياقتى، كەسەك-كەسەك ويلار قاي زاماندا دا قۇندى بولىپ قالا بەرمەك.
ءبىز جۋرناليستيكا قاۋقارىمەن قازاق ءتىلىنىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋىمىز كەرەك. قازاقشا ويلاۋ، ءبىلۋ، جاڭارۋ جاعىن ويلاستىرايىق. سوندا ءقازاقتىلدى اۋديتوريانىڭ اۋقىمدى ءىسى بولادى.
اسقار وماروۆ، ق ر پرەزيدەنتى جانىنداعى ورتالىق كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىنىڭ باسشىسى:
گازەتتىڭ بولاشاعى زور
ءوز كەزەڭىندە ينتەرنەت باسىلىمىنىڭ جەتەكشىلىگىندە بولدىق. سول كەزدەگى ويلاردى، تاجىريبەنى بولىسكىم كەلەدى. بىردە قىزىلوردا وبلىسىنىڭ ءتىلشىسى جازعان كەپتەر تۋرالى اقپارات بەرىلدى. ءبىز ونى رەسپۋبليكالىق ۆەبسايتقا جاريالادىق. سوعان اراب مەدياسى جانە ت.ب. قىزىعۋشىلىق ءبىلدىردى. بىزگە شەتەلدىك الپاۋىت سايتتار سىلتەمە جاساعان بولاتىن. بۇل ءبىر ساتتە قىزىقتى ماسەلە بولىپ شىعا كەلدى. ۇلگى الارلىق-اق نارسە.
جۋرناليستەردى وڭىرلەردە دايىنداۋ، ولاردىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋ اسا ماڭىزدى. ءقازاقتىلدى اۋديتوريانىڭ قاتارى ارتىپ بارادى. بۇل جاعى قۋانتادى. حح عاسىردا گازەتتىڭ بولاشاعى بۇلىڭعىر دەگەن بولاتىن. تەليەۆيزيا شىققاندا، راديو قۇريدى دەدى. بۇگىنگى كۇنى گازەت، جۋرنال، راديو، تەلەارنا يىق تىرەسىپ ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى. جاڭا زامانعا ساي ۆەبسايتتار تارالا باستادى. دەمەك، تۇگەلدەي گازەتتىڭ بولاشاعى جوق دەپ ايتۋ ابەستىك.
بولاشاق – ءبىزدىڭ قولىمىزدا. سوندىقتان تىلشىلەر قوعامنىڭ ايناسى ەكەنىن ۇمىتپايىق. قازاق باسىلىمدارى وسىپ-ونە بەرسىن!
تولەن تىلەۋباي، قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ جانە «باس رەداكتورلار كلۋبى» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ مۇشەسى:
عالامدىق ينتەگراسيانى ۇيرەنەيىك
ءباسپاسوزدىڭ بولاشاعىنا قاتىستى ءتۇرلى ويلار بار. بىزدىڭشە، ينتەرنەت پەن باسىلىمنىڭ ينتەگراسياسىن قاراۋ كەرەك. امەريكا قۇراما شتاتتارىندا بىلتىر 15 گازەت جابىلدى. بىلايشا ايتقاندا، قاعاز تۇرىندەگى ۆەرسياسىن توقتاتتى. ال ءبىراق جۇڭگو، ءۇندىستاندا احۋال مۇلدەم باسقا. جاعدايى جاقسارعان جاندار گازەتتەرگە كوپتەپ جازىلادى ەكەن. دەمەك، وقۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىق ارتتى دەگەن ءسوز. بىزدە دە وزىق ەلدەر تاجىريبەسىن ەسكەرىپ، جاڭاشىلدىق جاساعان ابزال.
قازىرگى تاڭدا ءبىز جولايرىقتا تۇرمىز. ءباسپاسوزدىڭ بولاشاعىنا الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ قويامىز. ول جاعى دۇرىس. الايدا، قۇر سوزدەن كورى ىسكە كوشەتىن كەز كەلدى. ايتپەسە، گازەتتەن ايىرىلىپ قالۋىمىز مۇمكىن. قانشا دەگەنمەن، ءداستۇرلى فورماتتىڭ بولعانى ابزال. ءالى كۇنگە دەيىن بلوگەرلەر ستاتۋسى انىقتالماعان. رەسەيدە 2014 جىلى «بلوگەرلەر تۋرالى» زاڭ قابىلدانعان. بۇل بار بولعانى 3 جىل عۇمىر كەشتى. ودان كەيىن قايتا الىنىپ تاستالدى. بەلارۋس، ۋكراينا ءحالى دە وسى تاقىلەتتەس. ءبارىبىر كاسىبي جۋرناليستيكانىڭ ءجون-جوسىعى بولەك. ارنايى ءبىلىمى بار مامان، شەبەرلەر جازادى. ونىڭ جازعانىن جاۋاپتى ماماندار، باسشىلىق سۇزگىدەن وتكىزەدى. سۇرىپتالىپ، ابدەن سۇزگى جاسالعان اقپارات حالىققا وقۋعا ىڭعايلى، تۇسىنىكتى بولادى. ياعني اسىعىستىققا جول بەرىلمەيدى. وسى رەتتەن كەلگەندە كاسىبي مامان ءىسى ءبارىبىر كورىنىپ تۇرادى.
ءبىز باق-تىڭ ينتەرنەت كەڭىستىكتە ويىپ تۇرىپ ورىن العانىن قالايمىز. جاڭا تەحنولوگيالاردى قولدانۋ ول – ۇلكەن مۇمكىندىك دەر ەدىك.