قازاق ساتيراسىن شىرقاۋ بيىككە كوتەرگەن ەكى ادام بولسا، سونىڭ ءبىرى دە، بىرەگەيى دە – وسپانحان اۋباكىروۆ ەكەنى داۋسىز. وعان ءوزىن شاكىرت ساناعان بەلگىلى سىقاقشى سەيىت كەنجەاحمەتوۆ: «وسپانحاننىڭ كۇلكىسى – حالىق كۇلكىسى. ءبىر ادام جازۋشى بولسا وسپانحانداي-اق بولسىن. ءبىر ادام ازامات بولسا وسپانحانداي-اق بولسىن!» دەپ جازعانى بار. سول سياقتى، كورنەكتى ساتيريك كوپەن امىربەك تە قالامىنان تۋعان دۇنيەنىڭ بارلىعى ەل-جۇرتتىڭ كوڭىلىنەن شىققان اعاسىن ۇستاز تۇتىپ، ونى اششى شىندىقتى اشىپ ايتىپ، جۇرتتى جىلاتام، مۇڭايتام دەپ وتىرىپ، قالاي كۇلكىگە قارىق قىلعانىن ءوزى دە بايقاماي قالاتىن حاس شەبەرگە بالاعانى بەلگىلى.
وسپانحان اعا اتا-اناسى، باۋىرلارىمەن
وكىنىشكە قاراي، كورنەكتى ساتيريك ناعىز ەردىڭ جاسىندا ومىردەن ءوتتى. ءبىراق ارتىندا حالىقتىڭ رۋحاني قازىناسىنا اينالعان مول مۇرا قالدى. ومىرلىك جارى نۇرسۇلۋ اپاي سودان بەرى قارايعى 40 جىل بويى شاڭىراعىنىڭ وتىن مازداتىپ، اۋلەت ۇيىتقىسى بولۋمەن قاتار، وسپانحان اعانىڭ شىعارماشىلىعىنا دا ۇلكەن جاناشىرلىق تانىتىپ كەلەدى. قولى تيگەن دۇنيەلەرىن، كىتاپتارىن كوزىنىڭ قاراشىعىنداي ساقتاي وتىرىپ، جازعان-سىزعان، ءالى جارىق كورمەگەن دۇنيەلەرىن دە تىرنەكتەپ جيناۋ ۇستىندە. بۇگىندە جاسى 88-گە تاياعان ارداقتى اپامىزبەن اڭگىمە بارىسىندا ءبىز ونىڭ وسپانحان اعامەن بىرگە وتكىزگەن عيبراتتى عۇمىرىنا از-كەم وي جۇگىرتۋگە تىرىستىق.
وسپانحان اۋباكىروۆتىڭ سوڭعى سۋرەتى
– نۇرسۇلۋ اپاي، اڭگىمەنى وزىڭىزدەن باستايىق. قاي وڭىردە تۋىپ-ءوستىڭىز؟ بالالىق شاعىڭىز قالاي ءوتتى؟
– مەن سولتۇستىك قازاقستاننانمىن. ءبىزدىڭ اۋىلىمىز قوستانايعا جاقىن. ءقازىر تۋرا جول سالىندى. مەن الماتىعا العاش كەلگەن جىلدارى پويىزدار نوۆوسيبيرسك، ترويسك ارقىلى بىرنەشە كۇن ءجۇرىپ كەلەتىن. اتا-انامنان ەرتە ايىرىلدىم. اكەم سوعىس ۋاقىتىندا ورال جاقتا، زولوتوۋسك قالاسىندا وق-ءدارى شىعاراتىن اسكەري زاۋىتتا جۇمىس ىستەدى. باراكتا جاتادى، تاماق تاپشى، جۇمىس اۋىر. سودان 39 جاسىندا وكپە اۋرۋىنان كەتتى. ۇيدە ەكى باۋىرىم جانە مەن، ءۇش بالا ەدىك. جاعداي قيىن بولدى. تاماق جوق. جەيتىنىمىز – كارتوپ پەن اسقاباق. شەشەم كارتوپ ەگەتىن. تۇندەلەتىپ بارىپ ونى جينايتىنبىز. كۇزدە كۇن تەز سۋىپ كەتەتىن. اكەمنەن كەيىن كوپ ۇزاماي شەشەم دە قايتىس بولدى. نەبءارى 38 جاستا ەدى. اۋىلدا انامنىڭ ءسىڭلىسى تۇراتىن. ول تۇرمىسقا شىققان، بالالى-شاعالى. جۋىندىرىپ، دەنەسىن ورايتىن ماتا دا تابىلماي، ايتەۋىر كوپتەپ، كولەمدەپ، قويدى. مەنىڭ 8-9 جاستاعى كەزىم. ءبىراق ءبارىن بىلەمىن، ءبارى كوز الدىمدا...
– الماتىعا قاشان، قالاي كەلدىڭىز؟
– مەن وتە ەرتە كەلدىم. سول كەزدە الماتىدان بارعان ماماندار بۇكىل قازاقستان بويىنشا تالانتتى بالالاردى مۋزىكا مەكتەبىنە جيناپ ءجۇردى. مەنىڭ مۋزىكاعا قابىلەتىم جاقسى ەدى، ءوڭىم دە جامان بولعان جوق. سكريپكامەن ۇيرەنگەن ولەڭدەرىم بار ەدى، سونى تارتىپ بەردىم. نەگىزى، ول قيىن. سكريپكا مەن قوبىزدا دىبىستاردى ءبولىپ قوياتىن بەلگىلەر جوق. وندا نوتانى تەك تىڭداپ وتىرىپ قانا تاباسىڭ. ورىنداعانىم ۇناسا كەرەك، باسقا بالالارمەن بىرگە مەنى دە وزدەرىمەن الىپ كەتتى. ءوزىم «شىركىن، وقىسام، ۇلكەن قالاعا بارسام» دەپ سونداي ارماندايتىنمىن. الماتىعا كەلگەنىمە قاتتى قۋاندىم. ءسويتىپ، 5 سىنىپتى الماتى قالاسىنداعى №12 مەكتەپتەن وقي باستادىم. پ. چايكوۆسكيي اتىنداعى مۋزىكا مەكتەبىندە جاتىپ، سونىڭ ساباقتارىن، ال №12 مەكتەپتە جالپى ءبىلىم بەرەتىن پاندەردى وقىدىم.
ينتەرناتتا ءتارتىپ كۇشتى بولدى، ساباقتى جاقسى وقۋىڭ كەرەك. كءىم ناشار وقىسا، كاسىبي جاعىنان جارامسىز بولسا، ەشتەڭەگە قاراماي، شىعارىپ جىبەرەتىن. ەكى جاقتان دا ۇلگەرۋ كەرەك. شىعارىپ جىبەرسە قايدا بارىپ جاتاسىڭ، قالاي كۇن كورەسىڭ؟! سودان بار كۇشىمىزدى سالىپ وقىدىق. ينتەرنات قىستا قىستىق كيىم، جازعا قاراتا جازدىق كيىم بەرىپ تۇردى.
نۇرسۇلۋ اپايدىڭ ستۋدەنت كەزى
– سول كەزدەگى الماتى قانداي ەدى؟
– الماتى ول كەزدە كەرەمەت بولاتىن. قازىرگىدەي قاپتاعان كولىك جوق، بىرەن-ساران عانا ماشينا، وندا دا ۇلكەن باسشىلار عانا مىنەدى. ءساندى، ادەمى قالا. كوشەدە الما اعاشتارى گۇلدەپ، المانىڭ ءيسى بۇرقىراپ تۇراتىن. تاۋدا المانىڭ ءتۇر-ءتۇرى وسەتىن. ءبىزدى جىلدا الما تەرۋگە اپاراتىن. بارعان سايىن سومكەلەرىمىزدى تولتىرىپ، الما الىپ قايتاتىنبىز. بولاشاق مادەنيەت قىزمەتكەرلەرى دەپ، ءبىزدى كورنەكتى جەرلەرگە، تاريحي ورىندارعا قىدىرتاتىن.
مۋزىكا مەكتەبىن سكريپكا بويىنشا ءبىتىرىپ، كونسەرۆاتورياعا ۆوكال بولىمىنە ءتۇستىم. اعاڭمەن سوندا تانىستىم. ول الماتى وبلىسى جامبىل اۋدانىنداعى ءۇشبۇلاق اۋىلىندا تۋعان. قاراقاستەكتەن ونجىلدىقتى ءبىتىرىپ، تەاتر ينستيتۋتىنا تۇسكەن. ونى ءبىتىرىپ، ارا قاراي ءوزىن تۇگەلدەي ساتيراعا ارنادى عوي. ول كەزدە كونسەرۆاتوريادا ماسكەۋدەن، لەنينگرادتان كەلگەن مۋزىكانتتار وتە كوپ ەدى. مەنىڭ پەداگوگىم ۆوروبيەۆ دەگەن ورىس بولدى.
– اۋىلدان ورىسشا وقىپ كەلىپ پە ەدىڭىز؟
– ءيا، ورىسشا وقىپ كەلگەم. №12 مەكتەپتە قازاقشا وقۋىما تۋرا كەلدى. باستاپقىدا وتە قيىن بولدى. «باسقا تۇسسە باسپاقشىل» دەمەكشى، ماجبۇرلىك بارىنە ۇيرەتەدى ەكەن. اقىل ايتاتىنداي، جانى اشيتىنداي، الماتىدا ءبىر تۋىسقانىم، ءبىر تانىسىم بولعان جوق. وزىڭە ءوزىڭ جاۋاپ بەرەسىڭ، ءوزىڭ تىرىساسىڭ. ءسويتىپ ءجۇرىپ حور كاپەللاسىنا جۇمىسقا تۇردىم. ويتكەنى ستيپەنديا تاماققا دا، كيىمگە دە جەتپەيدى، وتە از بولدى. حور كاپەلاسىنىڭ جەتەكشىسى گالينا ەۆگەنيەۆنا ۆينوگرادوۆا ماسكەۋدە گيتيس-تە ساباق بەرگەن، وتە تاماشا ادام ەدى. مەنى تىڭداعان سوڭ: «ءسىزدىڭ داۋسىڭىز –ليريكو-درامالىق سوپرانو، بۇل – وتە سيرەك كەزدەسەتىن داۋىس» دەپ، 60 سوم ايلىقپەن جۇمىسقا قابىلدادى. قۋانىپ كەتتىم. ءبىر جاعىنان، از-ماز ستيپەنديام بار. ءسويتىپ، ۆوروبيەۆتان وقىپ ءجۇردىم. ول ماعان تاپسىرما بەرەدى، ۇيرەتەدى، تەكسەرەدى. ساباق ءوتىپ جاتقان سونداي ساتتەردىڭ بىرىندە وسپانحان دالىزدە ءبىزدى تىڭداپ تۇرىپتى.
وسپانحان اۋباكىروۆ پەن مۇقاعالي ماقاتايەۆ
– اعا ەكەۋىڭىز ەڭ العاش سولاي كەزدەستىڭىزدەر مە؟
– ءيا. اۋديتوريادان شىققان كەزىمدە «جاڭاعى ءان ايتقان كىم؟» دەپ سۇرادى. «مەن» دەدىم. «داۋسىڭىز جاقسى ەكەن» دەدى. «قۇدايدىڭ بەرگەنى عوي» دەدىم. ءسويتىپ جاي عانا سويلەستىك تە كەتىپ قالدىق. ول دا سيبيرسكايا 35-تە، جاتاقحانادا تۇرادى ەكەن. اننا ەگوروۆنا دەگەن كومەندانتىمىز بولدى. جاتاقحانامىز «قازاقستان» كينوتەاترىنا جاقىن، كادىمگى جەر ءۇي بولاتىن. بولەك-بولەك بولمەلەر. كىشكەنتاي پەشىمىز بار. وتىنىمىزدى، كومىرىمىزدى بەرەدى، ءوزىمىز جاعامىز. ا.ءاشىموۆ، س.ورازبايەۆ، ر.اۋەزبايەۆا، بارلىعى سوندا تۇردى. اباي داڭعىلىنىڭ بويىنداعى جاتاقحانا كەيىن سالىندى. سونىمەن، نە كەرەك، ءبىر كۇنى وسپانحان ءبىزدىڭ بولمەنىڭ ەسىگىن قاقتى. قاسىمداعى پيانيست قىز شىعىپ: «كىم كەرەك؟» دەسە: «انا قىز كەرەك» دەپ مەنى نۇسقاپتى. سوندا اتىمدى دا بىلمەيدى. ونىڭ الدىندا قالداياقوۆتان: «مىنا ءبىر قىز كىم، بىلەسىڭ بە؟» دەپ سۇراپتى. ءشامشى ءبىزدىڭ ستۋدەنتتەردىڭ ىشىندەگى ەڭ جاسى ۇلكەنى بولاتىن. «بىلمەيمىن، قازاقشا سۇراساڭ ورىسشا جاۋاپ بەرەدى، ءوزى ءبىر قىزىق قىز، ورىس شاتىس قوي دەيمىن» دەپتى ءشامشى. «ءتۇرى – قازاق قوي» دەپتى وسپانحان. سوندا: «بۇعان ۇيلەنسەڭ ساعان اۋدارماشى قاجەت بولمايدى» دەپتى ءشامشى. ءسويتىپ تانىسىپ، ارالاسىپ كەتتىك.
– ستۋدەنت كەزدەن قانداي وقيعالار ەسىڭىزدە قالدى؟
– م.گوركيي اتىنداعى ساياباقتا «رودينا» دەگەن كينوتەاتر بار بولدى. سەنبى، جەكسەنبى كۇندەرى ىلعي ءۇندى كينولارىن كورسەتەتىن. الدىنداعى الاڭدا ديسكوتەكا بولادى. ۇنەمى سوندا باراتىنبىز. جىلدام بيلەيتىن فوكسروت دەگەن بي بولدى. ەكەۋمىز دە ءبيدى جاقسى كورەتىنبىز.
كونسەرۆاتوريادا «اكتەر» دەگەن قابىرعا گازەتى شىعاتىن. ءبارىمىز تالاسا-تارماسا وقيتىنبىز. وسپانحان اركىمگە ارناپ ءازىل، پاروديا، ەپيگراممالار جازاتىن. ۇمىتپاسام، ءاسانالى سول گازەتتىڭ رەداكتورى بولدى عوي دەيمىن. كەيىننەن: «وسپانحانعا «ءويتىپ جاز»، «ءبۇيتىپ جاز» دەپ اقىل ايتۋشى ەدىم. ول بىدىقتىڭ كلاسسيك بولاتىنىن قايدان بىلەيىن!» دەپ كۇلىپ جۇرەتىن.
ۇلى مۇحتارمەن
– «بىدىق» دەمەكشى، ءوزءى ءبىر سۇحباتىندا «كينو جانە دراما اكتەرى» دەگەن تاباقتاي ديپلومىم بار، ءبىراق ءارتىس بولا المادىم. ارتىسكە كەرەگى بوي ەكەن، بويىم بولدى. وي ەكەن، ويىم بولدى. اجار، كورىك، شىراي ەكەن، ونىسى دا بولدى. سويلەگەن ءسوز ءمىردىڭ وعىنداي بولۋى كەرەك ەكەن... مۇعالىمدەرىم دە بايقاماپتى، ءوزىم دە بايقاماپپىن، بۇل نە بولدى دەپ قاراساق، مەن ءسوزىمدى ادام تۇسىنبەيتىن بىدىق ەكەنمىن. ءتورت جىل وقىعان وقۋ زايا كەتتى دە، مەن سول بىدىق كۇيىمشە قالىپ قويدىم» دەگەنى بار ەكەن...
– ءبىراق ءان سالعاندا بىدىقتىعى بىلىنبەيتىن دە. جامال وماروۆانىڭ كونسەرتىن كوپ جۇرگىزدى. جامال اپاي: «وسپاننىڭ بىدىقتىعى ساتيراسىنا ساي قوسىلىپ، ءتىپتى ادەيى سولاي ايتقانداي كورىنىپ، جاراسىپ تۇرادى» دەپ قولپاشتاپ قوياتىن.
– شىنىمەن دە، وسپانحان اعا جاس كەزىندە ءاندى جاقسى ايتقان دەسەدى...
– ءيا. ول ءان ايتقاندا ميكروفوندى قاجەت ەتپەيتىن دە. ءاندى داۋسىمەن ەمەس، جانىمەن جاڭعىرتىپ ايتاتىن. اسىرەسە حالىق ءانى «گاۋھارتاستى» ناقىشىنا كەلتىرە ورىندايتىن. «اجارىڭ اشىق ەكەن اتقان تاڭداي» دەپ ءان سالعاندا تۋرا عاشىق ادامنىڭ وبرازىنا كىرىپ كەتەتىن. «باساسىڭ اياعىڭدى ىرعاڭ-ىرعاڭ» دەگەندە ەزۋىنە كۇلكى ۇيىرىلەتىن. «ىرعاڭ-ىرعاڭ! نەتكەن وبراز!..» دەپ سۇيسىنەتىن. سونىڭ اسەرى مە، كەيىن ءوزىنىڭ ساتيراسىندا «اپاي-توپاي، شاقىر-شۇقىر، داڭعىر-دۇڭعىر، كودي-ءسودي، بىقي-تىقي» دەگەن سوزدەر پايدا بولدى.
ەكەۋمىز ءبىر جىلداي ءجۇرىپ، ۇيلەندىك. وسپانحان پاتەر جالداپ، ءۇي ىشىنە ايتىپ، ءبارىن كەلىستىرىپ قويىپتى. اكە-شەشەسى، باۋىرلارى، ءبارى كەلدى. ەكەۋمىزدىڭ دە جورا-جولداستارىمىزدى شاقىرىپ، اۋلاعا شاعىن داستارحان جاسادىق. ءوزىم جۇمىس ىستەيتىن حور كاپەللاسىنىڭ ءبىر توپ انشىلەرى، سونداي-اق رايىمبەك سەيتمەتوۆ، ءاسانالى ءاشىموۆ، راۋشان اۋەزبايەۆا، ءماريام جاقسىمبەتوۆالار اق تىلەك ايتتى. ءسويتىپ، ءبىز 1957 جىلى 12 قىركۇيەكتە وتاۋ قۇردىق. ول كەزدە وسپانحان 23-تە، مەن 20-دا بولدىم. مەنى سىرتىمنان كورگەن ەنەم: «كىپ-كىشكەنتاي عوي. ءوزى ۇيلەنۋگە بولاتىن جاستا ما ەكەن؟» دەپ تاڭ قالىپتى. ول كىسى سوزگە شەشەن، تالاي ايتىستارعا قاتىسىپ، جەڭگەن ەكەن. سوعان قاراپ ءوزىم: «ونەر وعان اناسى جاعىنان كەلگەن ەكەن عوي» دەپ ويلادىم.
– اعا ەكەۋىڭىزدىڭ قانداي ۇقساستىقتارىڭىز بولدى؟
– ەكەۋمىزدىڭ تۋعان كۇنىمىز قاتار: وسپانحان 4 مامىر تۋسا، مەن 5 مامىردا تۋىپپىن. ەكەۋمىز دە بوزقاراعاندى جاقسى كورەتىنبىز. مەنەن گورى، وسپانحاننىڭ جاساعان تاعامى دامدىرەك بولاتىن. مەيىرىمدىلىگى سونداي، ول ماعان ءۇي شارۋاسىنا دا كومەكتەسە بەرەتىن. ءبىز ەكى بالامەن 6 جىل پاتەردە جۇردىك. سودان كەيىن بارىپ قانا كەزەككە تۇرىپ ءۇي الدىق. كەنجە بالامدى 11 جىلدان كەيءىن كوتەردىم. اعاڭ وتە كىشىپەيىل، اقجارقىن ادام ەدى. بالالاردى قاتتى جاقسى كوردى. قايدا بارسا دا بارىنە ادەيىلەپ سىيلىق الىپ كەلەتىن، ءبارىن قۋانتقىسى كەلىپ تۇراتىن. «بەرسەڭ بالاعا بەر. ول ەشۋاقىتتا ۇمىتپايدى» دەپ ايتاتىن.
ادامگەرشىلىگى مول بولاتىن. ءوزى مەنەن 3-اق جاس ۇلكەن بولسا دا بارىنشا قامقورلىق كورسەتىپ، سونداي ءبىر جاناشىرلىقپەن، اياۋشىلىقپەن قارادى. ماعان كوپ ولەڭ ارنادى. اتا-ەنەگە قالاي قاراۋ كەرەك، ەلمەن قالاي سىيلاسۋ كەرەك، ءبارىن ايتىپ، ۇيرەتىپ وتىراتىن. «كەلگەن قوناقتى سىيلا، داستارحانعا بارىڭدى قوي. قاباعىڭدى تۇيمە. بارىمەن بازار بولامىز. دايىندىعىڭ بولماسا ونى كەلگەن ادام دا تۇسىنەدى» دەيتىن. قاي جاعىنان بولسا دا، وسەكەڭنىڭ تاربيەسىن كوپ كوردىم. ۇرسىپ تا ايتپايتىن. جايلاپ قانا تۇسىندىرەتىن. قازاقتىڭ سالت-ءداستۇرىن، ادەت-عۇرپىن ىشتەي قاتتى ۇستاناتىن. داستارحانداعى نان قوقىمىن تاستاتپايتىن. «باي بولاسىڭ» دەپ بالالارعا جەگىزىپ وتىراتىن.
– قادىر مىرزا-ءالى ءبىر ەستەلىگىندە وسپانحان اعا تۋرالى: «ول تەك ۇستەل باسىندا وتىرىپ قانا جازبايتىن. ۇنەمى جازۋ ۇستىندە بولاتىن. ىلعي ءبىر نارسەنى ويلاپ، وزىنەن ءوزى كۇلىپ بارا جاتاتىن. ...كوپ جاعدايدا ەسى دۇرىس ادامعا ۇقسامايتىن» دەگەن ەكەن...
– ۇنەمى وي ۇستىندە، ىزدەنىستە جۇرگەنى راس. ءوزى ۇيدە ءبارى تىپ-تىنىش بولعاندا عانا جازۋعا وتىراتىن. ۇستەلدىڭ ءۇستىن تۇگەل جيناتىپ تاستايتىن. مەن وعان ايران قوسىپ، قايماق قوسىپ، تارىدان كوجە ءپىسىرىپ قوياتىنمىن. جازۋ جازعاندا تەك قانا كوجە ىشەتىن. بىردەڭە جازىپ وتىرىپ، قاي ۋاقىت ەكەنىنە قاراماستان ءوزى قارقىلداپ كۇلەتىن. سوسىن ىشىنە سىيماي كەتەدى دە، مەنى وياتادى، ول ءتۇن ورتاسى ما، تاڭ اتىپ كەلە جاتىر ما، ەشتەڭەگە قارامايدى. مەن رەنجيمءىن، ويتكەنى شارشايمىن عوي، ءبىر جاعى – جۇمىس، ءبىر جاعى – بالالار بار. سوندا دا قويمايدى: «مەن قىزىق بىردەڭە جازدىم، سەن جاي عانا تىڭداشى»، – دەيدى. سءويتىپ وقىپ بەرەدى، اقىرىندا ەكەۋمىز قوسىلا كۇلەمىز. ەرتەڭىنە قازاق كورشىلەرىمىز: «تۇندە قاتتى كۇلدىڭىزدەر عوي، اعا تاعى دا بىردەڭە جازدى ما؟.. اڭگىمەلەرىڭىزدى كوبەيتىپ، بىزگە دە بەرىپ تۇرساڭىزشى، وقيىق» دەيتىن. سونداي جاعدايلار كوپ بولاتىن.
ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ ەسىگى ۇنەمى اشىق تۇراتىن. وتە كوپشىل ەدى. ءتىپتى ءىسساپاردان كەلە جاتىپ تا پويىزدا تانىسقان، كۋپەدە بىرگە بولعان ادامداردى ەرتىپ كەلەتىن.
وسپانحان اۋباكىروۆ شونا سماحانۇلىمەن
– ادەتتە «كۇلكى ءومىردى ۇزارتادى»، «كوڭىلدى جۇرگەن ادام كوپ جاسايدى» دەۋشى ەدى. وسپانحان اعانىڭ نەبارى 52 جاسىندا دۇنيە سالعانى قانداي وكىنىشتى...
– ءوزىمىز دە سودان ۇلكەن وكىنىشتە قالدىق. «ارا» جۋرنالىندا قىزمەت ىستەپ جۇرگەن كەزىندە ءىسساپارعا ءجيى شىعاتىن. كەزەكتى ءبىر ساپارىندا ماڭعىستاۋعا كەتكەن. تۋرا سول كەزدە وڭىردە بەزگەك اۋرۋى شىعىپتى دا، بارعانداردىڭ ءبارىن شىعارماي، كارانتينگە جاۋىپ تاستاپتى. سوندا ءبىر اي جاتىپ قالدى. كوپ ادام قايتىس بولىپتى. سودان كەلگەننەن كەيىن ءوزى جۇدەي باستادى. «تاماعى دۇرىس بولماي، سودان جۇدەگەن شىعار» دەپ ءمان بەرمەدىك. سويتسەك، ماسكەۋدەن بارعان بىلگىشتەر اۋرۋ جۇقپاسىن دەپ سوندا بولعاندارعا ۇدايى سپيرت بەرگىزەدى ەكەن. وسپانحانعا اۋرۋ جۇقپاعان. ءبىراق سپيرت باۋىرىن ءىرىتىپ جىبەرىپتى. وتە كەش بىلدىك. كوپ اۋىرعان دا جوق. 1986 جىلى 14 ساۋىردە قايتىس بولدى.
سول تۇستا مەن قاتتى قينالدىم. قايتا قۇرۋ باستالىپ، ءبارى يۋ-قيۋ بولىپ جاتقان كەز ەدى. ايتەۋىر جۇمىسىم بار. كونسەرۆاتوريادا ۆوكالدان 30 جىل ساباق بەرىپ، سول جەردەن زەينەتتىك دەمالىسقا شىقتىم. ودان كەيىن دە 22 جىل «مەكتەپ» باسپاسىندا كوررەكتور بولدىم، 75-كە كەلگەنشە جۇمىس ىستەدىم. بالالارعا كومەكتەسەيىن دەپ، ءوزىمدى اياعان جوقپىن، شىنىمدى ايتسام... سودان ءقازىر كىشكەنە اۋىرىڭقىراپ ءجۇرمىن.
وسپانحان اۋباكىروۆتىڭ 70 جىلدىعىنا وراي وتكەن كەش
– اعانىڭ قولجازبالارىن قاتتاپ، رەتتەپ، جيناستىرىپ قويىپسىز. باسپاعا دايىنداپ جاتقان سياقتىسىز...
– اعاڭنىڭ بۇرىن جارىق كورگەن 20 شاقتى كىتابى بار. وسپانحان پوەزيا، پروزا، دراماتۋرگيا، فانتاستيكا سياقتى كوپتەگەن جانردا جازدى عوي. جاساعان اۋدارمالارى قانشاما! قىز بەن جىگىت ايتىستارى، كوپ دۇنيەلەرى ءالى شىقپاي جاتىر. ەندىگى ارمانىم دا، تىلەگىم دە – سول كىتاپتارعا قوسىلماعان، باسپا ءجۇزىن كورمەگەن شىعارمالارىن جيناقتاپ، كءوزىمنىڭ تىرىسىندە 10 تومدىعىن شىعارىپ كەتسەم دەيمىن. «ۇكىمەت تاراپىنان قولداۋ كورسەتىلسە» دەپ، ا.بالايەۆاعا ءبىر ەمەس، ەكى رەت ءوتىنىش جازعام. جاۋابىن كۇتىپ وتىرمىن. بۇگىن بار ادام ەرتەڭ جوق، ەندى قانشا جۇرەرىمدى ءبىر قۇداي بىلەدى. مەن بولماسام، بۇل شارۋا بالالاردىڭ قولىنان كەلمەيدى...
– نۇرسۇلۋ اپاي، اللا سىزگە ۇزاق عۇمىر بەرسىن! وي-ارمانىڭىز ورىندالسىن، ماقساتىڭىزعا جەتىڭىز! اڭگىمەڭىزگە كوپ راحمەت!..