مادەنيەت ادامزاتتى مەيىرباندىققا ۇندەيدى. دۇنيەدەگى سۇلۋلىق پەن كوركەمدىكتىڭ ءمانى دە سوندا.
ادامزاتتىڭ جانى رۋحاني بايلىقتى اڭسايدى. ونسىز ىلگەرى باسۋ - كوزسىزدىك. بارشامىز ءۇشىن شەجىرەنىڭ ورنى ءبىر بولەك. وتكەندى ەلەمەي، ورلەي الماسىمىز انىق. بۇرىنعى شاقتاعى ەستەلىكتەردى ۇشىراستىراتىن ءبىر جەر بار. ول – مۋزەي. ەل اراسىندا «الماتى – مادەنيەت ورداسى» دەپ اتالادى. شاھاردا سونداي رۋحاني ورتالىقتار كوپ. سوندىقتان ىشكى تىنىس-تىرشىلىگىمەن دە تانىس بولۋدى ءجون سانايمىز. ءا.قاستەيەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك مۇراجاي قىزمەتكەرى، ەكسكۋرسوۆود گۇلدەناي بەكباۋلييەۆانى سۇحباتقا تارتقان ەدىك.
– گۇلدەناي مۇحتار قىزى، كوپشىلىككە مادەني ورتالىقتىڭ قىر-سىرى بەيمالىمدەۋ. جالپى، مۋزەيدىڭ تىنىس-تىرشىلىگى، شەجىرەسى جونىندە ايتساڭىز؟
– ءيا، ءبىزدىڭ تاريحىمىز تەرەڭدە. وتكەن عاسىردىڭ حح جىلدارىنىڭ باس كەزىنەن باستاۋ الادى. بۇرىنىراقتا دا مۇراجايعا كەلگەن بولساڭىز، جۇمىسىمىزدىڭ شەت-جاعاسىمەن تانىس بولارسىز. الگىندە ايتقانىمداي، العاش 1934 جىلى اشىلادى. سول شاقتا «شيەۆچەنكو» اتاۋىن يەلەنەدى. ناقتىراق، كوركەم-سۋرەت گالەرەياسى بولىپ، شىمىلدىعىن تۇرەدى. 1976 جىلى جاڭا عيماراتتىڭ ىرگەسى قالانادى. قۇرىلىسى اياقتالعاننان كەيىن وسىندا كوشىرىلەدى. ءدال بۇگىن ءسىز بەن ءبىز سول كەزدە سالىنعان تاريحي ورىندا سۇحباتتاسىپ تۇرمىز.
– قازاقتىڭ كورنەكتى سۋرەتشىسى ءابىلحان قاستەيەۆتىڭ ەسىمى قاشان بەرىلدى، عيماراتتىڭ ەرەكشەلىگى تۋرالى ايتساڭىز؟
– وتە ورىندى سۇراق قويدىڭىز. ءبىزدىڭ مادەني ورتالىعىمىزدىڭ تامىرى تەرەڭدە. شەجىرەسى وتكەن حح عاسىردا جاتىر. ەلىمىزدەگى بىرەگەي ورتالىق سانالادى. دالىرەك باياندايىن. 1984 جىلى ءا.قاستەيەۆ مۋزەيى بولىپ وزگەرتىلەدى. جالپى سۇلباسى ەرەكشە. ءۇش بۇرىشتى، پيراميدا پىشىندەس بولىپ كەلەدى. جارىقتىڭ مول تۇسۋىنە، توبەدەگى تەرەزەلەر ەكسپوزيسيالاردىڭ انىق بايقالۋىنا نەگىزدەلگەن. بارلىق جاعىنان ەسەپتەلگەن. بىلايشا ايتقاندا، زاماناۋي قاعيدالارمەن استاسادى دەي الامىز. سونىسىمەن دە قۇندى دەپ بىلەمىز.
– قۇندى جادىگەرلەر جونىندە تەرەڭىرەك تانىستىرساڭىز؟
– بىزدە 14 ەكسپوزيسيالىق زال ورنالاسقان. كىرىسپە، قولدانبالى دەگەن سياقتى بىرنەشە بولىككە بولىنەدى. سونىڭ ىشىندە ىرگەلىسى قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق قولونەر بۇيىمدارىنا ارنالادى. بۇندا ءحىح-حح عاسىرداعى جاۋھارلار ساقتالعان. وسىنداعى جادىگەرلەر وسى ءداۋىردىڭ تۋىندىسىنا جاتادى.
ءبىر كىسىنىڭ ەسىمىن ەرەكشە اتاپ وتكىم كەلەدى. ول - مۋزەيدىڭ تۇڭعىش ديرەكتورى قۇلاقمەت قوجىقوۆ. ول كىسى ەل اراسىنان، ەكسپەديسيادان كوپتەگەن قۇمىرالار، كارتينا، قولونەر بۇيىمدارىن، قۇندى زاتتاردى جيناقتاعان. وسىنداي ىستەردىڭ ناتيجەسىندە قورىمىز تولىعىپ تۇر.
– حاندار، بيلەر، حانشايىمدار مەن بەكزادالاردىڭ قولدانعان زاتتارى ساقتاۋلى ما؟
– بۇل جاعىنا جاۋاپتى ماماندار بار. سولار انىق-قانىعىن بىلەدى. دەسە دە، جاڭا ايتىپ وتكەنىمدەي، ونشاقتى زەردەلەۋ ءىس-ساپارلارىنىڭ پايداسى مول بولدى. سونىڭ ارقاسىندا ەلدى مەكەندەر مەن اۋىل-ايماقتاردان جينالدى. قازاق حالقى التىندى ەمەس، كوبىنەسە كۇمىستى تۇتىنعان. ەكى كوزدى كۇمىس جۇزىك قوعامداعى الەۋمەتتىك ستاتۋستى اڭعارتادى. ياعني ءوز زامانىنىڭ بەدەلدى وتباسىنىڭ بايبىشەسى، جارى دەگەندى بىلدىرەدى.
سونداي-اق، مۇراجايىمىز ءابىلحان قاستەيەۆتىڭ اتىندا بولعاندىقتان، سۋرەتشىنىڭ وزىنە ارنالعان زالى بار. وندا ۇلت ابىزىنىڭ كارتينالارى قويىلعان.
جالپى، مۋزەي - مادەنيەتتىڭ وشاعى دەر ەدىم.
– سۇحباتىڭىزعا راحمەت!