جاپ-جارىق قالا – جايلىلىق كەپىلى

الماتى قالاسىنىڭ تۇنگى كەلبەتى كۇن ساناپ كوركەيىپ كەلەدى. قالا اكىمى دارحان ساتىبالدى مەگاپوليستىڭ تۇنگى جارىقتاندىرۋ جۇيەسىن تەكسەرىپ، جاڭا LED-شامدارمەن جابدىقتالعان كوشەلەر مەن عيماراتتاردى ارالاپ شىقتى. بۇل – الماتىنى تەك كۇندىز عانا ەمەس، تۇندە دە ءقاۋىپسىز، جارىق ءارى تارتىمدى قالاعا اينالدىرۋدى كوزدەيتىن ماڭىزدى قادامداردىڭ ءبىرى.

نەگىزگى ماقسات – قالاداعى جايلى ورتا مەن قاۋىپسىزدىك مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ. الماتى اكىمدىگى بۇل باستامانى قالانىڭ ساۋلەتتىك كەلبەتى مەن تۇرعىنداردىڭ تۇنگى ءجۇرىپ-تۇرۋ قاۋىپسىزدىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن قولعا الدى. ءقازىردىڭ وزىندە اباي، دوستىق داڭعىلدارى مەن قونايەۆ كوشەسى بويىنداعى 21 عيمارات جارىقتاندىرىلدى. 1600-دەن استام زاماناۋي LED-شامدار ورناتىلىپ، تۇنگى الماتىنىڭ اجارىن ارتتىردى. تولەبايەۆ كوشەسىنە 97 جاڭا شام قويىلىپ، ول بۇرىنعىدان الدەقايدا جارىق ءارى كورىكتى كوشەگە اينالدى. بۇل باعىتتاعى جۇمىس وسىلاي جالعاسا بەرسە، وڭتۇستىك استانا تاياۋ جىلدارى الەمنىڭ ەڭ جارىق، ەڭ جايلى قالالارىنىڭ قاتارىنا ەنۋى ابدەن مۇمكىن.

ال بۇگىنگى تاڭدا تۇنگى جارىق دەڭگەيى بويىنشا الماتى الەمنىڭ ەڭ جارىق 50 قالاسىنىڭ قاتارىنا كىرمەيدى. دەگەنمەن، ورتالىق ازيا بويىنشا الدىڭعى ورىندا تۇر. ياعني ەلوردا مەن تاشكەنتتەن جارىق، بءىراق توكيو، سەۋل، نيۋ-يورك، لاس-ۆەگاس سياقتى مەگاپوليستەردەن الدەقايدا تومەن.

Light Pollution Map پەن NASA عارىش سۋرەتتەرى بويىنشا قاراستىرعاندا، الماتى ورتالىعى Bortle شكالاسى بويىنشا 8-9 كلاسىنا جاتادى (ياعني قالانىڭ جارىعى جوعارى)، الايدا شاھار شەتىندە جارىق از، قاراڭعى ايماقتار بار. كوكتوبەدەن قاراعانداعى قالانىڭ تۇنگى كورىنىسى وتە اسەرلى. بۇل الماتىنىڭ تۇندە دە جاندى، كەڭ تىنىستى قالا ەكەنىن كورسەتەدى.

الماتى مەن الەمنىڭ باسقا دا قالالارىن سالىستىرار بولساق:

قالا بيلىگىنىڭ جارىقتاندىرۋعا قاتىستى جۇيەلى جۇمىسى الماتىنى تەك ءقاۋىپسىز عانا ەمەس، ەستەتيكالىق تارتىمدى قالاعا اينالدىرۋعا باعىتتالعان. جارىق – تەك شام ەمەس. ول – تۇنگى تىنىشتىق پەن قاۋىپسىزدىكتىڭ، قالا كوركى مەن تۇرعىندار كوڭىل كۇيىنىڭ دە كورسەتكىشى، ەڭ باستىسى، ادامزات جەتىستىگى، وركەنيەتتىڭ اجىراماس بولىگى.