الماتىداعى قازاق ۇلتتىق اگرارلىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ بازاسىندا وفلاين/ونلاين فورماتتا پارلامەنتاريزم ينستيتۋتىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن «قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا اتقارۋشىلىق ءىس جۇرگىزۋدى جەتىلدىرۋ» تاقىرىبىندا «دوڭگەلەك ۇستەل» بولىپ ءوتتى.
وعان ق ر پارلامەنتىنىڭ دەپۋتاتتارى، ق ر باس پروكۋراتۋراسىنىڭ، ق ر جوعارعى سوتىنىڭ، ق ر ادىلەت مينيسترلىگىنىڭ، ق ر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ، ق ر ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ وكىلدەرى، ق ر ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىل جانە ق ر كاسىپكەرلەرىنىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ جونىندەگى ۋاكىل، «Nur Otan» پارتياسىنىڭ ورتالىق اپپاراتى، بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ دامۋ باعدارلاماسىنىڭ (بۇۇدب)، «استانا» حالىقارالىق قارجى ورتالىعىنىڭ، ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق سوتىنىڭ وكىلدەرى، ۇكىمەتتىك ەمەس جانە قوعامدىق ۇيىمدار، عىلىمي-زەرتتەۋ مەكەمەلەرى جانە باسقا دا مۇددەلى ۇيىمداردىڭ وكىلدەرى قاتىستى.
ق ر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتتارىمەن بىرلەسە پارلامەنتاريزم ينستيتۋتىنىڭ باستاماشىلدىعىمەن ۇسىنىلعان اتقارۋشىلىق ءىس جۇرگىزۋدى جەتىلدىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا زاڭ جوباسى كەڭ تالقىلاۋعا شىعارىلدى. تالقىلاۋ بارىسىندا ق ر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتتارى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اتقارۋشىلىق ءىس جۇرگىزۋ بويىنشا قولدانىستاعى زاڭناماسىنداعى ولقىلىقتاردى، قايشىلىقتاردى جويۋ بويىنشا ءبىرقاتار تۇزەتۋلەر بارىن اتاپ ءوتتى.
جيىن باسىندا قازاق ۇلتتىق اگرارلىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى، ەكونوميكا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، اكادەميك، ق ر ۇعا ۆيسە-پرەزيدەنتى تىلەكتەس ەسپولوۆ قۇتتىقتاۋ ءسوز سويلەپ، وتكىزىلىپ وتىرعان ءىس-شارانىڭ اۋىلشارۋاشىلىق وندىرىستىك كەشەنى ءۇشىن وتە قاجەتتى تاقىرىپ ەكەندىگىنە توقتالدى.
سونىمەن بىرگە، وسى ۋنيۆەرسيتەت بازاسىندا رەسپۋبليكالىق پارلامەنتاريزم ينستيتۋتىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن «اگروونەركاسىپتىك كەشەنىندەگى پروبلەمالىق ماسەلەلەر» تاقىرىبى تالقىلاندى. باسقوسۋدىڭ ماقساتى – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اگروونەركاسىپتىك كەشەنى سالاسىنداعى پروبلەمالىق ماسەلەلەردى جانە قولدانىستاعى زاڭنامانى جەتىلدىرۋدىڭ، ورىن العان پروبلەمالاردى مەملەكەتتىك دەڭگەيدە شەشۋدىڭ ناقتى قادامدارى جان-جاقتى تالقىلاۋ.
ءىس-شارانى پارلامەنتاريزم ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى مانسۇرحان ماحامبەتوۆ اشىپ، قاتىسۋشىلاردى قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلدىعىمەن قۇتتىقتاپ، اگروونەركاسىپتىك كەشەننىڭ ەكونوميكانىڭ ماڭىزدى سەكتورلارىنىڭ ءبىرى رەتىندەگى ماڭىزدى ءرولىن اتاپ ءوتتى. سونداي-اق، ق ر اۋىل شارۋاشىلىعى ءبىرىنشى ۆيسە-مينيسترى ايداربەك ساپاروۆ ارنايى ءسوز سويلەپ، وتكىزىلىپ وتىرعان ءىس-شارانىڭ اۋىلشارۋاشىلىق وندىرىستىك كەشەنى ءۇشىن وتە قاجەتتى تاقىرىپ ەكەندىگىنە كەڭىنەن توقتالدى.
پارلامەنتاريزم ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى مانسۇرحان ماحامبەتوۆ ءوز سوزىندە وزەكتى ماسەلەلەردىڭ قاتارىندا: كوتەرمە-تاراتۋ ورتالىقتارىنىڭ (كتو) قىزمەتىن رەتتەيتىن نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىنى ازىرلەۋ قاجەتتىلىگى، اگروونەركاسىپتىك كەشەن سۋبەكتىلەرىنە كرەديت بەرۋ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن ەلەۋلى رەزەرۆتەردىڭ بولۋى، كرەديتتەۋدىڭ نىسانالى باعىتتارىنىڭ پىسىقتالماۋى، ولاردىڭ اوك سۋبەكتىلەرىنىڭ ءبىرىنشى كەزەكتەگى مۇقتاجدىقتارىنا باعدارلانباۋى، ىسكە اسىرىلىپ جاتقان جوبالارعا جەرگىلىكتى اتقارۋ ورگاندارى تاراپىنان مونيتورينگتىڭ ءالسىز جۇرگىزىلۋىن اتاپ ءوتتى.
«سونداي-اق، بۇكىل ەلدىڭ الدىندا كليماتتىق وزگەرىستەرگە قارسى كۇرەس بويىنشا مىندەتتەر كۇتىپ تۇر، ولاردى شەشۋ اياسىندا جاڭا تۇجىرىمدامالىق تاسىلدەر تالاپ ەتىلەدى. مەملەكەت قۇرعاقشىلىقتىڭ سالدارىمەن كۇرەسۋ ءۇشىن ەلدىڭ باتىس جانە وڭتۇستىك ايماقتارىنا ۇلكەن قولداۋ كورسەتۋدە»، – دەدى ول.
قازاق اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىمدارى اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى عاني قالييەۆ بۇعان دەيىنگى سويلەگەن بايانداماشىلاردى قولداپ، اوك-تىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن شەشۋدە جۇمىستى كۇشەيتۋ قاجەتتىگىنە نازار اۋداردى.
رەسپۋبليكامىزداعى جەتەكشى اگرارلىق وقۋ ورنىنىڭ باسشىسى رەتىندە، ەكونوميكا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، اكادەميك تىلەكتەس ەسپولوۆ ەلىمىزدەگى اۋىل شارۋاشىلىعىندا قوردالانعان كۇردەلى ماسەلەلەردى عىلىمي تۇرعىدا شەشۋدىڭ جولدارى تۋرالى بايانداما جاساپ، ۋنيۆەرسيتەتتە جاسالىنىپ جاتقان عىلىمي ىس-تاجىريبەلەر ناتيجەلەرىن ورتاعا سالدى.
عالىمنىڭ ايتۋى بويىنشا، قازاقستاندا اگرارلىق نارىقتىڭ دامۋى – مەملەكەتتىڭ ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگى تۇرعىسىنان تاۋەلسىزدىگى دەڭگەيىنىڭ باستى كاتاليزاتورى بولىپ تابىلادى.
«بۇگىندە ەلىمىزدىڭ اگروونەركاسىپتىك كەشەنىنىڭ الدىندا ۇلكەن ماقساتتار تۇر. الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك ونىمدەرىمەن ءوزىن-وزى قامتاماسىز ەتۋ، اۋىل تۇرعىندارىنىڭ تابىسىنىڭ تۇراقتى ءوسۋى، ەڭبەك ونىمدىلىگىن ەكى جارىم ەسە ارتتىرۋ، اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ ەكسپورتىن ەكى ەسە ارتتىرۋ مىندەتتەر قويىلعان. قازاقستاندا تاۋەلسىزدىك العالى بەرى 10 باعدارلامالىق قۇجات ازىرلەنىپ، ولاردىڭ نەگىزىندە اگروونەركاسىپتىك كەشەن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياسات جۇزەگە اسىرىلۋدا. الايدا، قابىلدانعان زاڭدارعا، باعدارلامالارعا جانە باسقا قۇجاتتارعا قاراماستان، بۇل سالادا قوماقتى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزۋ مۇمكىن بولماي تۇر»، – دەدى رەكتور ت.ەسپولوۆ.
قازىرگى كەزەڭدە قازاقستاننىڭ اگروونەركاسىپتىك كەشەنىندە كوپتەگەن پروبلەمالار بار. ولار: تەحنيكالىق جاراقتاندىرۋدىڭ جەتكىلىكسىزدىگى جانە وندىرىسكە ناشار ەنگىزىلۋى، ءتيىمدى اگروتەحنولوگيالار ترانسفەرتى مەن ولاردىڭ شاعىن جانە ورتا شارۋاشىلىقتار ءۇشىن قولجەتىمسىزدىگى، رەسۋرستىق الەۋەت، ونىڭ ىشىندە جەر، سۋ، ەڭبەك رەسۋرستارىن ءتيىمسىز پايدالانۋ. پايدالانىلاتىن سۋارمالى جەرلەردىڭ الاڭى 2،5 ملن. گەكتاردان 1،1 ملن. گەكتارعا دەيىن قىسقاردى. سونداي-اق، وڭدەلگەن اۋىل شارۋاشىلىعى ءونىمىنىڭ تومەن ۇلەسى، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ تومەن ينۆەستيسيالىق تارتىمدىلىعى، اوك سالالارىن مەملەكەتتىك قولداۋدىڭ تومەن دەڭگەيى، اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن ساقتاۋ جانە وتكىزۋ جۇيەسىنىڭ تومەن دەڭگەيى، اۋىل شارۋاشىلىعىن زاماناۋي يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالارمەن ءالسىز قامتاماسىز ەتۋ جانە ت.ب.
كەڭەسكە قاتىسۋشىلار اوك سالاسىنداعى بارلىق پروبلەمالاردى ەگجەي-تەگجەيلى اشىپ كورسەتتى جانە «دوڭگەلەك ۇستەل» قورىتىندىسى بويىنشا مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگاندارعا، قوعامدىق، عىلىمي ۇيىمدار مەن جوعارى وقۋ ورىندارىنا جىبەرىلەتىن ۇسىنىستار توپتاماسى ازىرلەندى.