«ەل بولامىن دەسەڭ – بەسىگىڭدى تۇزە» - دەگەن ءتامسىل مەنىڭ ساناما ەڭ ءبىرىنشى «ساپا» ءسوزىن الىپ كەلەدى. ساپالى بەسىك – ساپالى ۇرپاق – ساپالى جۇرت.
امەريكا قۇراما شتاتتارىندا «بولاشاق» باعدارلاماسى اياسىندا ءبىلىم الىپ ءجۇرىپ، پەنسيلۆانيا قالاسىنىڭ ورتالىق كوشەسىنىڭ بىرىندە جاياۋ جۇرگىنشىلەر جۇرەتىن جولعا توسەلگەن تاسقا قاشاپ جاسىلعان جازۋدى وقىعاندا، ساناما تىڭ سەرپىلىس كەلدى. «بۇل تاس 1798 جىلى توسەلگەن» دەپ قاشاپ جازىلعان ەدى. قاسىمداعى دوسىم ەكەۋىمىزدىڭ ەلدىكتىڭ اڭگىمەسىن تارقاتىپ كەلە جاتىپ، «ماڭگىلىك ەل» دەگەنىڭ مىناۋ عوي دەپ جەردەن جەتى قويان تاپقانداي قۋاندىق. ءبىز جۇرگەن جىل 2014 ەدى، ال ءبىز باسىپ وتكەن جول ءالى 200 جىل قىزمەت كورسەتە الاتىن سياقتى كورىندى. ماڭگىلىك ەلدىڭ ماڭگىلىك جولى ما دەرسىڭ!؟
«ماڭگىلىك» ءسوزىنىڭ ءوزى ساپالى ءسوز ەمەس پە!؟
قىتايلىقتار وزدەرىن «اسپان استى ەلى»، جاپوندىقتار «كۇن شىعىس ەلى»، كارىستەر وزدەرىن «تاڭعى شىق ەلى» دەپ دارىپتەيدى جانە اتاۋلارىنىڭ استارىنا تەرەڭ رۋحاني ۇلتتىق يدەولوگيا سىيدىرعان. ۇرپاق تاربيەلەۋدە، ۇلتتى ۇيىستىرۋدا وسى يدەيا اياسىندا جۇمىس جاسايدى. ءبىزدىڭ ەلدىڭ وزىنە «ماڭگىلىك ەل» اتاۋىن تەلۋى تاماشا پاراساتتى شەشىم. ءبىراق وسى دۇنيەنى كىم قالاي ءتۇسىنىپ، كىم قالاي قولدانىپ ءجۇر ءوزى؟ «ماڭگىلىك ەل» جالاڭ ۇران مەن، جەڭىل ساياساتقا پايدالانىلىپ كەتكەن جوق پا؟ ارينە، الۋان-الۋان جۇيرىك بار، الىنە قاراي شابادى. باسقانى قايدام، مەن «ماڭگىلىك ەلدى» «ساپا» دەپ ۇقتىم سانامدا.
ەلەستەتىڭىزشى، بارلىق وتانداسىمىز، ەڭبەكتەگەن بالادان ەڭكەيگەن قارتقا دەيىن، وزىمىزگە قاتىستى كەز كەلگەن دۇنيەنى ساپالى اتقارساق، ەل «ماڭگىلىك» بولماي ما؟ ساپالى بەسىك بولسىن، سول ساپالى بەسىكتەن وسكەن ۇرپاقتا ەمىن-ەركىن كىرىپ-شىعاتىن ساپالى ەسىك بولسىن، انانىڭ رۋحاني جانى مەن فيزيكالىق ءتانى ساۋ بولسىن، اتانىڭ قايراتى مەن قانى تازا بولسىن. باستاۋىڭ تۇنىق، كەرەگەڭ بيىك، شاڭىراعىڭ تۇعىرلى بولسىن. وسىنىڭ ءبارى – ساپا!
ەندەشە نە ىستەمەك كەرەك؟ اركىم ءوز ءىسىن ساپالى اتقارسىن – بولدى. مەكتەپتەگى وقۋشىعا «سەن ەگەر ساپالى ءبىلىم الساڭ، «ماڭگىلىك ەل» يدەياسىنا ءوز ۇلەسىڭدى قوساسىڭ، ءاربىر اناعا مەيىرىمگە قانعان بارلىق ۇرپاعىڭ ساپالى، ەندەشە سەن دە، ۇلت ءۇشىن «ماڭگىلىك ەل» ءۇشىن قىزمەت اتقارۋداسىڭ، عالىمعا سەنىڭ ساپالى عىلىمىڭ «ماڭگىلىك ەلدى» تۇعىرلى ەتەدى دەپ ناسيحاتتاساق بولماس پا؟ سوندا اركىمنىڭ ساناسىنداعى «مەن كوپتىڭ ءبىرىمىن «ماڭگىلىك ەل» كوشباسشىنىڭ اتقاراتىن جۇمىسى، مەن نە بەرە الامىن» دەگەن ۇعىمى جوعالىپ، مەنىڭ ءاربىر ساپالى قيمىلىم ەلەۋلى، ەلدىڭ تۇعىرى، دەگەن سانا قالىپتاسپاس پا؟ ءاربىر ازامات ءوزىن ەلدىڭ جۇگىن كوتەرىپ ءجۇرمىن دەپ سەزىنىپ، ءوز ومىرىنە قوسىمشا ءمان مەن جاۋاپكەرشىلىك تاپپاس پا ەكەن؟
جول جاساۋشى "مەن «ماڭگىلىك ەل» يدەياسى اياسىندا جۇمىس اتقارۋدامىن، مەن توسەگەن جول وتە ساپالى جانە ۇزاق ۋاقىت قىزمەت اتقارۋى كەرەك" دەپ ۇقسا، قۇرىلىسشى «ماڭگىلىك ەل» اياسىندا سالىنعان ءۇي، جىلى، بەرىك، كەڭ، ەڭ باستىسى ساپالى" دەپ ۇقسا، اقىن مەن جازۋشى مۇقاعاليشا ويلاپ، «مەن كەلەر ۇرپاقتىڭ قۇرداسىمىن، مۇمكىن ودان ارعىلاردىڭ دا» دەپ ۇقسا، تۋدىرعان دۇنيەسىن ءبىر كۇندىك قىزىققا ەمەس، مىڭ كۇندىك ويعا نەگىزدەسە، ەل ماڭگىلىك بولارى حاق.
كۇنى كەشە ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ «تاۋەلسىزدىكتىڭ جەتى تۇعىرىن» بەلگىلەپ، ءاربىرىمىز ءۇشىن ماڭىزدى قۇندىلىقتاردى ايشىقتاپ بەردى. ولار: تاۋەلسىزدىك؛ بىرلىك پەن كەلىسىم؛ قاسيەتتى جەر؛ وتباسى مەن ءسالت-داستۇر؛ ۇلت مادەنيەتى؛ ءبىلىم مەن ەڭبەك؛ پراگماتيزم.
ماڭگىلىك ەل تۇعىرلى بولۋى ءۇشىن وسىنىڭ ءارقايسىسى ساپالى بولۋى شارت. كەز كەلگەن ۇلتتا، مەملەكەتتە وسى تۇعىرلار بار. تەك سولاردىڭ ساپالىسى عانا «ماڭگىلىك ەل» بولا الادى.
«قازاقستان» ءسوزى «ماڭگىلىك ەل» سوزىمەن سينونيمگە اينالسا، «ماڭگىلىك ەل» ءسوزى «ساپا» سوزىمەن سينونيمگە اينالسا، «قازاقستان» ءسوزى «ساپا» سوزىمەن سينونيم. ياعني «Made in Kazakhstan» دەگەن ۇعىم ساپالى ءونىم دەگەندى بىلدىرەدى. «Made in Kazakhstan» جازۋى بار كەز كەلگەن تاۋار «ساپالى» دەگەن ترەند قالىپتاسادى. ساپالى بەسىك – ساپالى ۇرپاق – ساپالى جۇرت!