«اlatay اqparat» ج ش س ۇجىمى داڭقتى اقىن نۇرلان ءورازاليندى مەرەيتويىمەن قۇتتىقتاي وتىرىپ، 75 جاستىڭ بيىگىنە شىققان قازاق ولەڭىنىڭ اقيىعى تۋرالى ءار كەزەڭدە جازىلعان بەلگىلى ادامداردىڭ ماقالالارى مەن ورامدى ويلارىنان ۇزىندىلەردى وقىرمان نازارىنا ۇسىنىپ وتىرمىز. بۇل كەزەكتە ولجاس سۇلەيمەنوۆتىڭ ماقالاسىن ۇسىنىپ وتىرمىز.
ءالى ەسىمدە، مۇحتار اۋەزوۆتىڭ پاريج تورىندەگى ءجۇز جىلدىق تورقالى تويى تۇسىندا اقىن ءھام دراماتۋرگ نۇرلان ءورازاليننىڭ سول جيىنعا قاتىسقان الەمگە ايگىلى قالامگەرلەرمەن سالىستىرعانداعى قۇتتىقتاۋ ءسوزىنىڭ باستى ايىرماشىلىعى – اباي تىلىندە سويلەگەندىگى ەدى. UNESCO-نىڭ ءماجىلىس زالىندا وتكەن مەرەيتويلىق شاراعا جيىلعان جۇرت اقيىق اقىن ءارى قوعام قايراتكەرى – نۇرلان ءورازاليننىڭ شىعارماشىلىعىنا شىنايى قىزىعۋشىلىق تانىتقانى ەسىمدە.
مەنىڭ پايىمداۋىمدا، ونىڭ شىعارماشىلىعىندا تاماشا ۇلتتىق پوەتيكالىق ءداستۇر مەن باتىس، شىعىستىڭ قۋاتتى شايىرلىق مەكتەبى بىتە قايناسىپ، ۇندەسە ۇيلەسىپ، قامشىنىڭ تىسىندەي قاتار ءورىلىپ وتىرادى. وسىناۋ ەرەكشەلىك قاناتتى اقىن تۋىندىلارىنىڭ اۋدارماسىندا ايقىن كورىنىپ، مەنمۇندالاپ تۇر. اقىن جىرلارىنداعى جانارتاۋداي اتقىلاعان ويلى وبرازدار اياسىنداعى بۇرق-سارق قايناعان، قايراققا جانىلعان قۋاتتى ءسوز اۋدارماشىسىن ودان بەتەر ىنتالاندىرىپ، ىنتىقتىرا تۇسكەنى بايقالادى.
نۇرلان ءورازاليننىڭ العاشقى وندىردەي ولەڭدەرى وتكەن عاسىردىڭ الپىسىنشى جىلدارى جاريالانعان. مىنە، سوناۋ ارىندى «الپىسىنشى جىلداردان» بەرى دارىندى اقىننىڭ ونداعان جىر جيناعى جارىق كورىپ، 2006 جىلى تاڭدامالى ءۇشتومدىعى وقىرمانعا جول تارتىپتى.
«دارىندى ادام – ءار ىستە دارىندى» دەگەن ءسوز بار. زامانداس، قالامداس، قاناتتاس ءىنىم – نۇرلان ءورازاليننىڭ سان قىرلى شىعارماشىلىعىنان اڭعارعانىم: ول – اقتاڭگەر اقىن، وتكىر ءتىلدى كوسەمسوزشى، شەبەر دراماتۋرگ. ونىڭ پەسالارى ەلىمىزدىڭ كوپتەگەن تەاترلارىندا قويىلىپ، سونداي-اق قازاقتىڭ ساڭلاق كوريفەيلەرى تەر توككەن قاسيەتتى ونەر قاراشاڭىراعى – مۇحتار اۋەزوۆ اتىنداعى اكادەميالىق دراما تەاترىندا دا ۇزدىكسىز قويىلىپ كەلەدى. نۇرلان ورازالين – جۇمباعى مەن ماشاقاتى مول ارۋاقتى جانردىڭ حاس شەبەرى، ناعىز بىلگىرى. مۇنىمەن قوسا، ول – بارعان جەرىن تابىسقا كەنەلتەر تالانتتى باسشى، سان مارتە سايلانبالى قىزمەتتەردىڭ دوداسىن جارىپ وتكەن مىقتى جەتەكشى، سول قاتاردا كوپ جىلداردان بەرى قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ ءتوراعاسى بولىپ كەلە جاتقانىن ايرىقشا اتاپ وتكىم كەلەدى.
نۇرلاننىڭ باۋىرمال، اشىق، پاراساتتى، ۇستانىمىنا بەرىك، تاباندى مىنەزى ولەڭدەرىنەن دە ايقىن كورىنەدى. اقىن ولەڭدەرىندەگى تاڭعاجايىپ تابيعيلىق پەن تۇلعا بويىنداعى كىسىلىك كەڭدىك، ادامي دارىن رەسەي مەن قازاقستاننىڭ بەلگىلى اۋدارماشىلارى تاراپىنان ءساتتى ۇيلەسىم تاپقان.
قانىن ىشىنە تارتقان قازىرگىدەي جاھاندانۋ داۋىرىندە ادامزاتقا ورتاق سان الۋان قۇندىلىقتاردىڭ باعى قۇلدىراپ، ءداستۇر ساباقتاستىعى ۇزىلە باستاعان تۇستا، بىزدەر – اقىندار پوەتيكالىق رۋحتىڭ التىن كوپىرىن ورنىقتىرۋ ءۇشىن كۇرەسۋىمىز كەرەك. نۇرلان ءورازاليننىڭ ورىس تىلىندە جارىق كورىپ وتىرعان العاشقى جىر جيناعى وسى ايتىلعان قاعيدا مەن ۇستانىمدى شەگەلەي تۇسەرى انىق. كىتاپ كوپ قىرلى پوەتيكالىق وبرازدار مەن سەزىم سەلىنە باي. ءار پاراعى، ءار بەتىنەن جالىندى جاستىق پەن بالا كەزىمىزدەگى نازىك سەزىم، تۇنىق ماحابباتتىڭ جارقىن ساتتەرى ەلەس بەرىپ وتكەندەي اسەرگە بولەيدى.
ۋاقىتتىڭ قۋاتتى ءۇنى مەن عاسىرلار قويناۋىنان كۇمبىرلەپ جەتكەن بابالاردىڭ قۇدىرەتتى رۋحى – نۇرلاننىڭ پوەتيكالىق الەمىنىڭ كونەرمەس كوركەم وزەگى، ويدىڭ اينىماس اتريبۋتتارى. بۇل قاسيەتتەر اقىننىڭ پوەتيكالىق پافوسى مەن دۇنيەنى قابىلداۋىنا ايرىقشا قانات ءبىتىرىپ، نۇرلان جىرلارىن پلانەتارلىق ويلاۋ بيىگىنە كوتەرەدى. تومەندەگى جىر جولدارى وسى ايتقانىمىزدىڭ ارتىق دالەلدى كەرەك ەتپەيتىن، ءورىستى، وركەندى ۇلگىسى ەكەنى داۋسىز.
«قۇلاعىما جەتەدى ىلعي ءبىر سارىن،
جەل شايقاعان داۋىسىنداي شىرشانىڭ:
جەلپىنىپ ەم جۇيرىك مىنگەن تەك مەندەي...
نەگە جەتتىم؟
قايدا اكەلدى جىر-ساعىم؟
نە ءبىتىردىم؟
ءوزىمدى-وزىم ۇرسامىن.
جازعىرامىن... جازالايمىن... سوگەمىن...
وپىرىلىپ، ويدان ازاپ شەگەمىن.
كۇرسىنەم دە سوزدەن الىپ ءوشىمدى،
اشۋىمدى اق قاعازعا توگەمىن.
اداممىن مەن... جۇمىرباسپىن، پەندەمىن...
بىرەۋگە اسقار. ال بىرەۋگە شوڭگەمىن.
كوكىرەگىم – ساۋالداردىڭ ۇيىعى،
تىرشىلىگىم – ىستىعىنداي كومبەنىڭ...».
(«چتو زا مەلوديا ءرۆوتسيا ۆ ۋشاح،
زۆونوم، كوتوروگو نەتۋ چۋدەسنەي...
سلوۆنو بى ۆسادنيك نەسوتسيا ۆو مراك،
يا ۋسترەمليايۋس زا سوبستۆەننوي پەسنەي.
مۋچايۋس، كايۋس، سترادايۋ، كازنيۋس...
منە نە حۆاتاەت بەسستراشنوي وتۆاگي:
يا نا سلوۆا بەززاششيتنىە زليۋس،
چتوب وتىگراتسيا نا بەلوي بۋماگە!
تاك جە، كاك ۆى، يا زەمنوي چەلوۆەك:
ميل – دليا ودنيح، ا درۋگيم – نەناۆيستەن...
تولكو ۆ گرۋدي موەي پەپەل، كاك سنەگ،
جيزن مويا – جار وتگورايۋششيح يستين...»).
(س.مناساكانيان اۋد.)
(تۇسىنىكتى بولۋ ءۇشىن ولەڭ مەن ولەڭنىڭ كوركەم اۋدارماسىن قاتار بەرىپ وتىرمىز. اۋد.ءا.ب.)
اشىلعان پاراقتارىنان جەل ويناعان جىر جيناق – جايىلعان ايالى الاقان ىسپەتتەس: بارىمىزگە ورتاق كۇنگە ارنالعان دۇعا سىندى. مەن كىتاپ اۆتورى – اقىن نۇرلان ءورازاليندى كوز الدىما وسىلاي ەلەستەتەم.
ولجاس سۇلەيمەنوۆ،
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك ەرى،
قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى،
قازاقستان رەسپۋبليكاسى
مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى.
پاريج، قازان، 2007 جىل.
اۋدارعان الىبەك بايبول.