كۇيزەلىس كەسىرى زور

بۇگىنگى تاڭدا دەپرەسسيا ءورشىپ تۇرعان سىرقاتتار قاتارىندا اتالىپ ءجۇر. دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مالىمەتىنشە، ءقازىر الەمدە دەپرەسسياعا شالدىققان ناۋقاستار سانى 250-350 ملن شاماسىندا بولىپ تۇر. ال اتالعان سىرقاتتىڭ قازاقستاندا تارالۋى ورتاشا الەمدىك دەڭگەيدەن دە اسىپ تۇسكەن كورىنەدى. بۇل تۋرالى ranking.kz سايتىندا جازىلدى. اتالعان دەرەككوزگە جۇگىنسەك، دەپرەسسيانىڭ تارالۋى جونىنەن ەلىمىز 180 مەملەكەتتىڭ اراسىندا 93ء-نشى ورىندى ەنشىلەپتى.

جالپى، دەپرەسسيا سۋيسيدكە اپارىپ سوقتىرۋى جونىنەن الەمدە 1-ورىنعا شىققانى بەلگىلى. جۇرەك-قان تامىرلارى اۋرۋلارى مەن جۇقپالى اۋرۋلاردى ۇنەمى وكشەلەۋمەن كەلە جاتقان ول، بۇگىندە ءتىپتى ولاردى باسىپ وزعان سىڭايلى. اسىرەسە ەكونوميكالىق دەڭگەيى مەن تۇرعىندارىنىڭ ءال-اۋقاتى تومەن ەل تۇرعىندارىندا دەپرەسسيالىق سيندروم ءجيى بايقالاتىنى جانە ونى باستان وتكەرگەندەردىڭ 65-85 پايىزى ارنايى كومەككە جۇگىنبەيتىنى ايتىلۋدا.

ادەتتە، دەپرەسسيا جاعدايىنداعى ادام ءوز-وزىن كىنالاۋ، ءوزىن قور سەزىنۋ، ەشكىمگە كەرەكسىز، ەشتەڭەگە جارامسىز، تۇككە العىسىز ساناۋ سياقتى سەزىمدەردى باستان كەشەدى. كوپ جاعدايدا وسى دارمەنسىز كۇيىنەن قىسىلعاندىقتان دا، ونى بىرەۋگە ايتۋدى، كومەك سۇراۋدى ۇيات سانايدى. بۇدان بولەك، ءوزىنىڭ دەپرەسسيالىق جاعدايدا جۇرگەنىن اڭعارمايتىن، ءتىپتى نە سەبەپتى سالى سۋعا كەتىپ، ەڭسەسىن كوتەرە الماي جۇرگەنىن تۇسىنبەيتىن جاندار دا جەتىپ ارتىلادى. ادامنىڭ مۇنداي جابىعىڭقى، تورىعۋلى كۇيى جالپى العاندا «دەپرەسسيا» رەتىندە سيپاتتالعانىمەن، ونىڭ دا ءتۇر-تۇرى، ساتىلارى بار ەكەنىن كوپشىلىگىمىز بىلە بەرمەيمىز راس. ال ونىڭ بەلگىلەرى، تۇرلەرى قانداي؟ وعان نە سەبەپ؟ ەڭ باستىسى، قالاي الدىن الۋعا بولادى؟..   

وسى «دەپرەسسيادا ءجۇرمىن» دەگەن ءسوزدى سوڭعى ۋاقىتتا شىنىمەن دە تىم ءجيى ەستيمىز. ال ونداي ادامنان جاعداي سۇراي قالساڭىز، ول كوڭىل كۇيىنىڭ جوق ەكەنىن، ەشتەڭەگە زاۋقى سوقپايتىنىن، قىزىقپايتىنىن ايتادى، ويىنىڭ شاشىراڭقى ەكەنىنە، زەيىنىن شوعىرلاندىرا المايتىنىنا قىنجىلادى، وز-وزىنە دەگەن سەنىمى جوعالعانىن، ءوزىن تومەن سانايتىنىن بايقايسىز، جاقسىلىقتان ۇمىتتەنبەيتىنىن، بارىنەن تورىققانىن، تۇڭىلگەنىن سەزەسىز. قىسقاسى، ەشتەڭەنى قالامايدى، ەشتەڭە ىستەگىسى كەلمەيدى، وعان ەشتەڭە قاجەت ەمەس. بۇل، بىرىنشىدەن، كۇيزەلىس؛ ەكىنشىدەن، وز-وزىنە دەگەن سەنىمنىڭ جوعالۋى. ال «كۇيزەلىس» دەگەننىڭ ءوزى نە؟» دەگەندە، ماماندار «ادامنىڭ ءوزى اينالىساتىن قىزمەتىندە بەلسەندىلىگىن جوعالتۋى ارقىلى كورىنەتىن جانە سونىڭ سالدارىنان تۋىندايتىن ماسەلەلەردىڭ شيەلەنىسۋىنە الىپ كەلەتىن سيندروم» دەگەن ۇيعارىمعا كەلگەن. ياعني، اپاتيا سياقتى، كۇيزەلىس تە – دەپرەسسيانىڭ باستاپقى ساتىلارىنىڭ ءبىرى. مۇندايدا ادام ءوزى بۇرىن اينالىسقان، جاقسى كورگەن نارسەلەرىنىڭ بارىنەن ءلاززات الۋدان قالادى. بۇرىن كينو كورگەندى، كونسەرتكە بارعاندى نەمەسە دوستارىمەن ارالاسقاندى ۇناتقان بولسا، ءقازىر وعان مۇلدە زاۋقى سوقپايدى. بۇدان بولەك، ادامنىڭ جادى، زەيىنى، ءسوز سويلەۋى ءتارىزدى اقىل-وي پروسەستەرىمەن بايلانىستى فۋنكسيالارىنىڭ تيىمدىلىگى دە  تومەندەيدى.

 كۇيزەلىستىڭ تاعى ءبىر ەرەكشە ءارى ءقاۋىپتى بەلگىسى – ادام ۇنەمى جاعىمسىز، جامان ويلارعا بەرىلە باستايدى جانە ونىڭ بارلىعى ءارقاشان تەك وزىنە قاتىستى بولادى. كۇيزەلىستەگى ادام «جۇمىسىم جامان» دەپ ايتپايدى، «مەن جامانمىن»، «مەن دۇرىس ىستەي الماي ءجۇرمىن»، «قولىمنان ەشتەڭە كەلمەيدى» دەپ، ءوزى تۋرالى ۇنەمى جاعىمسىز ويدا جۇرەدى. ءبىر جاعىنان، مۇنىڭ ءبارى شارشاعاندىقتان بولار دەپ ءوز-وزىن جۇباتۋعا دا تىرىسادى. ءبىراق ماماندار شارشاۋ دەگەن ادامنىڭ شامادان تىس جۇمىس ىستەپ، قاتتى تيتىقتاۋى ەكەنىن ايتادى، ال كۇيزەلىستى بىردەڭەگە قاتتى مازاسىزدانۋ، جابىرقاۋ، تورىعۋ بەلگىسى رەتىندە سيپاتتايدى. ەندى وسى نەمەن بايلانىستى دەگەندە، بۇل ادام ءوزىنىڭ الدىنا قوياتىن ەرەكشە ستاندارتتاردان، مىندەتتەمەلەردەن تۋىندايتىنىن مەڭزەيدى. ياعني كىم بولسا دا الدەبىر جەتىستىككە جەتۋگە، ءوز-وزىن دالەلدەۋگە تىرىسادى، بەلگىلى ءبىر ورتاداعى ءوزىنىڭ ماڭىزىن سەزىنگىسى كەلەدى. ءبىراق وعان قول جەتكىزۋ ىلعي دا مۇمكىن بولا بەرمەيدى جانە ونىڭ سالدارى ادامدى ءوزىنىڭ سول ورتاداعى بەدەلى، بىلىكتىلىگى، ابىرويى تۋرالى كەلەڭسىز، تەرىس ويلارعا جەتەلەيدى. ماماندار وعان جول بەرمەس ءۇشىن ادام وزىنە شامادان تىس، ارتىق مىندەتتەمە الماۋى تيىستىگىن ەسكەرتەدى. دەمەك بىردەڭەنى جوسپارلاعاندا مۇمكىندىگىڭىزدى باعامداماستان، 100 پايىزدى بىلاي قويىپ، ءتىپتى «مەن بۇل نارسەنى 110 پايىزعا جۇزەگە اسىرامىن» دەپ ۋادە ەتسەڭىز – بۇل ەرتەڭ وزىڭىزگە ارتىق باس اۋرۋى بولىپ جابىسۋى مۇمكىن.  

ادامنىڭ رەسۋرستىق مۇمكىندىگى، بەلسەندىلىگى شەكسىز ەمەس. وكىنىشكە قاراي، ءبىز شارشاعان اعزانىڭ قالپىنا كەلۋى ءۇشىن دەمالىس قاجەت ەكەنىن ەسكەرە بەرمەيمىز. ءارقاشان ۋاقىتىمەن ۇيىقتاۋ، تاماقتانۋ جانە سپورتپەن اينالىسۋ كۇندەلىكتى داعدىعا اينالۋى شارت. سونىمەن قاتار جۇيەلى ويلاۋعا، ويلانۋعا كومەكتەسەتىن كوگنيتيۆتى تەحنيكالارعا جۇگىنۋدىڭ دە كومەگى كوپ. بۇل ورايداعى ەڭ ابزالى – كىتاپ وقۋ مەن مەديتاسيا جاساپ ۇيرەنۋ بولسا كەرەك. كۇيزەلىس – پسيحوەموسيونالدىق احۋال دەسەك، ونى ادام ءوزىنىڭ ەرىك-جىگەرى، ومىرگە، وزىنە دەگەن دۇرىس كوزقاراسى، قارىم-قاتىناسى، وز-وزىنە سەنىمدىلىگىن ارتتىرۋى ارقىلى جەڭە الادى. اسقىنعان جاعدايدا ول بارا-بارا كلينيكالىق كۇيگە، ياعني دەپرەسسياعا اۋىسادى. ال ودان پسيحولوگ، پسيحوتەراپيەۆت سياقتى ارنايى ماماندار كومەگىنسىز شىعۋ ەكىتالاي.     

قالاي بولعاندا دا، ءبىز روبوت ەمەسپىز، ادامبىز. جالىعۋ، جابىعۋ، تورىعۋ، تارىعۋ سياقتى ادامعا ءتان سەزىمدەردىڭ، كوڭىل كۇيدىڭ ەشقايسىسى بىزگە جات ەمەس. ول – كىمنىڭ دە بولسىن باسىنان وتەتىن جاعداي. تەك ءومىر وسىمەن بىتپەيتىنىن، ءار قيىندىقتىڭ ارتىندا ءبىر جەڭىلدىك، ءبىر جاقسىلىق بار ەكەنىن ءتۇسىنۋ، ءۇمىت ۇزبەۋ ماڭىزدى.