قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىل ەلۆيرا ءازىموۆا ق ر كونستيتۋسياسىنا ەنگىزىلگەن جاڭا تۇزەتۋلەر، ادام قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارى، كونستيتۋسيالىق سوتتىڭ ءرولى، سونداي-اق ومبۋدسمەن ينستيتۋتىنىڭ الدىندا تۇرعان مىندەتتەرى تۋرالى اڭگىمەلەدى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz Inform.kz-كە سىلتەمە جاساپ.
«بيىل جازدا وتكەن رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋمدا حالىقتىڭ 77 پايىزدان استامى كونستيتۋسيالىق تۇزەتۋلەرگە داۋىس بەردى. بۇل مەملەكەت باسشىسى مەن بيلىك ورگاندارىنا سەنىم ارتۋ دەپ بىلەمىن. قىركۇيەك ايىندا پارلامەنت قابىلدانعان كونستيتۋسيالىق تۇزەتۋلەردى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن ۇكىمەتتىڭ ازىرلەگەن زاڭ جوبالارىن قاراۋعا كىرىسەدى. ءبىز زاڭ جوبالارىن، سونىڭ ىشىندە كونستيتۋسيالىق سوت تۋرالى، ۋاكىل تۋرالى جانە پروكۋراتۋرا تۋرالى كونستيتۋسيالىق زاڭداردى تالقىلاۋعا بەلسەندى قاتىسۋىمىز كەرەك. ولاردى قابىلداۋ جاقىن ارادا جوسپارلانىپ وتىر»، دەيدى ەلۆيرا ءازىموۆا.
ومبۋدسمەننىڭ كونستيتۋسيالىق مارتەبەسى ەلىمىزدىڭ اتا زاڭىندا العاش رەت بەكىتىلدى. ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋدا جانە قالپىنا كەلتىرۋدە ومبۋدسمەن ءوز قىزمەتىندە مەملەكەتتىك ورگانداردان تاۋەلسىز بولۋى ءۇشىن بۇل نورمالاردى كونستيتۋسيا دەڭگەيىندە بەكىتۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى.
«مەملەكەتتىك ورگاندار مەن باسقا دا ۇيىمداردا ادامنىڭ قۇقىعى مەن بوستاندىعىن قورعاۋ مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ باسىم باعىتى دەگەن قاتاڭ تۇسىنىكتى قالىپتاستىرۋىمىز قاجەت. اتقارۋشى مەملەكەتتىك ورگاندار ءوز مىندەتتەرىن ءتيىستى تۇردە ورىنداماعان جاعدايدا، ۋاكىل جاردەمدەسۋگە جانە ولاردى قۇرمەتتەۋ تۋرالى ءبىلىمدى ناسيحاتتاۋعا ىقپال ەتۋى قاجەت»، دەپ اتاپ ءوتتى ۋاكىل.
مۇندا جاڭادان قۇرىلعان ورگاننىڭ ءرولىن دە اتاپ ءوتۋ كەرەك. بۇعان دەيىن مەملەكەت تاريحىندا كونستيتۋسيالىق سوت بولعان، ول 1992-1995 جىلدارى قىزمەت اتقارعان. كەيىن ول كونستيتۋسيالىق كەڭەس بولىپ وزگەردى.
«بۇل قۇرىلىپ جاتقان كونستيتۋسيالىق سوتتىڭ ارتىقشىلىعى - پرەزيدەنتتەن، پارلامەنت دەپۋتاتتارىنان، پرەمەر-مينيستردەن باسقا، ەندى بۇل سوتقا ازاماتتاردىڭ وزدەرى، ومبۋدسمەن (ۋاكىل) جانە باس پروكۋرور ءوتىنىش جاساي الادى. ياعني زاڭدار مەن باسقا دا نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىلەردىڭ كونستيتۋسيا نورمالارىنا سايكەستىگىن كونستيتۋسيالىق باقىلاۋدى تالاپ ەتە الاتىن سۋبەكتىلەر شەڭبەرى ەداۋىر كەڭەيدى»، دەدى ول.
كونستيتۋسيالىق سوتتىڭ قۇرامىنا 11 سۋديا كىرەدى، ولاردىڭ تورتەۋىن ەل پرەزيدەنتى تاعايىندايدى، قالعان ءۇش-ۇش سۋديادان سەنات پەن ءماجىلىس تاعايىندايدى.
ەلۆيرا ءازىموۆانىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى ۋاقىتتا ۋاكىلدىڭ ايماقتىق وكىلدىكتەرىن اشۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزىلۋدە، اسىرەسە اۋىلدىق جەرلەردە تۇراتىن ازاماتتار ءۇشىن جۇگىنۋ قولجەتىمدى بولماق. ولار وسى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن جۇمىس ىستەيتىن بولادى.
«ۋاكىل ينستيتۋتى مەن ونىڭ اپپاراتىنا مەملەكەتتىك بيلىك پەن حالىق اراسىنداعى كەرى بايلانىستى قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلگەن. بۇل رەتتە، بەلسەندى ءارى قامقور ازاماتتار، كاسىبي زاڭ كەڭەسشىلەرى، مەدياتورلار، ادۆوكاتتار، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار ءبىزدىڭ سەنىمدى سەرىكتەستەرىمىز بولىپ تابىلادى. مەملەكەتتىك ورگاندار دا ولاردىڭ قاتارىندا. ويتكەنى ولار قۇقىق بۇزۋشىلىقتارعا اكەپ سوققان ءوز شەشىمدەرىن بويىنشا جەدەل شارالار قابىلداۋى ءتيىس. ءبىزدىڭ جۇمىسىمىز كونستيتۋسيانىڭ 1-بابىندا بەلگىلەنگەن ادام، ونىڭ ءومىرى، قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارى قازاقستاننىڭ ەڭ قىمبات قازىناسى دەگەن ماقساتقا ساي بولۋى ءتيىس»، - دەپ تۇيىندەدى ءسوزىن ۋاكىل.