جاز مەزگىلىندە جاندىكتەر مەن كوكونىس، باقشا داقىلدارىنان ادام اعزاسىنا كەلەتىن ءقاۋىپ كۇشەيەدى. ءتىپتى، ينفەكسيالىق اۋرۋعا شالدىعىپ، سوڭى قايعىلى جاعدايعا ۇلاسىپ جاتادى.
كەنەدەن كەسەل جۇعادى
بىلتىر قىزىلوردا وبلىسىندا كونگو-قىرىم گەمموراگيالىق قىزباسى ءورشىپ، سوڭى قايعىلى جاعدايعا اكەلگەن ەدى. بۇل تۇرعىدا وتكەن جىلى ءقاۋىپتى ىندەتتەن 50 ادام كۇدىكتى دەپ تانىلسا، ونىڭ 20-سىنىڭ دياگنوزى زەرتحانالىق، ەپيدەميولوگيالىق جانە كلينيكالىق جولمەن ناقتىلانعان. سونىڭ ىشىندە 6 ادام كوز جۇمعان بولاتىن. سول ۋاقىتتا كەنەدەن كەلەتىن كەسەلمەن كۇرەس شارالارىن كۇشەيتكەنىمەن، قۇزىرلى ورىندار ءقاۋىپتى تۇبەگەيلى اۋىزدىقتاي المادى.
اikyn.kz اقپاراتىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، بيىل كەنەنىڭ ءقاۋىپتى وشاعى سانالاتىن سىر وڭىرىندە ىندەتتىڭ الدىن الۋ جۇمىستارى ەرتە كوكتەمنەن باستاۋ الدى. بىلتىرعىداي كەلەڭسىز جاعدايعا جول بەرمەۋ شارالارى قولعا الىندى. سونىڭ نەگىزىندە قىزىلوردا وبلىسىنا قاراستى 106 ەلدى مەكەن كونگو-قىرىم گەمورراگيالىق قىزباسى اۋرۋىنىڭ تۋىنداۋ ءقاۋپى بار ايماق رەتىندە تانىلىپ وتىر. بۇل جايىندا قىزىلوردا وبلىستىق سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق قاداعالاۋ دەپارتامەنتى مالىمدەدى.
«جىل باسىنان بەرى قىزىلوردا وبلىسى بويىنشا 14 ادام كونگو-قىرىم گەمورراگيالىق قىزباسىنا كۇدىكتى بولىپ تىركەلدى. وسى تىركەلگەن 14 جاعدايدان كەسەلدىڭ 1 دياگنوزى ناقتىلاندى. ناقتى ايتقاندا، سىرداريا اۋدانىنىڭ تۇرعىنىنان ءقاۋىپتى ىندەتتىڭ بەلگىلەرى بايقالدى. كونگو-قىرىم گەمورراگيالىق قىزباسىنىڭ ناقتىلانعان جاعدايى ماۋسىم ايىندا بولعان ەدى. ءقازىر بۇل ناۋقاستى زەرتتەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتسا، تاعى 12 ناۋقاستىڭ دياگنوزى زەرتتەۋ قورىتىندىسىنا سايكەس وزگەرتىلدى. ناۋقاستاردىڭ بارلىعى وبلىستىق جۇقپالى اۋرۋلار اۋرۋحاناسىنا، اۋداندارداعى ورتالىق اۋرۋحانالاردىڭ جۇقپالى اۋرۋلار بولىمدەرىنە وقشاۋلانىپ، جاتقىزىلدى. جالپى، بۇگىنگە دەيىن وبلىستا كەنە شاعىپ، مەديسينالىق كومەككە جۇگىنگەن 394 تۇرعىن مەديسينالىق باقىلاۋعا الىنىپ، كۇدىكتىلەر انىقتالعان جوق»، – دەدى بىزگە دەپارتامەنتتىڭ ءبولىم باسشىسى جانار جەتىلگەنوۆا.
ماماننىڭ ايتۋىنشا، ەپيدەميولوگيالىق احۋالدى تۇراقتاندىرۋ باعىتىندا ءتيىستى جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە. بۇل تۇرعىدا وبلىسقا قاراستى 238 ەلدى مەكەننەن بارلىعى 28 992 كەنە جينالىپ، زەرتتەۋ جۇرگىزىلگەن. ياعني، 3 335 سىناما الىنىپ، كەنەلەرءدىڭ جۇقپالىلىق كورسەتكىشتەرى زەردەلەنگەن. ءناتيجەسىندە، جاندىكتەردىڭ 6،5 پايىزىندا زاقىمدانۋ دەڭگەيى انىقتالىپ، ءوتكەن جىلدىڭ وسى مەرءزىمىمەن سالىستىرعاندا 1،5 پايىزعا جوعارى كورسەتكىش كورسەتكەن.
قولدا بار مالىمەتكە سايكەس، قىزىلوردا وبلىسى اۋماعىندا كەنەنىڭ 14-15 ءتۇرى مەكەندەيدى. ونىڭ ىشىندە تۇرلىك قۇرامى بويىنشا ءجيى كەزدەسەتىنى H. اsiaticum – 26 پايىز، H. اnatolicum – 3،5 پايىز، D. Daghestanicus 46 پايىزعا جەتكەن.
نەگىزىنەن، جىل باسىندا اتالعان اۋرۋدىڭ الدىن الۋعا باعىتتالعان قىزىلوردا وبلىسى، قالا جانە اۋدان اكىمدىكتەرىنىڭ قاۋلىسىمەن كەشەندى ءىس-شارالار جوسپارى بەكىتىلگەن. ءقاۋىپتى ىندەت تارالۋى مۇمكىن دەپ تانىلعان 106 ەلدى مەكەن اۋماعىنان سانيتاريالىق قورعانىس ايماقتارى جاساقتالىپتى. وسى ەلدى مەكەندەردە 11 ءساۋىر مەن 13 ماۋسىم ارالىعىندا 5 كۇن بويىنا 2 كەزەڭدى قورالارعا، مال باسىنا، سۋات، شاڭداقتارعا، پادالارعا كەنەگە قارسى وڭدەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلگەن. جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارىنان قۇرالعان جۇمىس توپتارىمەن وڭدەۋ جۇمىستارىنىڭ ساپاسى قاتاڭ باقىلاۋعا الىنعان. بۇل تۇرعىدا ناۋقاستاردى زەرتتەۋگە جانە ەمدەۋگە دياگنوستيكۋمداردىڭ، ەمدەۋ پرەپاراتتارىنىڭ قورى جەتكىلىكتى ەكەنىن العا تارتادى.
كوكونىستەن دە ءقاۋىپ بار
جاز مەزگىلىندە بازارلار مەن ءىرى ساۋدا ورىندارىندا ساتىلاتىن ازىق-تۇلىك پەن كوكونىس، باقشا داقىلدارىنىڭ دا ادام اعزاسىنا ۇلكەن ءقاۋىپ توندىرەتىنى بەلگىلى. سوعان وراي سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق قاداعالاۋ دەپارتامەنتى تاراپىنان ءتيىستى جۇمىستار جۇرگىزىلىپ جاتقانىن جەتكىزدى.
بۇل تۇرعىدا سالا ماماندارى وبلىس اۋماعىندا دۇنيەجۇزىلىك تاماق ونىمدەرىنىڭ قاۋىپسىزدىگى كۇنىنە وراي 10 كۇندىك اكسياسى ۇيىمداستىرىلعانىن جەتكىزدى. سونىڭ نەگىزىندە حالىق كوپ شوعىرلاناتىن ورىنداردا، بالالاردى ساۋىقتىرۋ مەكەمەلەرىندە، تاماق ونىمدەرىنىڭ كوتەرمە جانە بولشەك ساۋدا نىساندارىندا ءتيىستى شارالار اتقارىلعان.
«بۇل اكسيا اياسىندا ساتۋشىلار مەن تۇتىنۋشىلار اراسىندا حالىقتىڭ سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ باعىتىندا تاعام ونىمدەرىنىڭ قاۋىپسىزدىگى، سانيتارلىق تالاپتاردىڭ ساقتالۋى تۋرالى تۇسىندىرمە جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. سونداي-اق جەدەل ىشەك اۋرۋلارى مەن تاعامنان ۋلانۋ جاعدايلارىنىڭ الدىن الۋ شارالارى تۋرالى جانە جەكە باس، وندىرىستىك گيگيەناسىن ساقتاۋ قاجەتتىلىگى، تۇتىنۋشىلارعا ءقاۋىپسىز تاماقتانۋدى قالىپتاستىرۋدىڭ، سالاماتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋدىڭ ماڭىزى جونىندە كەڭىنەن اقپارات بەرىلدى. شارا اياسىندا ق ر دسم سەبك «ۇلتتىق ساراپتاما ورتالىعى» شجق رمك قىزىلوردا وبلىسى بويىنشا فيليالى ماماندارى تەكسەرۋ وتكىزدى. سونىڭ نەگىزىندە سالا ماماندارى ەكسپرەسس-تاسىلدەرىن قولدانا وتىرىپ، تۇرعىنداردىڭ ۇسىنۋى بويىنشا ساتىپ العان تاعامداردىڭ سانيتارلىق نورماتيۆتەرگە سايكەستىگىن تەكسەرۋ، جەمىس-جيدەك، كوكونىس ونىمدەرى قۇرامىنداعى نيترات قالدىقتارىنىڭ مولشەرىن انىقتاپ، دايىن ونىمدەرگە باكتەريولوگيالىق زەرتتەۋلەر جۇرگىزدى»، – دەدى بۇل جونىندە تاماقتانۋ وبەكتىلەرىن باقىلاۋ جانە قاداعالاۋ ءبولىمىءنىڭ باسشىسى مەرۋەرت بيتاسوۆا.
تەكسەرۋ جۇمىستارى بارىسىندا تاعام قۇرامىنداعى نيترات قالدىقتارىنىڭ مولشەءرىن انىقتاۋ ءۇشىن 587 سىناما الىنعان. دەپارتامەنت تاراپىنان بارلىق سىناما بويىنشا باكتەريولوگيالىق زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلىپ، ءسايكەسسىزدىك انىقتالماعانىن العا تارتتى.
دەي تۇرعانمەن، سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق قاداعالاۋ دەپارتامەنتى تاراپىنان مۇنداي تەكسەرۋ تەك اكسيا اياسىندا جىلىنا 1 رەت وتكىزىلەتىنىن مالىمدەپ وتىر. ياعني، جاز بويىنا تاعام، كوكونىس، باقشا داقىلدارىنىڭ قۇرامىنا باقىلاۋ تۇراقتى جۇرگىزىلمەيدى. سەبەبى ساۋدا ورىندارى مەن بازارلارعا تۇسكەن ازىق-تۇلىك، كوكونىس، باقشا ونىمدەرىنە ۇدايى باقىلاۋ جاساۋ اتالمىش دەپارتامەنتتىڭ قۇزىرىنان الىنىپ تاستالعان ەكەن. بۇگىندە مۇنداي ءجۇمىستار ساۋدا ورىندارى مەن بازارلاردىڭ ارنايى زەرتحاناسىندا عانا اقىلى نەگىزدە جۇرگىزىلەدى. ياعني، ءاربىر ساتۋشى ءوز ونىمدەرىن سول ساۋدا ورنىنىڭ زەرتحاناسىندا تەكسەرتۋ ءۇشىن ءوز قالتاسىنان تولەۋ مىندەتتەلگەن. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، جەمىس-جيدەكتەر مەن باقشا ونىمدەرىنە باقىلاۋ اقساپ تۇر. مۇنى سالا ماماندارى دا جوققا شىعارمادى.
قاي كەزدە دە ەرتە پىسكەن جەمىستەردىڭ، ونىڭ ىشىندە قاۋىن-قاربىز ونىمدەرىنىڭ قۇرامىندا حيميالىق نيتراتتار ءجيى كەزدەسىپ جاتادى. ودان ۋلانۋ جاعدايى ءاربىر ون ادامنىڭ ۇشەۋىنىڭ باسىندا بولۋى مۇمكىن ەكەن. سوندىقتان كوكونىس پەن جەمىس-جيدەكتەردى شىلدەنىڭ اياعى مەن تامىز ايىنىڭ باسىندا پايدالانۋعا كەڭەس بەرىلەدى.
جالپى، ءقازىر ساۋدا ورىندارىندا ساتىلىپ جاتقان جەمىس-جيدەكتەر مەن كوكونىستەردىڭ قاۋىپسىزدىگىنە ەشكىم كەپىل بولا الماي تۇر. سوندىقتان دا ەرتە پىسكەن جەمىس-جيدەكتەردى تۇراقتى زەرتحانالىق تەكسەرۋدىڭ ءتيىمدى ءتاسىلى ەنگىزىلسە، تۇتىنۋشىلاردىڭ قاۋىپسىزدىگى قامتاماسىز ەتىلەر ەدى.