Almaty-akshamy.kz سايتىنىڭ بۇگىنگى جاڭالىقتارىنا شولۋ – كۇن كەرۋەنى
تاعى دا قىمباتشىلىق...
ەلىمىزدە تەمىرجول تاريفتەرى كوتەرىلەدى. قىزمەتتەر مەن بيلەت باعاسىنا قوسىلاتىن قۇن قازاقستان تەمىر جولىنىڭ 2 تريلليون 500 ميلليارد تەڭگە كولەمىندەگى سىرتقى جانە ىشكى قارىزىن قايتارۋعا جۇمسالادى.
ستۋدەنتتەر دە پاتەر الا الادى
وتباسى بانك وسى جىلدىڭ 1 ناۋرىزىندا «وتاۋ» جاڭا تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسى باستالاتىنىن مالىمدەدى. 30 ساۋىرگە دەيىن (قوسا العاندا) كوپشىلىك «باسپانا ماركەت» (otbasybank.kz) پورتالىندا باعدارلاماعا قاتىسۋ تۋرالى ءوتىنىش جولداي الادى. ءوتىنىشتى كەز كەلگەن ۋاقىتتا بەرۋگە بولادى.
«وتاۋ» باعدارلاماسىنا كىمدەر قاتىسا الادى؟
- وتباسى بانك سالىمشىلارى («بايتەرەك» حولدينگىنىڭ ەنشىلەس ۇيىمى)، ونىڭ ىشىندە تۇرعىن ءۇي كەزەگىندە تۇرعان ازاماتتار قاتىسا الادى؛
- ۇمىتكەردىڭ جيناق شوتى ەڭ كەمى 18 ايلىق بولۋى كەرەك؛
- ءوتىنىم بەرۋ ساتىندە دەپوزيتتەگى جيناق سوماسى 1 ملن تەڭگەدەن كەم بولماۋعا ءتيىس؛
- قاتىسۋشى جاسى 18-دەن 63 جاسقا دەيىن (قوسا العاندا)؛
- باعدارلاماعا قاتىسۋشىدا جانە ونىڭ وتباسى مۇشەلەرىندە سوڭعى 5 جىل ىشىندە جىلجىمايتىن مۇلىك بولماۋى كەرەك؛
- الماتى جانە استانا قالالارىنان تۇرعىن ءۇي الاتىن جاعدايدا اتالعان قالالاردا تۇراقتى تىركەۋ بولۋى قاجەت.
كىتاپ وقىمايتىن قازاقستان
ءاربىر 4ء-شى قازاقستاندىق (26،5%) سوڭعى ءبىر جىلدا كەمىندە 1 كىتاپ وقىعانىن ايتقان، قالعاندارى وقىمايدى، ويتكەنى وقۋعا ۋاقىتتارى جوق (52%) نەمەسە مۇلدە وقۋدى ۇناتپايدى (21،4%).
بۇل دەرەكتى قوعامدىق ساياسات ينستيتۋتى 2023 جىلدىڭ قاراشا ايىنىڭ سوڭى – جەلتوقسان ايىنىڭ ورتاسىندا جۇرگىزىپتى. ساۋالناماعا 18 جاستان اسقان 8 000 قازاقستاندىق قاتىسقان.
زەرتتەۋشىلەردىڭ پىكىرىنشە، وقۋ بەلسەندىلىگىنىڭ تومەن بولۋىنىڭ تاعى ءبىر سەبەبى – كىتاپتار مەن كىتاپشالاردىڭ جالپى جانە ورتاشا تارالىمىنىڭ تومەندەۋى. شىققان كىتاپتاردىڭ 80 پايىزدان استامى وقۋلىقتار مەن وقۋ-ادىستەمەلىك قۇرالدار. سونىمەن قاتار، ساۋدا نۇكتەلەرىندەگى كىتاپ ونىمدەرى قۇنىنىڭ قىمباتتىعى اسەر ەتەدى.
ءوزىمىزدىڭ تاۋىقتىڭ جۇمىرتقاسىن جەيمىز
سەبەبى قازاقستان جۇمىرتقا يمپورتىنا شەكتەۋ قويادى. ەلىمىزگە تاۋىق جۇمىرتقاسىن كولىكپەن تاسىمالداۋعا جارتى جىلعا تىيىم سالىنباق. مينيسترلىكتىڭ حابارلاۋىنشا، بۇل وتاندىق شارۋالاردى قولداۋ ءۇشىن جاسالىپ وتىر. ونىڭ ۇستىنە ءقازىر بىزدە 56 ميلليوننان استام قۇس بار. الدىڭعى جىلدارمەن سالىستىرعاندا 15 پايىزداي كوبەيگەن. ال بىلتىر وندىرىلگەن جۇمىرتقا سانى 5 ميللياردقا تاياۋ. بۇل ىشكى نارىقتى قامتۋعا جەتكىلىكتى دەيدى ماماندار. تىيىم ءبىرىنشى مامىردان باستاپ ارەكەت ەتپەك.
جەتى اتاسىن تانىمايتىن قازاقتار
ارحەولوگتارمەن بىرلەسە وتىرىپ، گەنەتيكتەر كونە سۇيەكتەردىڭ دنق ايىرىپ ءارتۇرلى زامانعى، ولاردىڭ گەنەتيكالىق ۆاريانتتارىن انىقتاپ، سولارمەن سالىستىرىپ، اقپارات بەرۋگە بولاتىنىن انىقتاعان.
«بىزگە تاپسىرعان ادامداردىڭ تولىق ءۇ-حروموسومالارىن سالىستىرا كەلىپ، كەيبىر ادامداردىڭ كونە يرانداعى ۆاريانتتارمەن ۇقساستىعىن كورسەتتى»، دەيدى ادام گەنەتيكاسى زەرتحاناسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ماقسات جاباعين.
«يران، اۋعانستان، پاكىستانداعى قانداستارىمىزعا قارايتىن بولساق، ولاردا قۇجات جوق. ياعني قازاق ەكەنىن دالەلدەي المايدى. ءبىراق مۇنى تەكسەرۋ قاجەت. سەبەبى اۋعانستاندا تۇرۋدى ەشكىم قالاي قويماس. ال ەلگە كەلۋ وڭاي بولسا، ءبارى قازاقپىز دەپ تە شىعا الادى»، - دەيدى تاريحشى جاقسىلىق ءسابيتوۆ.
«100% دنق ارقىلى رۋدى ايتۋعا بولمايدى. ءبىراق ونىڭ رۋلارمەن تۋىستىعىن ايتۋعا بولادى. ورتاق اتاسىنىڭ كىم بولعانىن جانە قاشان ءومىر سۇرگەنىن انىقتاۋعا بولادى. ءقازىر ءومىر ءسۇرىپ جاتقان باسقا حالىقتارمەن سالىستىرا كەلىپ، پايىزدىق مولشەردە وڭىرلەردى كورسەتە الادى. 80%، مىسالى، ورتالىقازيالىق، 10% شىعىسازيالىق، 10%، مىسالعا، ەۋروپالىقتارمەن كەزىندە بۇرىن ورتاق اتا-بابالارىڭىزدان قالعان گەنەتيكالىق ۆاريانتتار بار ەكەنىن كورسەتەدى»، - دەيدى ادام گەنەتيكاسى زەرتحاناسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ماقسات جاباعين.
قازاقستان بىتىمگەرلەرى گولان جوتالارىنا بارماق
ولارعا اي سايىنعى جالاقىسى ءۇش ەسە تولەنەتىن بولادى. قورعانىس مينيسترلىگى قازاقستان بىتىمگەرلەرىنىڭ گولان جوتالارىنا اتتانۋعا دايىندالىپ جاتقانىن ايتتى.
ميسسيانى ورىنداۋ ءۇشىن قازاقستاندىق اسكەري قىزمەتشىلەر بۇۇ-نىڭ تالاپتارى مەن ستاندارتتارىنا سايكەس، مۇقيات ىرىكتەۋدەن جانە دايارلىقتان ءوتتى. كەشەندى التى ايلىق دايىندىق قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ بىتىمگەرلىك وپەراسيالار ورتالىعىندا ۇيىمداستىرىلدى. اسكەري قىزمەتشىلەردى وقىتۋعا بىتىمگەرلىك وپەراسيالار، مينادان تازارتۋ جانە اسكەري مەديسينا ورتالىقتارىنىڭ نۇسقاۋشىلار قۇرامى قاتىستى. اسكەري قىزمەتشىلەر اعىلشىن ءتىلىن، كۇش قولدانۋ ەرەجەلەرىن، حالىقارالىق جانە گۋمانيتارلىق قۇقىق نورمالارىن وقىدى.
112 مىڭ دوللارلىق كولىك
قىتايلىقتار شىعارعان جاڭا كولىك ۇلگىسى ET9 سەدانى قار مەن مۇزدى وزدىگىنەن «سىلكىپ تاستاۋعا» قابىلەتتى. بۇل قىزىقتى نۇسقا دىرىلدەيتىن شاسسي فۋنكسياسىنىڭ ارقاسىندا مۇمكىن بولدى. ونىڭ كومەگىمەن اۆتوموبيل ءبىر جاعىنان تەربەلمەلى قوزعالىستار جاسايدى. ءوز ءوزىن سىلكىلەگەن كەزدە كولىك ۇستىندەگى قار مەن مۇز ءتۇسىپ قالادى. ەلەكتروموبيل بەس مينۋتتان اسپايتىن ۋاقىتتا زاريادتالاتىن جەڭىل ەلەكتر قوزعالتقىشتارىمەن جابدىقتالعان، كولىكتىڭ قۋات قورى 255 شاقىرىمعا جەتەدى.
ەكس-دەپۋتاتتان قىسىم كورگەن تىلشىلەر ۇندەۋ جاسادى
Dalanews/DALA INSIDE رەداكسياسىنىڭ جۋرناليستەرى استانا قالاسى ءماسليحاتىنىڭ ەكس-دەپۋتاتى، «G-Park» قۇرىلىس كومپانياسى جانە ونىڭ باسشىسى عابيت ساتماعامبەتوۆ تاراپىنان قىسىم كورىپ، ۇندەۋ جاسادى.
Dalanews جانە DALA INSIDE رەداكسيالارىنىڭ تاۋەلسىز جۋرناليستەرى «G-Park» قۇرىلىس كومپانياسى جانە ونىڭ باسشىسى عابيت ساتماعامبەتوۆ تۋرالى ماتەريالدار جاريالانعاننان كەيىن قىسىمعا تاپ بولعانىن حابارلاي وتىرىپ، ق ر باس پروكۋرورى ب.اسىلوۆتان، ق ر مادەنيەت جانە اقپارات ءمينيسترى ا.بالايەۆادان، ءىىم ءمينيسترى ە.سادەنوۆتەن، «ءادىل ءسوز» حالىقارالىق ءسوز بوستاندىعىن قورعاۋ قورىنان، قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنان، قازاقستان ترانسپارەنسي قورىنان، Internews-تەن، بارلىق اقپارات قۇرالدارى مەن جۋرناليستەردەن قولداۋ سۇرادى.
ءىىم DALA INSIDE ۇستىنەن قوزعالعان ءىستى توقتاتتى
Almaty-akshamy.kz DALA INSIDE جۋرناليستەرىنىڭ ۇندەۋ جاساعانىن حابارلاعاننان كەيىن ىشكى ىستەر مينيسترلىگى ءادىل تەرگەۋ جۇرگىزىپ، DALA INSIDE ۇستىنەن قوزعالعان ءىستى قىلمىس قۇرامى بولماعاندىقتان توقتاتتى. ق ر مادەنيەت جانە اقپارات ءمينيسترى ايدا بالايەۆا ءىستى جەكە باقىلاۋىندا ۇستاپ وتىردى.
Dalanews/DALA INSIDE رەداكسيالارىنىڭ ۇجىمى ءىستى وبەكتيۆتى قاراستىرعان ىشكى ىستەر مينيسترلىگى مەن سالالىق قولداۋ بىلدىرگەن مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنە العىس ءبىلدىردى.
20 اقپان – كاسىبي ىشكىشتەر كۇنى
شىن مانىندە، بۇل كۇن ونى الكوگولدىك ىشىمدىكتەرمەن اتاپ وتۋگە شاقىرۋ ەمەس. بۇل – وسى پروبلەمانى، ياعني ىشىمدىككە سالىنۋدان ارىلعان، وسىنداي قيىندىقتى جەڭگەن ادامداردىڭ كۇنى دەگەن دۇرىس بولار.
ءبىر قۋانتاتىنى، بارلىق ادامدار بۇل زياندى تاۋەلدىلىككە بەيىم ەمەس. كوپشىلىگى بەلگىلى ءبىر سەبەپپەن نەمەسە سەبەپسىز ىشەدى. ءبىراق ءبىرجولا باسىمەن اراققا دەن قويىپ كەتپەيتىندەر دە بار. ددسۇ ستاتيستيكاسى بويىنشا، جەر حالقىنىڭ شامامەن 2% - ى الكوگولگە تاۋەلدى جانە جىل سايىن شامامەن 3،3 ميلليون ادام تاۋەلدىلىكتىڭ سالدارىنان قايتىس بولادى.
«ۋاقىتى كەلگەندە، سىزدەرگە جول بەرەمىز...»
پرەزيدەنتتىك جاستار كادر رەزەرۆىنىڭ فورۋمىنا قاتىسقان قاسىم-جومارت توقايەۆ وسىلاي دەدى.
پرەزيدەنت قايدا جۇرسە دە، ۇنەمى ەلىمىزدىڭ جاس ۇرپاعى جونىندە ايتاتىنىن ەسكە سالدى.
«مەن سىزدەرگە زور سەنىم ارتامىن. ەكونوميكادا، مەملەكەتتىك قىزمەتتە نەمەسە باسقا سەكتوردا جۇمىس ىستەپ جۇرگەن جاستارىمىزعا قولداۋ ءبىلدىرۋ ءۇشىن قولدان كەلگەننىڭ ءبارىن جاسايمىن. سىزدەر ءومىردىڭ بازارىنا ەندى كەلگەن، ال ءبىز قايتىپ بارا جاتقان ادامدارمىز. بۇل – قالىپتى دۇنيە. ۋاقىتى كەلگەندە، سىزدەرگە جول بەرەمىز. ءبىز زەينەتكە شىعامىز، ورنىمىزعا سىزدەردەي جالىندى جاستار كەلەدى. ءبىراق سىزدەر تۋعان ەلگە، وتانعا قىزمەت ەتۋگە دايىن بولۋلارىڭىز قاجەت. ويتكەنى كۇردەلى زامانعا تاپ كەلىپ تۇرمىز. كوپتەگەن قيىندىقتاردى باستان وتكەرىپ جاتىرمىز»، – دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.