جاڭارۋعا قابىلەتتى ۇلت – جاھانعا ءقادىرلى

ءقازىر ەگەمەن ەلىمىزدىڭ جاڭا داۋىرگە قادام باسقانىن كورىپ تە، ءبىلىپ تە وتىرمىز. مەملەكەت باسشىسىنىڭ جارلىعىنا سايكەس، الداعى 5 ماۋسىمدا وتەتىن رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋم - سونىڭ جارقىن ايعاعى. اتا زاڭىمىز – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسىنا ەنگىزىلەتىن وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار بۇكىلحالىقتىق تالقىلاۋ ناتيجەسىندە قابىلداناتىن بولادى. مىنە، وسى تاقىرىپ ارقاۋ بولعان ۇلتتىق كىتاپحاناداعى «دوڭگەلەك ۇستەل» باسىندا رەسپۋبليكالىق جانە ايماقتىق كىتاپحانالار جەتەكشىلەرىنىڭ قاتىسۋىمەن كونستيتۋسيالىق وزگەرىستەر تۋرالى جان-جاقتى اڭگىمە ءوربىدى.

ەلىمىزدە قايتا جاڭعىرعان سەنىم مەن تۇسىنىستىك 2019 جىلدىڭ قوڭىرقاي كۇزىندە باستالدى دەسەم، ارتىق ايتقاندىق ەمەس. بۇل سەرپىلىسكە رەسپۋبليكا پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ 2019 جىلعى 2 قىركۇيەكتەگى  «سىندارلى قوعامدىق ديالوگ – قازاقستاننىڭ تۇراقتىلىعى مەن وركەندەۋىنىڭ نەگىزى» اتتى حالىققا جولداۋىندا جاساعان باستامالارىنىڭ، اسىرەسە، «ەستيتىن مەملەكەت» قۇرۋ جونىندەگى ۇستانىمىنىڭ نەگىز بولعانى دا شىندىق. سودان بەرى مەملەكەت باسشىسىنىڭ سويلەگەن سوزدەرىندە تالاي جىل ەل-جۇرتتىڭ قابىرعاسىنا باتقان وتكىر ماسەلەلەر اشىق قوزعالىپ، وعان جاۋاپتىلارعا قاتاڭ تالاپ قويىلۋىنىڭ كۋاگەرى بولىپ كەلەمىز. ماسەلەن، بيزنەس وكىلدەرىمەن كەزدەسۋىندە مەملەكەت باسشىسى كاسىپكەرلەردىڭ جەكەلەگەن ادامدار جانە قۇرىلىمدارمەن سىبايلاستىققا بارۋعا ەرىكسىز ءماجبۇر بولاتىنىن اتاپ كورسەتتى.

سوندىقتان ءقازىر، سايىپ كەلگەندە، بۇرىنعى «قوعامدىق كەلىسىم» تالاپتارى ەلەۋلى تۇردە وزگەرتىلىپ، مەملەكەت پەن ازاماتتىق قوعامدى   ءوزارا سەرىكتەس ەتۋدىڭ ساياسي، الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق تەتىكتەرى بىرتە-بىرتە ىسكە قوسىلۋدا. بۇل ابدەن قوردالانىپ قالعان پروبلەمالاردى شاپشاڭ قولعا الىپ، ادامدار ءۇشىن  پايدالى شەشىمدەر قابىلداۋ مۇمكىندىگىن الدەقايدا جاقسارتا ءتۇستى. اسىرەسە، قوعامنىڭ ءالجۋاز توپتارىنا كومەك كورسەتۋگە جەتە كوڭىل بولىنە باستاعانى جۇرتشىلىقتىڭ ريزاشىلىق سەزىمىن تۋعىزۋدا. ماسەلەن، ەلىمىزدەگى ەڭ تومەنگى جالاقىنىڭ مولشەرى از عانا ۋاقىتتا، ەڭ الدىمەن، 42 500 تەڭگەگە كوتەرىلىپ،  بيىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ تاعى دا 41 پايىزعا ءوستى جانە 60 مىڭ تەڭگەنى قۇراپ وتىر.

ءبىراق حالىقتى الەۋمەتتىك قولداۋ باعىتىندا اتقارىلاتىن شارۋا ءالى دە بارشىلىق. كوپ بالالى وتباسىلار، جالعىزباستى انالار، مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ازاماتتار كومەككە اسا ءزارۋ. حالىقتىڭ مۇقتاج توپتارىنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى جايىندا ءقازىر جەرگىلىكتى جەرلەردە عانا ەمەس، رەسپۋبليكالىق مارتەبەلى باس قوسۋلاردا دا ايتىلىپ، ناقتى شەشىمدەر الىناتىنىن كورىپ ءجۇرمىز. البەتتە، ول قامقورلىقتىڭ مەملەكەتىمىزدىڭ ەكونوميكالىق مۇمكىندىگىنە قاراي جۇزەگە اسىرىلاتىنى دا تۇسىنىكتى. ماسەلەن، دانا حالقىمىزدىڭ «ءبىرىنشى بايلىق – دەنساۋلىق» دەگەن تاعىلىمىنا وراي ۇلتتىق دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىن ودان ءارى دامىتۋعا باسا نازار اۋدارىلۋدا. پاندەميا زاردابىنان ساباق الا وتىرىپ  قابىلدانعان شارالار بار­­لىق مەديسينا مەكەمەلەرىن قاجەتتى قۇرال-جابدىقتارمەن تولىقتاي جاراقتان­دى­رۋعا، ناۋقاستارعا ارنالعان ورىندار قو­رىن 50 پايىزعا جاڭارتۋعا، ەسكىرگەن ين­­فرا­قۇرىلىمدى اۋىستىرۋعا، ءومىر ۇزاقتىعىن بولجامدى 75 جاسقا دەيىن جەت­كى­زۋگە مۇمكىندىك بەرەدى ەكەن.

جالپى، سوڭعى ءۇش جىلدىڭ بەدەرىندە ەلىمىزدە جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان كەڭ اۋقىمدى جۇمىستار مەملەكەت باسشىسىنىڭ، جاڭا ايتقانىمىزداي، العاشقى كۇننەن ۇستانعان حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت باعىتىنىڭ جانە قوعامدىق ءومىردىڭ بارلىق سالاسىندا ادىلەتتىلىكتى بارىنشا ورنىقتىرۋ جونىندەگى تالابىنىڭ قيسىندى جالعاسى بولىپ تابىلادى. ماسەلەن، پرەزيدەنتىمىزدىڭ 2020 جىلعى 1 قىركۇيەكتەگى «جاڭا جاعدايداعى قازاقستان: ءىس-قيمىل كەزەڭى» اتتى حالىققا جولداۋى سونىڭ تاعى ءبىر دالەلى. جولداۋ، ادەتتەگىدەي ۇلتتىق كىتاپحانا ۇجىمىندا دا تالقىلانىپ، ونداعى كوتەرىلگەن وزەكتى ماسەلەلەر ادەبي كەشتەر مەن باسقا دا مادەني شارالارداعى اڭگىمەلەردىڭ ارقاۋىنا اينالىپ كەلەدى.

ادىلەتتىلىككە كوزدەرى جەتكەن ازاماتتار عانا مەملەكەت ىسىنە بەلسەنە ارالاسىپ، ەڭبەكتىڭ ناتيجەلى بولۋىنا مۇددەلىلىك تانىتادى. ەل اراسىندا كوپتەن بەرى ايتىلىپ، شەشىلۋى سوزىلىپ كەلگەن ءبىر عانا ماسەلەگە بايلانىستى اتالعان جولداۋدا ايتىلعان «ۇلتتىق تابىستىڭ وسىمىنەن تۇسەتىن يگىلىك­تەر­ءدى ءادىل ءبولۋ، ءتيىمدى الەۋمەتتىك «ءليفتى­لەر­ءدى» ورنىقتىرۋ جونىندەگى قوعامنىڭ ءوت­كىر تالابى مىندەتتى تۇردە ورىندالۋى ءتيىس» دەگەن سوزدەردىڭ بيلىك باسىنداعىلار ءۇشىن ناقتى تاپسىرما ەكەنى تۇسىنىكتى. بۇعان قوسا، ءادىل باسەكەلەستىك، كاسىپكەرلەردىڭ جاڭا بۋىنى ءۇشىن نارىق اشۋ، ادامي كاپيتالدى دامىتۋ جولىنداعى جانە باسقا دا سان-سالالى جۇمىس ءوز جەمىسىن بەرە باستادى.

رەسپۋبليكادا ازاماتتاردىڭ الەۋمەتتىك ءال-اۋقاتىن ودان ءارى ارتتىرۋعا باسىمدىق بەرىلىپ وتىر. ال ادامداردىڭ تۇرمىس دارەجەسى مەن كۇنكورىس جاعدايىنىڭ، ەڭ الدىمەن، باسپانا ماسەلەسىنە تىكەلەي قاتىستى ەكەنى بارشاعا ءمالىم. ماسەلەن، ءقازىر مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا ەل تۇر­عىن­دارىنىڭ زەينەتاقى جيناعىنىڭ ءبىر بولىگىن وسى ماقساتقا پايدالانۋعا  مۇمكىندىك تۋعىزىلدى. تەگىندە، كەز كەلگەن قوعامدا الەۋمەتتىك سالاعا قارجىلىق جاعىنان قولداۋ كورسەتىپ، ونى ساپالىق جاڭا دەڭگەيگە كوتەرۋ مەملەكەت پەن قوعامعا ورتاق مىندەت بولىپ تابىلادى. بۇل جەردە ادامداردىڭ جاڭارۋعا قابىلەتتىلىگى مەن بەلسەندىلىگىنىڭ جانە مەملەكەتتىڭ ەكونوميكالىق، عىلىمي-تەحنيكالىق الەۋەتىنىڭ ماڭىزى زور.

بيىلعى 16 ناۋرىزداعى جولداۋىندا مەملەكەت باسشىسى «قۋاتتى وڭىرلەر – قۋاتتى ەل» دەگەن ۇستانىمنىڭ  ءاردايىم  وزەكتىلىگىن، ياعني ەلىمىزدەگى اكىمشىلىك-اۋماقتىق قۇرىلىمنىڭ وڭتايلى بولۋى  وتە ماڭىزدى ەكەنىن اتاپ كورسەتتى. ءقازىر سەمەي ايماعىندا اباي وبلىسىن، جەزقازعان وبلىسىنىڭ اۋماعىندا  ۇلىتاۋ وبلىسىن، ال الماتى وبلىسىن ەكىگە ءبولىپ، بۇل وڭىردە جەتىسۋ جانە الماتى وبلىستارىن قۇرۋ جونىندەگى جۇمىستار باستالىپ تا كەتتى. رەسپۋبليكا ايماقتارىن دامىتۋ ىسىنە تىڭ سەرپىن بەرەتىن بۇل قادامدى حالقىمىز كوپتەن كۇتكەن ەدى.

ەل قالاۋىمەن قابىلداناتىن كونستيتۋسيالىق وزگەرىستەر ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزدىڭ حالىق تىلەگىنە سەرگەك قارايتىن مەملەكەتكە اينالىپ كەلە جاتقانىن كورسەتەدى. تاۋەلسىزدىك جىلناماسىنىڭ ءتورتىنشى ونجىلدىعىنا جول اشقان بۇل كەزەڭنىڭ وڭاي بولمايتىنى ءقازىردىڭ وزىندە بايقالۋدا. سوندىقتان جاڭارۋعا قابىلەتتى ۇلتتىڭ عانا جاھانعا كادىرلى ەكەنىن ءارقاشان ەستە ۇستاۋىمىز قاجەت. دەمەك، 5 ماۋسىمداعى رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋمعا ءبىر كىسىدەي قاتىسىپ، ەل مۇراتىن كوزدەگەن شەشىمگە قولداۋ ءبىلدىرۋ – ءبىزدىڭ ءارقايسىمىز ءۇشىن ازاماتتىق پارىزىمىز دەپ تۇسىنەمىن. قازاقستان كىتاپحاناشىلارى ءوز مىندەتتەرىنە وسىنداي جاۋاپكەرشىلىك تۇرعىسىنان قارايدى.