جاستارعا ۇلگى ەتۋگە ابدەن لايىقتى
عۇلاما عالىم اۆيسەننا: «دارىگەردە سۇڭقاردىڭ كوزىندەي قىراعىلىق، قىزدىڭ قولىنداي ەپتىلىك، جىلاننىڭ دانالىعىنداي اقىل جانە ارىستاننىڭ جۇرەگىندەي باتىلدىق بولۋى كەرەك» دەگەن ەكەن. دەگەنمەن، كەز كەلگەن ادام تۋمىسىنان جاقسى مامان بولمايدى. كاسىبيلىكتىڭ شىڭىنا ەڭ الدىمەن ءوزى تاڭداعان ماماندىققا دەگەن ماحابباتى زور جاندار مەن جاقسى ۇستازعا شاكىرت بولۋ باقىتى بۇيىرعاندار شىعادى.
اسان قانىبەك ۇلى – جارتى عاسىردان بەرى بولاشاق دارىگەرلەرگە ءدارىس وقىپ، ماماندىقتىڭ قىر-سىرىن بىرنەشە بۋىنعا ءسىڭىرىپ كەلە جاتقان ۇلاعاتتى ۇستاز. بۇگىندە سەكسەننىڭ سەڭگىرىنە اياق باسقان ارداگەر-ۇستاز ءالى دە ءوز ءبىلىمى مەن بىلىگىن، ومىردەن تۇيگەنىن شاكىرتتەرىنە ۇيرەتىپ كەلەدى. ول بولاشاق دارىگەرلەرگە وسى ءبىر كۇردەلى ماماندىقتىڭ يەسى بولۋ ءۇشىن جاي عانا وقۋ، ماماندىقتى يگەرۋ ازدىق ەتەتىنىن ءتۇسىندىرىپ، دارىگەردىڭ بويىندا قانداي قاسيەتتەر بولۋ كەرەكتىگىن سوزىمەن دە، ىسىمەن دە كورسەتۋدەن جالىقپايدى. ويتكەنى، ول ءبىر كەزدەرى ءوزى دە ستۋدەنت بولدى، جاس دارىگەر اتاندى. كەمەلىنە كەلىپ، ۇستازدىققا جەتكەنشە دارىگەرلىك ماماندىقتىڭ ىستىعىن دا، سۋىعىن دا كوردى.
جاستايىنان دارىگەر بولۋدى ارمانداعان اسان قانىبەك ۇلى سوناۋ 1962 جىلى سەمەي مەديسينالىق ينستيتۋتىنا تۇسەدى. كەڭەس زامانىندا وقۋ ورىندارىنىڭ بارلىعى دەرلىك ورىس تىلىندە ءبىلىم بەرەتىن ەدى. اۋىلدىڭ قاراپايىم بالاسى العاشىندا مەديسينا سالاسىنا قاتىستى كۇردەلى سوزدىكتەردى تۇسىنبەي قينالعانىن دا جاسىرمايدى. ماماندىعىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتىڭ، تاباندىلىعىنىڭ ارقاسىندا ول 1968 جىلى ينستيتۋتتى ءتامامداپ، ناعىز مامان اتاندى. جوعارى وقۋ ورنىن اياقتاعاننان كەيىن جاس مامان سول كەزدەگى تالدىقورعان وبلىسى، قاراتال اۋدانى، ۇشتوبە قالاسىنداعى اۋداندىق اۋرۋحانادا حيرۋرگ بولىپ جۇمىس ىستەدى. 1972–1978 جىلدار ارالىعىندا الماتىداعى قالالىق ونكوديسپانسەردە جانە وبلىستىق اۋرۋحانانىڭ ونكولوگيالىق بولىمشەسىندە ونكوحيرۋرگ بولىپ ەڭبەك ەتتى. 1979 جىلدان 1990 جىلعا دەيىن جامبىل اۋداندىق اۋرۋحاناسىنىڭ باس دارىگەرىنىڭ ەمدەۋ جونىندەگى ورىنباسارى، مىڭبايەۆ اتىنداعى ۋچاسكەلىك اۋرۋحانادا باس دارىگەر قىزمەتىن اتقاردى. 1990 جىلدان بەرى بىلىكتى مامان س.ج.اسفەندياروۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق مەديسينالىق ۋنيۆەرسيتەتتە بولاشاق دارىگەرلەرگە ءدارىس بەرەدى، ول حيرۋرگيا كافەدراسى مەن مەيىربيكە ءىسى كافەدراسىندا ۇستازدىق ەتىپ كەلەدى. مەديسينا عىلىمىنىڭ كانديداتى، دوسەنت اسان قانىبەك ۇلى ءوز سالاسى بويىنشا ماراپاتتارعا دا كەندە ەمەس. ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ ءىسىنىڭ ۇزدىگى، ق ر دەنساۋلىق ءمينيسترىنىڭ العىس حاتىنىڭ يەگەرى، الماتى كاسىپوداقتارىنىڭ قۇرمەتتى قايراتكەرى، س.ج.اسفەندياروۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق مەديسينا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قولا، كۇمىس، التىن مەدالىنىڭ يەگەرى ارداگەر-ۇستاز ىزگىلىك جولىنداعى يگى ىسىمەن جاس ۇرپاققا ۇلگى.
مەديسينا عىلىمىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى گيپپوكرات: «مەن قانداي ناۋقاستىڭ ۇيىنە كىرسەم دە، ونىڭ جاعدايىن جەڭىلدەتۋ ءۇشىن كىرەمىن» دەگەن وسيەت قالدىرعان. اسان اعا سوناۋ كونە عاسىرلاردان بۇگىنگە دەيىن جەتكەن عۇلامالاردىڭ ءتۇرلى وسيەتتەرىن ءوزىنىڭ «دارىگەردىڭ وي-تولعاۋلارى» دەگەن كىتابىندا تالداپ، مەديسينانى ومىرلىك كاسىبى رەتىندە تاڭداعان ادامعا قاجەتتى قاسيەتتەر تۋرالى تارقاتىپ جازعان. اۆتور ءبىر سوزىندە: «ءارقاشان ناۋقاستى مۇقيات تىڭداڭىز، ەگەر سۇراق قويسا، تياناقتى تۇردە جاۋاپ بەرىڭىز. ءوز ويلارىڭىزدى قاراپايىم، انىق، قىسقا، عىلىمي سوزدىكتەردى قولدانباي جەتكىزۋگە تىرىسىڭىز، ناۋقاستىڭ ءسوزىن بولمەي، سىپايىلىق تانىتىڭىز» دەپ بولاشاق دارىگەرلەرگە قۇندى كەڭەسىن بەرەدى.
تاقىرىپقا وراي
اسان قانىبەك ۇلى، ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ ءىسىنىڭ ۇزدىگى:
دارىگەر دە اۋىرادى
اق حالاتتى ابزال جان – بۇل بارلىق ۋاقىتتا ۇلكەن قۇرمەتكە يە بولۋعا ءتيىستى ماماندىق، سەبەبى ونىڭ كۇندەلىكتى جۇمىسى ناۋقاستىڭ ازابىن جەڭىلدەتۋگە نەمەسە ولاردىڭ ءومىرى قىل ۇستىندە تۇرعاندا ساقتاپ قالۋعا باعىتتالعان قىزمەت. بالاساعۇنيدىڭ «ءتىرى ادام تۇبىندە ءبىر اۋىرماي تۇرمايدى» دەيتىن ءسوزى بار عوي. دانىشپان ايتپاقشى، ءوزىم دە وسى جىلدىڭ كوكتەمىندە قاتتى ناۋقاستانىپ، الماتى قالالىق مەديسينالىق جەدەل جاردەم كورسەتۋ اۋرحاناسىنىڭ دارىگەرلەرىنە قارالۋعا ءماجبۇر بولدىم. ناۋقاستاردى قابىلداۋ ءبولىمىنىڭ تەراپيەۆت دارىگەرى مەنى شۇعىل تۇردە قابىلداپ، شاعىمدارىمدى زەيىن قويىپ تىڭداپ، تەكسەرىپ، ەكگ جاساتىپ، العاشقى دارىگەرلىك كومەكتى كورسەتتى. كەيىننەن ەمدى جالعاستىرۋ ءۇشىن الماتى قالالىق كارديولوگيا اۋرۋحاناسىنا باردىم.
قالالىق كارديولوگيا اۋرۋحاناسىنىڭ ناۋقاستار قابىلداۋ بولىمىندەگى بىلىكتى، كارديولوگ دارىگەرلەر ماعان تولىق كولەمدە تەكسەرىس جانە مامانداندىرىلعان كولەمدە مەديسينالىق كومەك كورسەتتى. مەنىڭ شاكىرتىم، ەمدەۋشى دارىگەرىم، وتە يناباتتى ابزال جان نازيرا ىزتىلەۋ قىزى بار ىنتاسىمەن كوڭىل ءبولىپ، جۇرەگىمە كورونوگرافيا جاساتتى. كارديو-حيرۋرگ ايجان نۇرجان قىزى تەكسەرىستەن كەيىن، جۇرەكتىڭ ەكى تامىرىنىڭ وزەگى تارىلىپ قالعاندىعىن، جەدەل تۇردە ءبىر تامىرعا، سەگىز اي وتكەننەن كەيىن ەكىنشى تامىرعا ستەنت قويماسا بولمايتىنىن ەسكەرتتى. كەيىن وپەراسيا جاساۋعا كەلىسىمىمدى بەردىم.
وتا ءساتتى ءوتتى. بولىمشەنىڭ مەديسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ (مەيىربيكەلەر، كىشى مەيىربيكەلەر)، اسىرەسە ەمدەۋشى دارىگەرىم نازيرا ىزتىلەۋ قىزى مەن بولىمشە مەڭگەرۋشىسى گاۋحار قايرات قىزىنىڭ ەلەۋلى ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا اۋرۋىمنان قۇلان-تازا جازىلىپ شىقتىم. دەگەنمەن دە، قازاقتا «اۋرۋ باتپانداپ كىرىپ، مىسقىلداپ شىعادى» دەگەن ءسوز بار. سودان ءبىر اپتادان كەيىن جۇرەگىمنىڭ ۇستاماسى ۇستاپ، قايتادان سول اۋرۋحانانىڭ اريتميولوگيا بولىمشەسىنە ءتۇستىم. سونداعى اريتميولوگيا بولىمشەسىنىڭ دارىگەرلەرى كارديوحيرۋرگ ەلجان مۇحتارۇلىنا، بولىمشە مەڭگەرۋشىسى بەگجان ارلەنۇلىنا ەرەكشە العىسىمدى بىلدىرەمىن. سول كۇننىڭ ەرتەڭىنە مەنىڭ بۇرىنعى شاكىرتىم، قازىرگى كەزدە بىلىكتى كارديوحيرۋرگ ەلجان مۇحتار ۇلى جانە انەستەزيولوگ-رەانيماتولوگ ۆەنەرە يلشات قىزى ماعان كارديوستيمۋلياتور اپپاراتىن قويىپ بەردى. سول ۋاقىتتان بەرى جۇرەك ۇستاماسىن ۇمىتقانىما ءبىرشاما ۋاقىت بولدى.
مەنىڭ ويىمشا، اۋرۋحاناعا تۇسكەن ناۋقاستاردىڭ ساۋىعىپ كەتۋىنە مۇمكىندىگىنشە بارلىق جاعدايلاردىڭ جاسالۋىنا جانە ناۋقاستىڭ جۇرەك اۋرۋىن «جۇرەكپەن جانە سۇيىسپەنشىلىكپەن» ەمدەۋ قاجەتتىلىگىنىڭ قالىپتاسۋىنا قالالىق كارديولوگيا اۋرۋحاناسىنىڭ ديرەكتورى، پروفەسسور المات تۇرىسبەك ۇلىنىڭ ەڭبەگىنىڭ زور ەكەندىگىن ايتا كەتكىم كەلەدى. المات – ءوزىمنىڭ ۇزدىك شاكىرتتەرىمنىڭ ءبىرى. بۇگىندە شاكىرتتەرىم قازاقستاننىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە، اتاپ ايتاتىن بولسام، قىزىلوردا وبلىسىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، الماتى قالاسىنىڭ جانە اۋداندىق اۋرۋحانالارى مەن ەمحانالاردا باس دارىگەر، ينستيتۋت ديرەكتورى، كافەدرا مەڭگەرۋشىسى، كوپتەگەن شاكىرتتەرىم ەلىمىزدىڭ كەز كەلگەن ايماقتارىندا بىلىكتى حيرۋرگ قىزمەتتەرىن اتقارىپ ءجۇر. ءبىلىمدى، بىلىكتى شاكىرتتەرى بار مەن وتە باقىتتى ۇستازبىن.