قازاقستان ۇكىمەتى اۋقىمدى سالىق رەفورماسىن ىسكە اسىرۋعا دايىندالۋدا. بۇل وزگەرىستەر كىمگە قالاي اسەر ەتەدى؟ نەلىكتەن رەفورما قاجەت جانە ونى جۇزەگە اسىرۋ كەزىندە قانداي قيىندىقتار تۋىندايدى؟ وسى جانە باسقا دا ماسەلەلەر جونىندە ۆيسە-پرەمەر-مينيستر سەرىك جۇمانعارين Tengrinews.kz سايتىنا بەرگەن سۇحباتىندا ايتىپ بەردى. بۇل تۋرالى aqshamnews.kz سايتى حابارلايدى.
نەگە سالىق رەفورماسى قاجەت؟
سەرىك ءجۇمانعاريننىڭ ايتۋىنشا، رەفورما تەك سالىق جۇيەسىنە عانا ەمەس، سونىمەن قاتار بيۋدجەت ساياساتىنا دا اسەر ەتەدى. بيۋدجەت – بۇل مەملەكەت ەكونوميكاسىنا سالىناتىن ينۆەستيسيا كوزى، ال ونىڭ تۇراقتى بولۋى ءۇشىن تابىس بولىگىن ۇلعايتۋ قاجەت. قازىرگى تاڭدا قازاقستان بيۋدجەتىنىڭ شىعىس بولىگى 26 ترلن تەڭگەنى قۇرايدى، ال تۇسىمدەر بۇل سومانى تولىق قامتي المايدى.
ۇكىمەت تاپشىلىقتى جابۋ ءۇشىن ۇلتتىق قوردان ترانسفەرتتەر الادى جانە ىشكى نارىقتا وبليگاسيالار شىعارۋ ارقىلى قارىز تارتادى. الايدا مۇنداي ستراتەگيا ۇزاق مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا ەلدىڭ قارجىلىق تۇراقتىلىعىنا ءقاۋىپ ءتوندىرۋى مۇمكىن. "ءبىز جىل سايىن 5 ترلن تەڭگەدەن استام قاراجاتتى ۇلتتىق قوردان الا بەرەتىن بولساق، 2036 جىلعا قاراي قور مۇلدە جويىلادى"، – دەيدى جۇمانعارين.
ققس جانە سالىق جۇكتەمەسىنىڭ تەڭسىزدىگى
قازىرگى سالىق جۇيەسىنىڭ ەڭ ءالسىز تۇستارىنىڭ ءبىرى – قوسىلعان قۇن سالىعى (ققس) جيناقتالۋىنىڭ تومەندىگى. رەسمي مالىمەتتەر بويىنشا، ققس بيۋدجەت كىرىستەرىنىڭ شامامەن 40%-ىن قۇراۋى ءتيىس، ءبىراق ءىس جۇزىندە ونىڭ 20-24%-ى عانا جينالادى. باستى سەبەپ – بيزنەس سۋبەكتىلەرىنىڭ كوپشىلىگىنىڭ ققس تولەۋدەن بوساتىلۋى.
"قازاقستاندا 2،1 ملن-نان استام كاسىپكەر بار، ءبىراق ولاردىڭ تەك 137 مىڭى عانا ققس تولەۋشى بولىپ تابىلادى. بۇل – بيزنەستىڭ نەبارى 4%-ى"، – دەپ ءتۇسىندىردى ۆيسە-پرەمەر. سونىمەن قاتار، كوپتەگەن كاسىپكەرلەر بيزنەستى بىرنەشە شاعىن كومپانياعا ءبولىپ، سالىق تولەۋدەن جالتارادى.
وسى ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن ۇكىمەت ققس تولەۋشىلەر سانىن كوبەيتىپ، سالىقتىڭ شىنايى جينالۋىن ارتتىرۋدى جوسپارلاپ وتىر. سونىمەن قاتار، بيزنەسكە جۇكتەمەنى ازايتۋ ءۇشىن ديففەرەنسيالانعان سالىق مولشەرلەمەلەرى ەنگىزىلمەك.
جاڭا سالىق رەفورماسىنىڭ نەگىزگى وزگەرىستەرى
1. ققس مولشەرلەمەسىنىڭ وزگەرۋى:
نەگىزگى مولشەرلەمە – 16% (قازىرگى 12%-دان كوتەرىلدى)
مەديسينالىق قىزمەتتەر ءۇشىن – 10%
اۋىل شارۋاشىلىعى جانە ازىق-تۇلىك ءوندىرىسى ءۇشىن – 0%
2. ققس تولەۋشىلەردىڭ سانىن ارتتىرۋ:
ءقازىر ندس پوروگى – 78 ملن تەڭگە، ونى 15 ملن تەڭگەگە دەيىن تومەندەتۋ ۇسىنىلۋدا.
بۇل وزگەرىس 80% كاسىپكەرلەرگە اسەر ەتپەيدى، تەك ءىرى تابىس تاباتىن، ءبىراق ققس تولەمەيتىن كومپانيالاردى قامتيدى.
3. سالىق جۇكتەمەسىنىڭ تەڭەستىرىلۋى:
قازىرگى تاڭدا شاعىن جانە ورتا بيزنەس كوبىنە ارنايى رەجيمدەر ارقىلى سالىقتان بوساتىلادى.
رەفورما اياسىندا بۇل رەجيمدەر قايتا قارالىپ، B2C (تۇتىنۋشىعا تىكەلەي ساتاتىن بيزنەس) سۋبەكتىلەرى ءۇشىن سالىقتىق ارتىقشىلىقتار ساقتالماق، ال B2B (بيزنەسكە قىزمەت كورسەتەتىن كومپانيالار) تولىق سالىق تولەۋگە مىندەتتەلەدى.
ينفلياسيا جانە باعانىڭ ءوسۋى: ۇكىمەتتىڭ بولجامى
ققس مولشەرلەمەسىنىڭ ءوسۋى ينفلياسياعا اسەر ەتە مە؟ بۇل سۇراق كوپتەگەن كاسىپكەرلەر مەن قاراپايىم ازاماتتاردى الاڭداتىپ وتىر. ءجۇمانعاريننىڭ ايتۋىنشا، ۇكىمەت رەفورمانىڭ ينفلياسياعا اسەرىن الدىن الا ەسەپتەپ قويعان.
"ءبىز بۇل وزگەرىستەردىڭ ينفلياسيانى 3-3،5%-عا ارتتىرۋى مۇمكىن ەكەنىن بولجادىق. ءبىراق بۇل – قىسقا مەرزىمدى اسەر. قازىرگى تاڭدا قازاقستانداعى ققس مولشەرلەمەسى – 12%، بۇل كورشى ەلدەرگە قاراعاندا الدەقايدا تومەن. رەسەي، بەلارۋس، ارمەنيادا ققس – 20%، ال قىرعىزستان مەن وزبەكستاندا – 12%"، – دەيدى ول.
سونىمەن قاتار، الەۋمەتتىك ءالسىز توپتار ءۇشىن ارنايى كومەك شارالارى قاراستىرىلماق. بۇل قوسىمشا جاردەماقىلار مەن سۋبسيديالار ارقىلى جۇزەگە اسۋى مۇمكىن.
بيزنەس پەن قوعامنىڭ رەاكسياسى
سالىق رەفورماسى قوعامدا جانە بيزنەس قاۋىمداستىعىندا ءتۇرلى پىكىر تۋعىزۋدا. كەيبىر كاسىپكەرلەر سالىق جۇكتەمەسىنىڭ ارتۋىنا نارازى، ال ساراپشىلار ونىڭ ۇزاق مەرزىمدى تيىمدىلىگى تۋرالى پىكىر بىلدىرۋدە.
"رەفورماعا قارسى توپتاردىڭ ءوز مۇددەسى بار. اسىرەسە، سالىق جەڭىلدىكتەرىن پايدالاناتىن جانە كولەڭكەلى ەكونوميكادا جۇمىس ىستەيتىن كاسىپكەرلەردىڭ مۇددەسىن قورعايتىندار"، – دەيدى جۇمانعارين.
دەگەنمەن، ۇكىمەت رەفورمانى جۇزەگە اسىرۋ بارىسىندا بيزنەس وكىلدەرىمەن ديالوگ جۇرگىزۋگە دايىن. "ءبىز بارلىق ايماقتاردا كاسىپكەرلەرمەن كەزدەسىپ، ولاردىڭ ۇسىنىستارىن تىڭدايمىز. پارلامەنتتە دە بۇل ماسەلە كەڭىنەن تالقىلاناتىن بولادى"، – دەپ سەندىردى ۆيسە-پرەمەر.
"جاڭا قوعامدىق كەلىسىم"
سەرىك جۇمانعارين سالىق رەفورماسىن "جاڭا قوعامدىق كەلىسىم" دەپ سيپاتتايدى. ونىڭ ايتۋىنشا، رەفورما مەملەكەت پەن بيزنەس اراسىنداعى ءادىل قارىم-قاتىناستى قالىپتاستىرىپ، ەكونوميكانى تۇراقتاندىرۋعا باعىتتالعان.
"ءبىز بيزنەستى قولداۋدى جالعاستىرامىز. بارلىق قوسىمشا كىرىستەر ناقتى سەكتورعا، ونىڭ ىشىندە شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتۋعا باعىتتالادى. ەگەر ءبىز رەفورمانى جۇزەگە اسىرماساق، بولاشاق ۇرپاق ءۇشىن قارجىلىق تۇراقسىزدىق ءقاۋپىن تۋدىرامىز"، – دەيدى ول.
جاڭا سالىق رەفورماسى 2026 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ كۇشىنە ەنەدى. الداعى ۋاقىتتا ۇكىمەت، پارلامەنت جانە بيزنەس وكىلدەرى رەفورمانىڭ ناقتى مەحانيزمدەرىن انىقتاپ، ونىڭ تيىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋگە تىرىسادى.
كىلت سوزدەر: ، ، ندس، ، ، بيزنەس، ، ، شاعىن جانە ورتا بيزنەس.