كىتاپ پىشىندەس «كىتاپحانا».
الماتىعا بۋككروسسينگ ءۇردىسى جەتىپ، قالا تۇرعىندارى ساياباقتاردا كىتاپ وقۋعا مۇمكىندىك الدى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz.
ءقازىر الەۋمەتتىك جەلى دەگەن «قۇدىرەت» قۇستىڭ سۇتىنەن باسقانىڭ ءبارىن سول مەزەتتە كوز الدىڭىزعا اكەپ بەرىپ تۇرادى. ماسەلەن، وتكەندە Facebook بەتىنەن كوپ قاباتتى ۇيلەردىڭ قوقىس تاستايتىن تەمىر جاشىكتەرىنە لاقتىرىلىپ تاستالعان لىقا تولى كىتاپتاردى كورىپ، كىتاپ وقىپ وسكەن كەشەگى اعا بۋىن «وبال-اي، كىتاپتىڭ دا ءقادىرى كەتكەن بە» دەپ مۇڭايىپ قالىپ ەدىك. ال قازىرگى جاس بۋىننىڭ كىتاپ وقىمايتىنى جاسىرىن ەمەس. بۇگىندە اقپاراتتىق تەحنولوگيانىڭ ەن ورتاسىندا شالقىپ جۇرگەن ولارعا كىتاپتىڭ دا رۋحاني دوس بولا الاتىنىن قالاي تۇسىندىرەمىز سوندا؟
بۋككروسسينگ قاعيداسى
وقىلعان كىتاپتارىڭىز جينالعان سورەلەردىڭ شاڭىن سۇرتۋدەن، جيناۋدان شارشاساڭىز نەمەسە لاقتىرۋعا قيماساڭىز، ودان دا شىعاتىن جول بار. ءيا، شەت ەلدىڭ بارلىق ءونىمىن ءبىرىڭعاي جامان دەي بەرۋ جاراماس، جاقسىسى بولسا، نەگە الماسقا؟! ماسەلەن، باتىستا سمارتفونعا ەلىتكەن جاستاردىڭ موينىن ءبىر ءسات كىتاپقا بۇرۋ ءۇشىن بۋككروسسينگ دەگەن جوبا ەنگىزىلدى.
بۋككروسسينگ – اعىلشىن تىلىنەن اۋدارعاندا «كىتاپتىڭ اينالىستا ءجۇرۋى نەمەسە كىتاپ الماسۋ» دەگەن ماعىنا بەرەدى. ياعني «توم-توم كىتاپتاردى بوستاندىققا شىعارۋ» جانە «كىتاپ وقۋ» يدەياسىن ناسيحاتتاۋ. «ءوزىڭ وقىپ بولساڭ، باسقاعا بەرگىن» قاعيداسىنا نەگىزدەلگەن بۇل رۋحاني جوبا – ادام جانە كىتاپ اراسىن جاقىنداتۋدى مۇرات ەتكەن، ۇلكەندى دە، كىشىنى دە كىتاپ وقۋعا شاقىراتىن قوعامدىق قوزعالىستاردىڭ ءبىرى. بۋككروسسينگتىڭ ەرەجەسى بويىنشا كەز-كەلگەن ادام ءوزى وقىپ بىتىرگەن ءبىر كىتابىن ادام اياعى كوپ جۇرەتىن قوعامدىق-كوپشىلىك ورىندارعا (ساياباق، كافە، كىتاپحانا، مەترو جانە ت.ب.) قويىپ كەتە الادى. كەيىن بۇل كىتاپتى تاۋىپ العان باسقا ادام وقيدى، وقىپ بولعان سوڭ ول دا سول كىتاپتى ورنىنا تاستاپ كەتەدى، ءدال وسىلاي ول كىتاپتى باسقا وقىرمان وقي الادى. بۇل قوعامدىق قوزعالىسقا قاتىسۋشىلاردى «بۋككروسسەرلەر» دەپ اتايدى.
ءيا، «بۋككروسسينگتىڭ» باستى ماقساتى − ۇيىمىزدە شاڭ باسىپ تۇرعان نەمەسە وقىلعان كىتاپتارعا «ەكىنشى ءومىر سىيلاۋ»، وقىرماندار اراسىندا «كىتاپ الماستىرۋ» اكسياسىن جۇرگىزۋ، كىتاپحاناعا وقىرمانداردى تارتۋ، كۇندەلىكتى ومىردەگى ءار وقىرماننىڭ كىتاپ وقۋ ارەكەتىن تانىمال ەتۋگە ءوز ۇلەسىن قوسۋ، الەمدى ۇلكەن كىتاپحاناعا اينالدىرۋ. بۇل يدەيانى ەڭ العاش اقش-تا ينتەرنەت-تەحنولوگيا مامانى رون حورنباكەر دەگەن كىسى 2001 جىلى ۇسىنعان. ول قوعامدىق ورىندا مىناداي جازۋى بار كىتاپ قالدىرادى: «بۇل جوعالىپ كەتكەن كىتاپ ەمەس، مىنا سايتقا كىرىپ، ونىڭ بۇرىنعى يەسىن بىلە الاسىز». جارتى جىلدان كەيىن ونىڭ سايتىندا ەكىنشى رەت دۇنيەگە كەلگەن كىتاپتىڭ جولىن جالعاستىرعان 300 بەلسەندى پايدالانۋشى تىركەلەدى. ال 2004 جىلدان باستاپ «Bookcrossing» ءسوزى وكسفورد سوزدىگىنە رەسمي تۇردە ەنگىزىلەدى. بۇگىنگى كۇنى بۇل قوزعالىس حالىقارالىق بۋككروسسينگ قوعامداستىعى دەڭگەيىنە دەيىن كوتەرىلىپ، قۇرامىنا 132 ەلدەن 2 ميلليونعا جۋىق مۇشە جيناعان، ولار بىر-بىرىنە 13،5 ميلليونعا جۋىق كىتاپتى سىيعا تارتقان. بۇل تۋرالى رون حورنباكەردىڭ ءوزى: «مەنىڭ جوبام دۇنيەجۇزىلىك كىتاپحانانىڭ نەگىزىن قالادى. بۋككروسسينگ – گەوگرافيالىق شەكارانى بىلمەيتىن كىتاپحانا ءتۇرى»، – دەگەن پىكىر بىلدىرگەن.
اشىق اسپان استىندا
وسى بۋككروسسينگ ءۇردىسى ەندى ءبىزدىڭ قازاقستانعا دا كەلىپ جەتتى. جانە ول ەڭ العاش مادەنيەتتىڭ، رۋحانياتتىڭ وشاعى بولىپ سانالاتىن ءبىزدىڭ الماتىدان باستالدى. دالىرەك ايتساق، 2014 جىلدىڭ كۇزىندە الماتى قالاسىندا وتكەن «كىتاپفەست» دەپ اتالاتىن كىتاپ جارمەڭكەسىندە ۇيىمداستىرىلعان بولاتىن. الەم بويىنشا كىتاپ وقۋ جاعىنان كەنجەلەپ تۇرعان ءبىز ءۇشىن بۇل ۋاقىتتى ءتيىمدى وتكىزۋدىڭ قۇرالىنا اينالا باستادى. بۇگىندە شاھاردا بىرنەشە جەردە وسىنداي ۇيشىك تارىزدەس بۋككروسسينگ نۇكتەلەر بار. سولاردىڭ ءبىرى – بىلتىر ماۋسىم ايىندا الماتى قالاسى مادەنيەت باسقارماسى مەن المالى اۋدانى اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن، قالالىق ورتالىقتاندىرىلعان كىتاپحانا جۇيەسى كىتاپحاناشىلارىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن مۇقاعالي ماقاتايەۆ اتىنداعى ساياباقتا اشىلعان بۋككروسسينگ. ماقساتى، ارينە، بەلگىلى – جاستاردىڭ كىتاپقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ جانە بالالار مەن جاسوسپىرىمدەرگە ارنالعان كىتاپتاردى جان-جاقتى ناسيحاتتاۋ، ولاردى سول ارقىلى كوممۋنيكاتيۆتى شىعارماشىلىققا باۋلۋ، بوس ۋاقىتىن ءتيىمدى پايدالانۋىنا دانەكەر بولۋ.
سىرتىنا مۇقاعالي اقىننىڭ بەينەسى سالىنعان، ءپىشىنى كىتاپقا ۇقساس، اشىلىپ جابىلاتىن، ىشىندە سورەلەرى جانە ءتۇرلى تاقىرىپتاعى كىتاپتارعا تولى بۇل بۋككروسسينگ ءقازىر دە جۇمىس ىستەپ تۇر. شاھارداعى ا.پ.چەحوۆ اتىنداعى كىتاپحانانىڭ كىتاپحاناشىلارى اشىق اسپان استىندا دۇيسەنبى – سەنبى ارالىعىندا ساعات 10.00-دەن 18.00-گە دەيىن كەزەكتەسىپ جۇمىس ىستەيدى. مۇندا جاسى ۇلكەن قاريالاردان باستاپ، ستۋدەنتتەر، مەكتەپ وقۋشىلارىنا دەيىن كەلەتىن كورىنەدى. ءتىپتى، چەحوۆ كىتاپحاناشىلارى بۋككروسسينگتىڭ جانىندا ەلگە بەلگىلى اقىن-جازۋشىلارمەن كەزدەسۋلەر، ادەبي كەشتەر ۇيىمداستىرىپ تۇرادى. ارينە، قاس قارايعان ساتتە بۋككروسسينگتىڭ اۋزىنا قۇلىپ سالىنادى. ونداعى كىتاپتار بەيبەرەكەت شاشىلىپ، ءقادىرسىز قالماۋى كەرەك، ەرتەڭ كەلىپ وقيتىن وقىرماندارىن وسىندا كۇتەدى. مۇندا الەمدىك كلاسسيكتەردىڭ شىعارمالارىنان باستاپ، وتاندىق ادەبيەتتىڭ ءمۇيىزى قاراعايداي جازۋشىلارىنىڭ تۋىندىلارىن تابا الاسىز.
« بۇل جەرگە كەز كەلگەن وقىرمان كەز كەلگەن ۋاقىتتا كەلىپ، وزىنە قالاعان كىتاپتاردى الىپ كەتىپ، وقي الادى. اقىسىز. ەگەر ۇناتسا، وزىنە قالدىرادى. ال ونىڭ ورنىنا ءوزىنىڭ وقىعان كىتاپتارىن نەمەسە گازەت-جۋرنالدارىن اكەلىپ قويا الادى. سونداي-اق، بۋككروسسينگتىڭ جانىندا وتىرىپ تا وقۋعا مۇمكىندىك بار. مۇندا وقىرمان بيلەتى تولتىرىلمايدى. مۇنى اشىق اسپان استىنداعى بەينە ءبىر جاندى كىتاپحانا دەۋگە بولادى. ءبىزدىڭ ماقساتىمىز – كىتاپتارعا ەكىنشى ءومىر سىيلاۋ. ولاردىڭ پاراقتارىن شاڭ باسپاعانىن قالايمىز. الماتىلىقتار مەن قالا قوناقتارىنا رۋحاني ازىق بولسا ەكەن دەيمىز»، – دەيدى ا.پ.چەحوۆ اتىنداعى كىتاپحانانىڭ كىتاپحاناشىسى اينۇر.
P.S. كىتاپحانالارعا ارنايى بارۋعا ەرىنسەڭىز نەمەسە ۋاقىت تاپپاي جۇرگەن بولساڭىز، تىم بولماسا ساياباققا وتباسىڭىزبەن، الدە دوستارىڭىزبەن، ارىپتەسىڭىزبەن، الدە سۇيىكتىڭىزبەن سەرۋەندەۋگە كەلەسىز عوي. سوندا، «جاقسىنى – كورمەككە» دەگەن، وسى «كىتاپحاناعا» كىرە كەتىڭىز، وكىنبەيسىز.